مشارکت جامعه محلی در مدیریت گردشگریِ شهر زیرزمینی روستای دولت‌آباد

نخستین شهر زیرزمینی شهرستان تیران و کرون در سال ۱۳۹۵ در روستای کردعلیا کشف شد، شهری دستکندوار با مساحت بیش از ۲۰ هزار مترمربع و ۸۰ ورودی که مطالعات نشان می‌داد قدمت آن به دوران پیش از اسلام باز می‌گردد و از نکات جالب توجه این است که بخشی از این شهر زیرزمینی که به‌عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار داشت اکنون مورد بازدید گردشگران قرار دارد.

اما هفت سال بعد یعنی مهرماه سال ۱۴۰۲، کشف شهر زیرزمینی روستای دولت‌آباد در شهرستان تیران و کرون به‌عنوان دومین شهر زیرزمینی در این شهرستان موردتوجه قرار گرفت؛ شهری که بازهم به‌صورت دستکند ساخته‌شده و در قسمت زیرین تعدادی از خانه‌های روستای دولت‌آباد قرار دارد و تخمین زده می‌شود که به دوران پیش از اسلام تعلق دارند.

محسن مظاهری، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان تیران و کرون بعد از بازدید خبرنگاران و عکاسان اصفهان از دستکندهای روستای دولت‌آباد، در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: این محوطه‌ دستکند که در زیر تعدادی از خانه‌های روستای دولت‌آباد، واقع در بخش کرون در شهرستان تیران و کرون قرار دارد حدود ۱۰ هزار مترمربع مساحت دارد.

او ادامه داد: مردم روستا در طول زمان از این دستکندها استفاده‌های مختلفی می‌کردند؛ ازجمله اینکه به‌عنوان انبار و یا محل نگهداری احشام مردم روستا مورداستفاده بود و البته در مواردی نیز درب ورودی آن‌ها بسته و استفاده‌ای از آن‌ها صورت نمی‌گرفت.

مظاهری با بیان اینکه دستکند کشف‌شده، بعد از شهر زیرزمینی کردعلیا به‌عنوان دومین شهر زیرزمینی شهرستان تیران و کرون شناخته می‌شود، گفت: روستای دولت‌آباد در پنج کیلومتری روستای کردعلیا قرار دارد و بعدازآنکه وجود تعدادی از کنده یا دستکند در این روستا به ما اطلاع داده شد به موضوع ورود پیداکرده و محوطه به‌صورت کارشناسی بازدید شد و با توجه به نوع سازه تاریخی و باستانی آن، مورد اهمیت و توجه قرار گرفت و به‌عنوان یک شهر زیرزمینی معرفی شد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان تیران و کرون افزود: تخمین زده می‌شود که قدمت دستکندِ شناسایی‌شده در روستای دولت‌آباد به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد، ولی اقدام برای شناسایی و معرفی آن امسال صورت گرفته و برای بیان دقیق قدمت، به بررسی و مطالعات بیشتری نیاز دارد.

او تصریح کرد: این دستکندها دارای ورودی‌هایی در خانه‌های روستا و یا در زیرِ زمین است که یک چاه آب نیز در کنار ورودی قرار داشته و حجره‌ها و اتاق‌هایی نیز در تونل‌های کشف‌شده دیده می‌شود؛ و درمجموع حالت شهرمانندی را به این دستکندهای زیرزمینی داده است که موجب شد آنجا را به‌عنوان یک شهر زیرزمینی معرفی کنیم.

مظاهری همچنین اشاره کرد: درباره نوع کاربرد دستکندهای روستای دولت‌آباد نظریه‌های مختلفی وجود دارد و علاوه بر اینکه برخی نظریه‌ها به کاربرد مسکونی این شهر زیرزمینی اشاره دارند، برخی نیز بر عبادتگاه بودن آن‌ها تأکید دارد و البته در برخی نظریه‌ها نیز درخصوص استفاده‌ از این دستکندها برای کاربردهای دفاعی یادکرده‌اند که البته تشخیص دقیق کاربرد آن‌ها به پژوهش نیاز دارد.

او درباره کاوش باستان‌شناسی در دومین شهر زیرزمینی شهرستان تیران و کرون و برنامه‌ریزی برای تبدیل آن به محوطه‌ای قابل بازدید برای گردشگران نیز توضیح داد: امسال شناسایی دستکند روستای دولت‌آباد و معرفی آن به‌عنوان یک شهر زیرزمینی انجام شد و مورد بازدید باستان‌شناسی هم قرار گرفت، اما منتظر اعلام نتیجه هستیم که هم قدمت دقیق و دوره تاریخی و هم نوع معماریِ آن را اعلام کنند. بعد از انجام این مرحله، درخواست ما از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان و یا پژوهشگاه باستان‌شناسی کشور این است که دستکندهای روستای یا شهر زیرزمینی دولت‌آباد را به‌عنوان یک پروژه تحقیقاتی تعریف کرده و برای انجام مطالعات و مستندنگاری دقیق باستان‌شناسی، اعتباری را لحاظ کنند تا بتوان این شهر زیرزمینی را به‌صورت دقیق معرفی کرد و به لحاظ گردشگری موردبازدید قرار داد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان تیران و کرون با بیان اینکه دستکند کشف‌شده در روستای دولت‌آباد روی حدود ۲۵ خانه قرار دارد و در مورد آن فعلاً مرحله شناسایی و معرفی‌ به نام یک شهر زیرمینی آنجام‌شده است، در پاسخ به اینکه چه اقدامات حفاظتی برای جلوگیری از فعالیت سودجویانی که ممکن است به قصد یافتن گنج در این محدوده به کاوش بپردازند، گفت: این مجموعه دستکند که به‌عنوان شهر زیرزمینی شناسایی‌شده، زیرمجموعه روستای دولت‌آباد است و هریک از این دستکندها به یکدیگر راه دارد و در قسمت فوقانی آن‌ها خانه‌های روستا قرار دارد که مردم در آن‌ها زندگی می‌کنند، یعنی مالک دارند و همگی از موضوع دستکندها آگاهی و نسبت به آن‌ها مراقبت دارند. ضمن اینکه دهیاری روستا نیز در این زمینه راهنمایی شده و در جریان است و البته ما نیز بر آنجا نظارت و بازدید داریم و ازاین‌رو بعید می‌دانم در این خصوص مشکلاتی ایجاد شود.

مظاهری اضافه کرد: با توجه به اینکه مردم روستای دولت‌آباد مالک این دستکندها هستند ما امیدواریم که هرچه زودتر بتوانیم از حضور مردم به‌عنوان یک اتحادیه یا شرکت تعاونی در این موضوع استفاده کنیم و بعدازاینکه اقدامات باستان‌شناسی در این محدوده به پایان رسید به‌عنوان یک مرکز گردشگری مورد بازدید قرار گیرد و مردم روستا و دهیاری نیز در این فرآیند دخیل باشند یعنی ذینفعان محلی با نظارت اداره میراث فرهنگی به آن سروسامان داده و آن را مدیریت کنند.

انتهای پیام