سفری دیپلماتیک که برخی حاشیه‌ها بر متن آن سنگینی کرد

مهسا مژدهی: حسین امیرعبداللهیان کار خود را در وزارت خارجه با دو سفر مهم آغاز کرد. او که به آشنایی با مسائل جهان عرب مشهور است، ابتدا راهی عراق شد تا در کنار برخی از مهم ترین رهبران کشورهای منطقه و وزرای خارجه بقیه کشورها، در نشست بغداد با حضور مکرون شرکت کند. یک روز بعد وزیرخارجه کشورمان راهی سوریه شد تا در دیدار با بشار اسد به سوری ها نشان دهد که ایران بر  سر پیمانش در حمایت از این کشور ایستاده است. با این حال این دو سفر در حالی که چشم صاحب نظران بر اقدامات امیرعبداللهیان بود تا عملکردش را در اغاز راه رصد کند، حواشی بسیاری داشت

حواشی حتی مقداری پیش از سفر عبداللهیان به عراق شروع شد. عراق از روسای جمهور کشورها و رهبران منطقه دعوت به عمل اورده بود و برخی انتظار داشتن که این نشست محل حضور همزمان ابراهیم رییسی و بن سلمان باشد. حتی برخی از رسانه ها نوشته بودند که عراق به دنبال آن است که دیداری را در حاشیه نشست بین دو طرف برگزار کند. اما در آخرین روزهای منتهی به جلسه مشخص شد که از ریاض تنها وزیرخارجه این کشور شرکت می کند. یک روز بعد از این اعلام، تهران هم تصمیم مشابهی اتخاذ کرده است.

در حالی که تصور می شد نشست بغداد می تواند به بهبود روابط میان کشورهای منطقه کمک کند اما یخ روابط باز نشد. حتی با وجود اینکه مقامات ایران و عربستان و امارات و مصر که تنش هایی با یکدیگر دارند در کنار هم قرار گرفته بودند، اما اوضاع به آن سمت نرفت.

همانطور که انتظار می رفت، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان در حاشیه نشست بغداد با تعدادی از سران کشورهای مختلف دیدار کرد. وزیرامور خارجه ترکیه، مصطفی الکاظمی و وزیرخارجه کویت از جمله این مقامات بودند.

مهمترین حواشی سفر به عراق چه بود؟

غایب بزرگ این نشست رییس جمهور سوریه بود که گفته می شود به درخواست مکرون، عراق از دعوت او سر باز زده بود.حسین امیرعبداللهیان از این بابت پیش از ترک تهران  و هم در سخنرانی اش در این نشست ابراز تاسف کرد و وعده داد که نتایج جلسه و مسائل مورد بحث در آن را به اطلاع مقام های سوریه می رساند. این حرف البته به مذاق بسیاری در شبکه های اجتماعی خوش نیامد.

وزیر خارجه ایران در اظهارات خود در نشست بغداد از ترور شهید سردار قاسم سلیمانی  توسط ایالات متحده و در دوران ترامپ انتقاد و آن را “جنایت” خواند.

حاشیه دیگر این نشست صحبت کردن امیرعبداللهیان به عربی بود. او که مدت ها در حوزه کشورهای عربی کار کرده این زبان را می داند. اما ویدیوی منتشر شده از سخنرانی اش باعث شد تا برخی به استفاده او از زبان عربی انتقاد کنند و مهارتش را زیر سوال ببرند.اما برخی هم گفتند که با وجود اینکه او عربی را با لهجه فارسی صحبت کرد ما همین اقدامش می تواند موثر و مهم باشد.در این میان  علی مطهری در توییتی نوشت: ‏عربی صحبت کردن جناب امیر عبداللهیان در اجلاس بغداد که اکثر ‌میهمانان عرب بودند کار بسیار خوبی بود، اما ای کاش متن نطق ایشان قبلا توسط یک استاد زبان عربی اعراب‌ گذاری می‌شد تا دقیق خوانده شود. زمانی که در مجلس بودم گفتم به ‌میهمانان عرب باید به زبان عربی خوش‌آمد گفت نه انگلیسی و اجرا شد.

در این نشست برخوردهای حاکم دبی و امیرعبداللهیان هم مورد توجه قرار گرفت. این دو در عکس جنجالی که گرفته شد کنار هم قرار گرفتند. ماجرا از این قرار بود که امیرعبداللهیان که مانند دیگر وزرای خارجه قرار بود در ردیف دوم بایستد. جای او در کنار وزیرخارجه عربستان پیشبینی شده بود. اما وزیرخارجه ایران، جایش را عوض کرد و در کنار حاکم دبی در صف اول و کنار روسای دولت ها ایستاد. اتفاقی که به اعتقاد بسیاری بی توجهی به پروتکلهای بین المللی تعبیر شد. برخی هم نوشتند که امیرعبداللهیان به خاطر اینکه در کنار وزیرخارجه عربستان نایستد چنین انتخابی کرده است. البته خود او بعد وقتی به تهران برگشت، گفت که این کار را برای نشان دادن جایگاه اصلی ایران انجام داده است.

ماجرای دیگر اشتباه وزیرخارجه ایران درباره حجم مبادلات ایران و عراق بود. او در این جلسه گفت حجم مبادلات دو کشور به ۳۰۰ میلیارد دلار رسیده در حالی که کاظمی اظهارات او را تصحیح کرد و گفت که حجم مبادلات تجاری دو کشور تنها ۱۳ میلیارد دلار بوده است.

در این جلسه یک اتفاق عجیب دیگر هم رخ داد. در حالی که برنامه اینطور تنظیم شده بود که وزیرخارجه ایران بعد از مقام اماراتی و قبل از مقام سعودی سخنرانی کند اما الکاظمی سخنرانی او را به اخر جلسه موکول کرد. این حواشی تا جایی پیش رفت که الکاظمی در سخنرانی جلسه خلیج فارس را خلیج عربی خواند و کاربران فضای مجازی به امیرعبداللهیان اعتراض کردند که چرا در نشست به خطای الکاظمی واکنشی نشان نداده و در آن در لحظه وزیر خارجه کشورمان با سکوت صحبت های الکاظمی را می شنود.

برخی از رسانه ها هم نوشتند که حاکم دبی به دلیل برخورد دلسرد کننده ای که با امیرعبداللهیان داشت ترجیح داد که در نشست اصلی وزیرنفت امارات را به جای خود به جلسه بفرستد.با این حال شواهد می گوید که اوضاع بین مقام ایرانی و اماراتی چندان بد پیش نرفته است. 

البته «شیخ محمد بن راشد آل مکتوم» نخست وزیر امارات و حاکم دبی عصر شنبه در پیامی در توییتر به دیدار خود با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران اشاره کرد.

او در این پیام توییتری نوشت: «امروز درحاشیه نشست همکاری بغداد،با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جدید ایران دیدار کردم. برای وی در مسئولیت جدیدش در توسعه روابط مثبت با کشورهای همجوار و تقویت روابط بر اساس حکمت و منافع ملت‌ها، آرزوی موفقیت می‌کنم و درود همیشگی بر مردم ایران که همسایه و دوست هستند».

خود امیرعبداللهیان هم اندکی بعد در توئیتی نوشت: در حاشیه اجلاس همکاری و مشارکت در بغداد، گفتگوی مثبت و صمیمانه ای با شیخ محمد بن راشد نخست وزیر امارات متحده عربی داشتم. ایران و امارات می توانند در مسیر همکاری و تحقق سیاست و دیپلماسی همسایگی گام های بلندی بردارند.

سفر به دمشق و استقبال صمیمانه اسد

امیرعبداللهیان مستقیما از بغداد راهی دمشق شد. او در ابتدای ورودش گفت: امروز در دمشق هستیم تا در حوزه های تجاری، اقتصادی و فرهنگی یک بار دیگر روابط را مرور کنیم.

این نخستین بار نیست که او راهی سوریه شده.  اودر دیدار با بشار اسد با تاکید بر اینکه حضور نیروهای بیگانه هیچ کمکی به امنیت و ثبات پایدار در این منطقه حساس نخواهد داشت، گفت: بدون تردید رایزنی‌ها و همکاری‌های کشورهای منطقه و مسلمان نقش مهمی در ایجاد امنیت پایدار در منطقه ما خواهد داشت.هرگونه ترتیبات سیاسی و امنیتی درمنطقه با حضور و مشارکت همه کشورهای منطقه از جمله جمهوری عربی سوریه محقق می‌شود و در این مسیر نقش عراق و سوریه را برای کمک به ایجاد تسهیلات جدید منطقه‌ای در حوزه‌های اقتصادی امنیتی و سیاسی مهم می‌دانیم.حضور نیروهای بیگانه در منطقه هیچ کمکی به امنیت و ثبات پایدار در این منطقه حساس نخواهد داشت.

امیرعبداللهیان با تاکید بر اینکه صهیونیست‌ها عامل مهم ناامنی درمنطقه هستند،گفت: صهیونیست‌ها مسلمانان، مسیحیان و یهودیان را درمنطقه و در سرزمین‌های تاریخی فلسطین به اسارت گرفتند. بدون تردید رایزنی‌ها و همکاری‌ کشورهای منطقه و کشورهای مسلمان نقش مهمی در ایجاد امنیت پایدار در منطقه ما خواهد داشت. به نظر می رسد که وزیرخارجه ایران همانطور که گفته بود، مقامات سوری را در جریان اتفاقات بغداد قرار داده است. مقامات ایران و سوریه در یک سال اخیر سطح روابط خود را کاهش داده بودند. اما حضور امیرعبداللهیان در دمشق به عنوان دومین سفر خارجی در مقام وزیر خارجه نشان داده که تهران رویکردش را نسبت به حضور قوی تر در کنار دولت بشار اسد و سوریه تقویت کرده است.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
با توجه به این اهداف آیا ما دستاوردی را می‌توانیم برای ایران در نظر بگیریم؟
منافع ملی ما در گوشه‌ای کز کرده؛آیا راهبرد امیرعبداللهیان راه‌گشاست؟
بغداد می‌تواند تهران و ریاض را به ماه عسل ببرد؟
اولویت‌های امیرعبداللهیان برای سیاست خارجی واقعی است یا رویایی؟

310312/23