سوریه در تکاپو برای شریک تجاری/ چین به کمک بشار اسد خواهد آمد؟

رسول سلیمی: بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه در حالی بعد از دو دهه وارد چین شد که جنگ داخلی سوریه مانع از همکاری چین با سوریه شده بود. خبرگزاری‌ها پیش‌تر گزارش داده بودند که هیئت سوریه شامل محمد سامر الخلیل، وزیر اقتصاد و تجارت این کشور است که بشار اسد را همراهی می‌کنند.

اگرچه این دو کشور در سال ۱۹۵۶ روابط دیپلماتیک برقرار کردند، اما اسد که دو سفرش نزدیک به دو دهه از هم فاصله دارد، تنها رئیس‌جمهور سوریه است که به چین سفر کرده است. بشار اسد از زمان اعتراضات بهار عربی در سال ۲۰۱۱ و در طول جنگ داخلی پس از آن، به طور فزاینده‌ای در سطح بین‌المللی منزوی شده بود.

پیش‌ازاین در ماه مه، اسد برای اولین‌بار از زمان آغاز درگیری‌ها در نشست بزرگ بین‌المللی اتحادیه عرب در جده عربستان سعودی سفرکرده بود. سفری که با دلخوری کشورهای غربی مواجه شد.

بیشتر بخوانید:

نقشه چین برای ساخت حیاط خلوت جدید/ پکن در آینده دمشق چه نقشی ایفا می‌کند؟

بشار اسد: دلار سلاح غرب علیه کشورهاست/گرایش به شرق تضمینی برای سوریه است

تحلیل کارشناس چین از دستاورد مهم بشار اسد در سفر به پکن

انزوای دولت سوریه بعد از پیروزی در جنگ داخلی، در حال کاهش است. این در حالی است که چین و روسیه تلاش‌ها برای تحریم اسد در شورای امنیت سازمان ملل را نیز مسدود و امریکا و اتحادیه اروپا را وادار به پذیرش محدودیت‌های یک‌جانبه علیه او کردند.

در چنین شرایطی، حمایت روسیه، ایران و متحدانش در لبنان به اسد کمک کرده تا از جنگ داخلی این کشور جان سالم به در ببرد. این در حالی است که کارشناسان روابط بین‌الملل معتقدند که تهران بیش از گذشته از دمشق می‌خواهد، با کشورهای عربی ارتباط برقرار کند.

چین و سوریه متحد استراتژیک خواهند شد؟

سفر بشار اسد به چین در حالی برگزار شد که شی جین پینگ در جریان ملاقات با او به خبرنگاران گفته بود «یک “شراکت استراتژیک” بین دو کشور ایجاد کرده است.» چین که در ماه‌های اخیر، تلاش‌های دیپلماتیک خود را در خاورمیانه افزایش داده است، در جریان سفر محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به پکن هم پیشنهاد برگزاری یک کنفرانس صلح بین‌المللی در مورد مناقشه اسرائیل و فلسطین را مطرح کرده بود.

هرچند نشانه‌های ضعیفی از اجرای این پیشنهاد بدون چراغ‌سبز امریکا وجود دارد؛ اما کنشگری چین در خاورمیانه نشان می‌دهد رقابتی دیپلماتیک بین چین و امریکا برای اثرگذاری بر معادلات خاورمیانه در جریان است.

فشار چین برای همگرایی اقتصادی کشورهای خاورمیانه، در حالی صورت می‌گیرد که خاورمیانه برای اقتصاد امریکا اولویت نخست نیست. این موضوع ضمن اینکه به پکن مجوز نفوذ بیشتری در خلیج‌فارس می‌دهد، بیش از گذشته، چین را پذیرای بزرگ‌ترین منبع نفت جهان در خاورمیانه می‌کند. ماه گذشته نیز، چین موفق شده بود عربستان سعودی، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت و همچنین ایران، مصر و امارات متحده عربی را به بریکس ملحق کند.

اولویت اقتصاد به‌جای ایدئولوژی برای بشار اسد

جنگ داخلی سوریه که در سال ۲۰۱۱ آغاز شد، بیش از ۵۰۰ هزار نفر کشته شدند، میلیون‌ها نفر آواره شدند و زیرساخت‌ها و صنعت این کشور تحت‌تأثیر قرار گرفت؛ ازاین‌رو حالا که جنگ تمام شده، اقتصاد به اولویت نخست سوریه بازگشته و دمشق امیدوار است پکن نقش مهمی در بازسازی سوریه ایفا کند.

کارشناسان سیاسی معتقدند اکنون که بشار اسد باثبات‌تر و با اعتمادبه‌نفس تر از پنج سال قبل است، به دنبال شروع بازسازی سوریه است. اما سؤال این است که مسیر سرمایه‌گذاری در سوریه چگونه خواهد بود و پول از کجا خواهد آمد؟

اگرچه تلاش بشار اسد برای جذب پول از ابوظبی و دبی آغاز شده، اما اسد هرگز دست کمک چینی‌ها را نادیده نگرفته است.این موضوع از آنجا اهمیت دارد که سوری‌ها همچون ایران به چینی‌ها بیشتر از چینی‌ها به دمشق و تهران نیاز دارند. از سوی دیگر بشار اسد قصد دارد در بازنمایی رسانه‌ای از چهره خود، رئیس‌جمهوری را نشان دهد که دیگر منفور دنیا نیست و کشورها حاضرند با او همکاری کنند.

سوریه که سال گذشته به ابتکار کمربند و جاده ابریشم پیوسته، تلاش نزدیک به یک تریلیون دلاری پکن را برای گسترش نفوذ خود در کشورهای درحال‌توسعه از طریق پروژه‌های زیرساختی، پیگیری می‌کند. پکن مدت‌هاست که از دمشق حمایت دیپلماتیک کرده که نشانه‌های برجسته آن در شورای امنیت سازمان ملل که چین عضو دائم است، قابل‌مشاهده است.

این در حالی است که سوریه تلاش می‌کند تا تعهدات سرمایه‌گذاری چین را برای تعادل و تنوع بخشیدن به روابط خارجی خود به‌دور از وابستگی به تهران و مسکو به دست آورد.

آیا چین اراده‌ای برای سرمایه‌گذاری در سوریه جنگ‌زده دارد؟

تحلیلگران بر این باورند که بعید است پکن به‌زودی تصمیم برای سرمایه‌گذاری در سوریه را عملی کند. مدعای این استدلال آن است که چین به‌تازگی با اعراب ارتباطات تجاری خود را توسعه داده و هم اعراب و امریکا به طور کامل روابط خود را با سوریه عادی‌سازی نکردند.

از رو زمانی پکن اشتیاق بیشتری برای سرمایه‌گذاری در سوریه خواهد داشت که بشار اسد در تعامل با سایر کشورهای عربی قرار گیرد و ترس عمومی از سوریه که به‌مثابه سرزمین تروریست‌ها در افکار عمومی جهان نقش بسته را تغییر دهد. بااین‌حال، چین از سفر بشار اسد سود می‌برد تا در زمان مقتضی، کارت سوریه را در مقابل غرب استفاده کند. رژیمی که امریکا و اروپا از آن نفرت داشت و حالا چین به حامی آن تبدیل شده است.

اگرچه بر خلاف ایران و روسیه، چین به طور مستقیم از بشار اسد در جنگ داخلی حمایت نکرد؛ اما بااین‌حال، این کشور در کنار روسیه، تلاش هماهنگی را برای استفاده از قدرت وتو خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد در حمایت از دولت اسد عملی کرده است.

چین بارها از نمایندگان بلندپایه کشورهایی که توسط امریکا و متحدانش طرد شده‌اند، استقبال کرده است. چه آنکه سفر اسد به چین در کوتاه‌مدت به جایگاه او مقابل امریکا و اتحادیه اروپا کمکی نخواهد کرد. اما کارشناسان روابط بین‌الملل می‌گویند کشورهای عربی، واسطه مناسبی برای بهبود روابط سوریه با غرب خواهند بود. موضوعی که سوریه نیز بعد از اطمینان از حمایت اعراب، می‌تواند از آن به‌عنوان کارت بازی در برابر چین و روسیه استفاده کند.

۳۱۱۲۱۳