مرگ پرنده‌های میانکاله؛ مرور یک تراژدی

روزنامه خراسان – صالحی: بیش از ۱۰ روز از انتشار خبر مرگ پرندگان وحشی در تالاب میانکاله گذشته است، اما هنوز کسی نمی‌داند چرا مهمانان میانکاله در تالاب تلف شدند. تلفات اگرچه نسبت به روز‌های ابتدایی کاهش یافته است، اما مرگ و میر پرندگان وحشی در این تالاب همچنان ادامه دارد. در روز‌های ابتدایی، آمار پرندگان تلف شده از ۸۰۰ پرنده شروع شد و حالا خبر‌ها از مرگ بیش از ۱۲ هزار پرنده وحشی از ۱۲ گونه زمستان گذران در این تالاب بین‌المللی حکایت دارد. گفته می‌شود بیشترین تلفات مربوط به چنگر و فلامینگو بوده است. در ادامه سعی کرده ایم روند این تراژدی را به صورت روزانه با هم مرور کنیم.

۳ بهمن: شروع تلفات

تعداد لاشه: ۳۰۰ پرنده

اولین بار خبر وجود لاشه پرندگان در میانکاله ۳ بهمن توسط ایرنا منتشر شد. ماجرا از این قرار بوده که منابع محلی در تماس با ایرنا گفته‌اند که لاشه مرده پرندگان از دیروز در محدوده آبی و خشکی تالاب میانکاله مشاهده شده و هم اکنون گروه‌های دام پزشکی و محیط زیست استان سرگرم جمع آوری لاشه‌ها هستند.

۴ بهمن: بیماری پرندگان

تعداد لاشه: ۵۰۰ پرنده

در روز‌های ابتدایی، خبرگزاری‌های زیادی از جمله ایسنا خبر دادند که تلفات بسیار پرندگان در شبه جزیره میانکاله حاکی از وقوع بیماری درمیان آن‌ها بوده است. عملیات جمع آوری لاشه‌ها، دفن بهداشتی و نمونه گیری برای بررسی علت یا علل تلفات با همکاری اداره کل دام پزشکی استان در دست اقدام بوده است. گونه‌های تلف شده شامل چنگر معمولی، کشیم بزرگ، فلامینگو و اردک سرحنایی تا این تاریخ است.

۵ بهمن: تکذیب آنفلوآنزای پرندگان

تعداد لاشه: ۸۰۰ پرنده

با شگاه خبرنگاران در ۵ بهمن به نقل از مدیرکل دام پزشکی مازندران آلودگی پرندگان به آنفلوآنزای پرندگان و نیوکاسل را تکذیب کرد. او گفت با توجه به نتایج به دست آمده از آزمایش‌های مولکولی انجام شده روی پرندگان تلف شده در جزیره میانکاله، هر گونه آلودگی این پرندگان به ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان رد می‌شود.

۶ بهمن:احتمال کشتار عمدی توسط شکارچیان

تعداد لاشه: ۲۰۰۰ پرنده

به گزارش مهر، مدیران نهاد‌های مسئول در محیط زیست و دام پزشکی نیز اطمینان دادند که دلیل مرگ دسته جمعی در میانکاله آنفلوآنزا یا نیوکاسل نیست و خطر سرایت به پرندگان خانگی وجود ندارد. در همین روز حر منصوری عبدالملکی، دیده‌بان تالاب میانکاله به شهروند گفته است: «اواخر دهه ٧٠ اتفاقی مشابه در مازندران رخ داد، محیط زیست صید‌های شکارچیان غیرمجاز را از آن‌ها گرفته بود و شکارچیان به تلافی آن، چند ١٠ لیتر سم آفت‌کش مرکبات را داخل تالاب ریختند که چند صد‌هزار پرنده و ماهی مردند و تالاب تا ماه‌ها بوی تعفن می‌داد.» این موضوع را در روز‌های بعد اسماعیل کهرم، پرنده‌شناس و کارشناس محیط زیست در گفتگو با فراز هم اعلام کرده است.

۷ بهمن: رد پای یک باکتری

تعداد لاشه: ۳۰۰۰ پرنده

خبرگزاری پانا نوشت دام پزشک معتمد محیط زیست مازندران علت تلفات مشکوک چند هزار پرنده مهاجر زمستان‌گذران را در تالاب بین‌المللی میانکاله مسمومیت غذایی اعلام کرده است. او گفته بود که منشاء این مسمومیت غذایی نوعی باکتری است که در پرندگان به ویژه از گونه‌های چنگر و فلامینگو که از جلبک‌ها و پلانگتون‌ها تغذیه می‌کنند، ایجاد می‌شود. در همان زمان گفته شد بیشترین تلفات پرندگان وحشی در تالاب میانکاله مربوط به چنگر معمولی و فلامینگوهاست. در همین تاریخ خوردن گوشت پرندگان توسط همین دام پزشک ممنوع شد.

۸ بهمن: تکذیب همه گمانه‌ها

تعداد لاشه: ۶۰۰۰ پرنده

حسینعلی کارنامی مدیرکل محیط زیست استان مازندران در گفتگو با ایسنا، خبر منتشر شده مبنی بر اعلام علت مرگ و میر پرندگان آزاد در تالاب میانکاله و بهشهر را تایید نکرد و گفت: دام پزشک معتمد محیط زیست صرفا نظر شخصی خود را اعلام کرده و این خبر مورد تایید ما نیست.

وی خاطرنشان کرد: مرجع رسمی اعلام این موضوع، سازمان دام پزشکی کشور است و، چون سازمان دام پزشکی همچنان علت مرگ پرندگان را اعلام نکرده، هر خبری مبنی بر علت مرگ پرندگان مورد تایید نخواهد بود. سیدحسین رضوانی مدیرکل دام پزشکی استان مازندران نیز در گفتگو با ایسنا، اظهار کرد: علت مرگ و میر پرندگان در دست بررسی است و هنوز از سوی سازمان دام پزشکی کشور نتیجه قطعی اعلام نشده است.

مدیرکل دفتر مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست هم در گفت و گویی با ایسنا اعلام کرد کلیه مجوز‌های شکار پرنده در میانکاله و شرق استان مازندران باطل شده است.

۹ بهمن: سم بوتولیسم

تعداد لاشه: ۸۰۰۰ پرنده

با توجه به این که حدود شش روز از اتفاق تلف شدن پرندگان در جزیره میانکاله بهشهر می‌گذشت، به گزارش تسنیم مسئولان سازمان دام پزشکی کشور سم بوتولیسم را علت اولیه تلفات این حیوانات وحشی در زیست بوم بزرگ جهان اعلام کردند. در همین گزارش آمده است که علیرضا رفیعی پور، رئیس سازمان دام پزشکی کشور نیز در حاشیه بازید از تالاب بین المللی میانکاله اظهار کرده: «این مسمومیت ناشی از دو میکروب «کلوستریدیوم» و «بوتولینیوم» است که بیماری بوتولیسم یا همان مسمومیت طبیعی را ایجاد می‌کند.»

۱۰ بهمن: تردید درباره بوتولیسم

تعداد لاشه: ۱۰۰۰۰ پرنده

مدیرکل دام پزشکی مازندران درباره تردید برخی کارشناسان آبزی‌پروری درخصوص اعلام بیماری بوتولیسم به عنوان علت مرگ پرندگان مهاجر زمستان گذران به ایسنا توضیح داده بود: «کارشناسان آبزی‌پروری به دلیل این که تلفات ماهی در تالاب میانکاله گزارش نشده، احتمال ابتلا به بوتولیسم را مورد تردید قرار دادند. بیماری بوتولیسم دارای چندین تیپ مختلف است و نوعی که در تالاب بین‌المللی میانکاله مشاهده شده، فقط تاثیرش بر پرندگان است و به همین دلیل پرندگان را دچار مسمومیت و سپس تلف کرد و تاثیری بر ماهیان نداشت ضمن این که احتمال انتقال به انسان نیز در این تیپ وجود ندارد.»

۱۲ بهمن: وارد نشدن آب بالادست

تعداد لاشه: ۱۱۰۰۰ پرنده

عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، در مراسم روز تالاب‌ها گفت وارد نشدن آب بالادست به تالاب میانکاله علت تلف شدن پرندگان است: «زمانی که آب بالادست وارد تالاب نشود، حادثه میانکاله اتفاق می‌افتد و شرایط هوازی به جریان بی‌هوازی تبدیل می‌شود و سم بوتولیسم تولید می‌کند. نخستین قربانیان این اتفاق حیات وحش هستند و کم‌کم به انسان هم می‌رسد.»

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران هم درباره گمانه‌زنی‌های مختلف در خصوص این آسیب زیست‌محیطی با اشاره به این مطلب که تنوع گونه‌ای مرگ و میر پرندگان بسیار زیاد است، به خبرگزاری آنا گفته است: «حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد جمعیت لاشه‌های جمع‌آوری شده مربوط به چنگر و پس از آن فلامینگوست. البته به‌صورت پراکنده کشیم، مرغابی‌سانان و حتی پرندگان گوشتخوار هم در میان لاشه‌ها یافت می‌شود.»

۱۳ بهمن: بررسی چگونگی تولید بوتولیسم

تعداد لاشه: ۱۲۰۰۰ پرنده

مدیرکل دفتر مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با ایسنا با اشاره به این که سازمان دام پزشکی به‌طور رسمی نتایج آزمایش‌های خود درباره علت مرگ پرندگان در میانکاله را اعلام کرده است، گفت: «سایر عواملی که درخصوص بحث تلف شدن پرندگان در میانکاله مطرح می‌شود پس از مدیریت بحران در منطقه بررسی خواهد شد همچنین مرگ تعداد زیادی پرنده بر اثر سم بوتولیسم موضوع نادری است که نیاز به بررسی‌های بیشتر درباره علت تولید آن دارد.»

۱۴ بهمن: یک جای کار می‌لنگد

تعداد لاشه: بیش از ۱۲ هزار پرنده

علی کشمیری، فعال حقوق حیوانات به شهروند اعلام کرده است که در تلاش برای ارسال نمونه لاشه به مراکز مستقل بوده، اما در حالی که آزمایشگاه انجام این کار را قبول کرده بود، کنار کشیده است. به گفته او در حالی که آزمایشگاه مرجع برای از بین بردن نمونه باید به مالک اطلاع می‌داد، آن‌ها لاشه را معدوم کردند و در واکنش به آوردن نمونه جدید گفتند دیگر این کار را انجام نمی‌دهیم. از نگاه کشمیری ترسی در این اتفاق مستتر است و «یک جای کار می‌لنگد»؛ و این قصه ادامه دارد!