چرا ترکیه از ایران کالا نمی‌خرد؟

بر اساس گزارش‌های ارائه شده بالاترین میزان تجارت ثبت شده میان دو کشور به سال ۲۰۱۲ باز می‌گردد که عدد آن بیش از ۲۲ میلیارد دلار براورد می‌شود. در این سال اصلی‌ترین علت افزایش آمار تجارت، بالا بودن ارزش واردات ایران از ترکیه بوده است. در سال ۲۰۱۲، ترکیه از ایران حدود ۱۰ میلیارد دلار و ایران از ترکیه حدود ۱۲ میلیارد دلار واردات داشته‌اند.

ارزش صادرات ایران به ترکیه از سال ۲۰۱۱ روند نزولی داشته و از حدود ۱۲.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ به حدود ۴.۷ میلیارد دلار رسیده است. به دنبال اجرای برجام و توافق تجارت مشترک میان دو کشور، این عدد در سال ۲۰۱۷ بار دیگر به حدود ۷.۵ میلیارد دلار افزایش یافته اما در سال ۲۰۲۰، همزمان با شیوع کرونا و تداوم تحریم‌های آمریکا، این عدد به حدود یک میلیارد دلار کاهش یافته است.

بخش مهمی از کاهش صادرات ایران به ترکیه تحت تاثیر افت صادرات اقلام نفتی بوده و در حوزه صادرات غیرنفتی، تفاوت چندانی در آمار تجارت مشترک دو کشور دیده نمی‌شود. در سال ۲۰۲۰، واردات ایران از ترکیه نیز به پایین‌ترین سطح خود رسیده و آمارها واردات ۱.۸ میلیارد دلار را نشان می‌دهد.

در بررسی ترکیب صادرات ایران به ترکیه، کاهش قابل توجه صادرات محصولات شیمیایی و صنایع وابسته به آن، حرف اول را می‌زنند. این عدد در سال ۲۰۱۱ حدودا ۱۱ میلیارد دلار بوده اما در سال ۲۰۲۰ تنها به ۲۳۸ میلیون دلار رسیده است. در این حوزه صادرات سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی، موم‌های معدنی و مواد قیری ایران به ترکیه ۹۹.۶ درصد کاهش یافته که همین امر خود را در آمار صادرات نهایی نشان می‌دهد.

در میان کالاهایی که هنوز از ایران به ترکیه صادر می‌شود، مواد پلاستیکی و اشیا ساخته شده با این مواد حدود ۲۴ درصد از کل ارزش صادرات را به خود اختصاص داده و مس و روی دیگر مواد صادراتی عمده ایران به این همسایه غربی به شمار می‌روند.

در حوزه واردات نیز در سال ۲۰۱۱، ماشین آلات و وسایل مکانیکی، فلزات و مواد نساجی اصلی‌ترین واردات ایران از ترکیه را تشکیل داده و در حال حاضر دیگ‌های بخار آب، ماشین آلات و وسایل مکانیکی حدود ۱۹ درصد از واردات ایران از ترکیه را شامل می‌شود.

223227