سیاستمداران دوکشور«اگر بخواهند»می‌توانند یک‌شبه موضوعات را حل کنند!

مهسا مژدهی: با وجود اینکه بایدن منتظر مانده تا ایران به تعهدات برجامی بازگردد تا ایالات متحده هم تحریم ها را لغو کند اما ناظران می گویند که ایالات متحده بهتر از بدون شرط و شروط به توافقی که رهایش کرده بازگردد.دولت تازه ایالات متحده هنوز راه طولانی برای بازگشت به برجام دارد. بایدن دست از شرط گذاشتن برای تهران نمی کشد و ایران هم به شروط امریکایی ها پاسخ منفی داده است. به نظر می رسد که هر یک از طرفین منتظر اقدام دیگری هستند. از سوی دیگر رییس جمهور امریکا در داخل این کشور با مخالفان برجام هم رو به روست که مایل نیستند واشنگتن یک بار دیگر زیر بار تعهدات برجامی برود. 

در خبرانلاین با نوذر شفیعی کارشناس مسائل بین الملل و نماینده اسبق مجلس در کمیسیون سیاست خارجی به گفتگو نشسته ایم:

تصمیم بایدن برای لغو تحریم ها فعلا این است که منتظر بماند تا ایران به تعهدات اولیه برجام برگردد. این در حالیست که ایران بر اساس توافق هسته ای برخی از تعهدات خود را لغو کرده و می گوید تنها زمانی به آنها بر می گردد که بایدن تمامی تحریم ها را لغو کند. این تصمیم دولت آمریکا را چطور ارزیابی می کنید؟

در کل برای امریکایی ها بسیار روشن است که باید بازی برجام از آنجایی دوباره شروع شود که قطع شده بود. یعنی امریکایی ها یک جای برجام را دچار مشکل کرده و از آن خارج شدند و حالا احیای برجام کاملا به این بستگی دارد که ایالات متحده به آن بر گردد و از همان جایی که خارج شده بود، به انجام تعهداتش برگردد و آنها را اجرایی کند. این امری بدیهی برای ایران و امریکا و هر ناظر بی طرفی است. حالا اگر بایدن بخواهد برای بازگشت به برجام شرط و شروطی قائل شود، بدیهی است که این شروط از سوی تهران پدیرفته نمی شود.

توافق هسته ای از سوی ایالات متحده نقض شده و جبران این کار فقط با بازگشت آنها به برجام قابل قبول است. حالا اینکه دولت بایدن بگوید ایران باید دوباره به اجرای برجام برگردد و تعهداتش را که کاهش داده بود مجددا از سر بگیرد، خیلی معقول به نظر نمی رسد. چون اقدام ایران واکنشی است به اقدام واشنگتن. با خروج از برجام بود که ایران ناچار به کاهش تعهدات شد. اگر انها تعهدات خود را اجرایی می کردند، ایران هم به کارش در چارچوب برجام ادامه می داد.الان هم تنها راه این است که بایدن به توافق برگردد.

ایا می توانیم بگوییم هر دو کشور منتظر این هستند که طرف مقابل قدم اول را بردارد؟ این معطل کردن ها دو طرف را به کدام سو می برد؟

برای تحلیل گران قابل پیشبینی است که هر کدام از طرفین برای اینکه گام های خود را بردارند نیازمند مقداری سبک و سنگین کردن هستند. این برای دیپلمات ها رفتاری اشناست. اما اگر قرار باشد اراده طرفین بر حل مسائل نباشد و حسن نیت هم به خرج ندهند، نمی شود نسبت به آینده چندان امیدوار بود. هر گونه امیدواری به اینده روابط تهران و واشنگتن منوط به برجام است و به اینکه ایالات متحده به توافق هسته ای به ایران برگردد و این بازگشت هم بی قید و شرط باشد. در غیر این صورت نه در پیشبرد برجام تغییر و تحولی حاصل می شود و نه در روابط بین دو کشور اتفاق خاصی می افتد.

یک موضوعی که در مورد آن صحبت می شود این است که جو بایدن در داخل کشورش هم با موانعی برای بازگشت به برجام روبه روست. لابی های صهیونیستی و… در داخل امریکا فعالند که به هیچ وجه مایل به بازگشت ایالات متحده به توافق و برداشته شدن تحریم ها علیه ایران نیستند. به همین خاطر برخی معتقدند که بایدن بهتر است با دادن فرمان اجرایی یا لغو برخی از تحریم ها، مسیرخود را راحت تر کند. شما در مورد این موضوع چه فکر می کنید؟

بحث تحریم هایی که در نتیجه فرمان های اجرایی رییس جمهور پیشین وضع شده، به راحتی از سوی بایدن قابل تعلیق یا اجرا نکردن است. البته این نیازمند یک فرایند بروکراتیک است. اما چیزی خاصی نیست. به طور کلی لغو تحریم هایی که با فرامین اجرایی وضع شده اند، راحت تر از تحریم های کنگره است. بنابراین اقای بایدن می تواند آنها را اجرا نکند و… . اینکه بایدن در داخل با مشکلاتی چون لابی های صهیونیستی و عربستانی مواجه است، تردیدی وجود ندارد. اما او باید در این وسط دست به یک انتخاب بزند. 

در داخل ایران هم ما با مشکلات جدی مواجهیم. مخالفینی که در ایران هستند هم کمتر از مخالفین برجام در ایالات متحده نیستند. اما اگر یک سیاستمدار اراده انجام کاری را دارد باید آن اراده قوی باشد و بعد هم با حسن نیت به سمت اجرایی شدن آن حرکت کند. اما اگر بخواهند در اما و اگر ها و مخالفت های این و آن باقی بمانند، سیاست خارجی چندان پیشرفتی نخواهد داشت و دیپلماسی که بتواند مشکل برجام را حل کند هم کار نخواهد کرد.

یک گزارشی در رسانه های امریکایی منتشر شده بود که می گفت بایدن قصد دارد به بهانه کرونا بخشی از تحریم های ایران را کاهش دهد. یعنی آن مواردی که به دسترسی دارو و … مرتبط بود را کاهش دهد و در عین حال تحریم های نفتی و… را تا زمانی که ایران به تعهداتش برگردد ادامه دهد.  ایا این می تواند باعث شود که تهران آن را یک قدم از سوی واشنگتن بداند؟

در تمامی موضوعات اعم از جنگ و تحریم و …. مساله انسانیت همیشه مستثنی بوده است. جایی که انسان در معرض تهدید است باید شرایط را به نفع آن تغییر داد. در ارتباط با کرونا هم هر تحریمی که بتواند مسائل ایران را کاهش دهد، اقدامی انسانی است و در عین حال می تواند اقدامی نمادین باشد که باعث تعدیل نظارات ایران موثر باشد. یعنی تهران می تواند آن را نشانه حسن نیت ببیندد. این گام لازم هست اما کافی نیست.

سیاستمداران دو کشور اگر بخواهند می توانند یک شبه موضوعات را حل کنند. اما در عالم واقع چالش های مختلفی وجود دارد که حرکت ها را کند می کند. به ویژه اینکه روابط میان تهران و واشنگتن چهل و دو سال است که تیره و تار شده و حل کردن معضل ها زمانبر خواهد بود.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
تلاش تندروها برای نابودی برجام؛ایران این فرصت را هم از دست می‌دهد؟
فاجعه بالقوه در کمین است؛آیا تهران باید نگران باشد؟
دوره ترامپ چهارسال صبر کردیم،در دولت بایدن سه‌ماه را تحمل نداریم؟!
شرطی‌کردن مذاکرات، کار را سخت‌تر می‌کند و سودش به جیب طرف سوم می‌رود

312 310