روایت یک باستان‌شناس از کاخ نیاوران تا شکایت به دادگاه لاهه

به گزارش ایسنا، چهارمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی «یک عمر تجربه» با حضور چهره ماندگار میراث فرهنگی کشور، دکتر فائق توحیدی ـ باستان‌شناس و پژوهشگر ـ، بیژن مقدم ـ مدیر مجموعه تاریخی نیاوران ـ و جمع دیگری از کارشناسان، علاقه‌مندان و دانشجویان استاد توحیدی در محل سالن کنفرانس کاخ نیاوران برگزار شد.

فائق توحیدی با بیان خاطراتی از روزهای آغازین انقلاب و حضورش در کاخ نیاوران، اظهار کرد: پس از پیروزی انقلاب کاخ نیاوران در اختیار نیروهای انقلابی به سرپرستی حاج آقا مصطفوی قرار گرفت و  تنها کاخی که با درایت ایشان ازهر گونه تعرضی مصون ماند، نیاوران بود و تمام اسباب و وسایل بدون کم و کاست توسط او صورت‌جلسه شد و درِ تمام فضاها توسط خودش پلمب و درصورت نیاز فک پلمب می‌شد.

این باستان‌شناس با بیان این‌که فلسفه موزه‌ها عبرت گرفتن از گذشته برای آیندگان است، افزود: در آن زمان یک هیأت هفت نفره با حکم دفتر نخست‌وزیری وقت برای صورت‌برداری اموال کاخ‌های نیاوران، تشکیل شد که بنده هم یکی از اعضای آن هیأت بودم. پس از مشاهده دست‌نخوردگی فضا تصمیم گرفتیم که وسایل در قالب موزه به نمایش گذاشته شوند. از این‌رو بر اساس پیشنهاد بنده صورت‌برداری اموال به صورت طبقه‌بندی آغاز شد و در بندهای م (یعنی موزه‌ای) و ج (یعنی اشیایی که قابلیت جابه‌جایی دارند) دسته‌بندی شدند و بعدها بخشی از این  اشیاء طبقه‌بندی‌شده از مجموعه خارج شد و بخشی هم به صورت موزه در معرض دید قرار گرفت.

توحیدی گفت: آن زمان مقدار زیادی سکه طلا  تحویل بانک مرکزی شد.

او با بیان این‌که اقدامات به موقع حاج آقا مصطفوی و کار هیأت هفت نفره موجب شد بتوانیم نیاوران را به همین شکلی که الان هست حفظ کنیم، اظهار کرد: خوشبختانه در زمان حاضر سیستمی درحال اداره نیاوران است و کاری را که ما آغاز کرده‌ایم شما ادامه داده و محافظ این اشیاء هستید.

این باستان شناس بیان کرد: اشیاء موزه‌ها بار تاریخی، فرهنگی و هنری دارند و رسالتشان مکث‌گاه است، یعنی باید نگه‌دارنده بازدیدکننده در کنار خود باشند و احساس هنری آن‌ها را برانگیزند.

او باستان‌شناسی را کشف راز دانش گذشتگان دانست و گفت: باستان‌شناسان قدمت آثار تا دوره اسلامی را از طریق مقایسه، مشابهت، سبک هنری، نقش، خط و کاربری تخمین می‌زنند. برای آثار پیش از تاریخ هم آنقدر نمونه‌ها و تمدن‌ها تاکنون شناسایی شده که بر اساس آن قدمت اشیاء مشخص می‌شود. درجایی هم که هیچ‌یک از این روش‌ها کارساز نباشد از آزمایش‌های علمی همچون نیمه عمر کربن ۱۴، ترمولومینسانس و سایر تکنولوژی‌های روز براساس جنس شیء استفاده می‌شود.

توحیدی بیان کرد: موزه ملی ایران موزه منحصر به‌فردی است که هیچ شیء خارجی در آن وجود ندارد و آثارش سند معتبر و مستندی از گذشته مردم ایران است. در هیچ جای دنیا یک چنین موزه‌ای یافت نمی‌شود و تنها چیزی که خارجی‌ها را مقابل ما به کرنش می‌آورد، هویت، تمدن و فرهنگ ما است که باید آن را حفظ کنیم.

بنابر گزارش روابط عمومی کاخ نیاوران، این چهره ماندگار نخستین نکوداشت مفاخر میراث فرهنگی اظهار کرد: مهمترین مساله در بحث میراث فرهنگی یک کشور شناخت میراث آن کشور برای حفاظت، نگهداری و معرفی است که این کار از طریق آموزش امکان پذیر است و از این ساده‌تر آشنایی با میراث فرهنگی است که می‌تواند از طریق مطبوعات و رسانه‌های جمعی و همچنین آموزش و پرورش از دوره ابتدایی باشد تا عموم از طریق این آگاهی با ارزش تاریخی و مادی و معنوی و هویت نیاکان و سرزمین خود آشنا شوند.

او ادامه داد: اگر بتوانیم مفاهیمی را که در پس هر شیء تاریخی و باستانی وجود دارد به صورت دراماتیک درآورده و در فضاهای تبلیغاتی کنونی جای دهیم، ارزش اشیاء در اذهان عموم حک می شود و مردم با پی بردن به اصالت و هویت خود، در حفاظت از آثار پیشگام خواهند شد.

توحیدی همچنین گفت: در دوران جنگ تحمیلی به میراث فرهنگی کشورمان در غرب و جنوب کشور صدمات جبران ناپذیری وارد شد، در زمان تصدی آقای خرازی بر وزارت امور خارجه با کمک برادرزاده ایشان شهید حسین خرازی، گزارش مفصل و مستندی مربوط به این خسارات آماده و به دادگاه لاهه برای پیگیری‌های حقوقی ارائه شد.

مجموعه تاریخی نیاوران تا کنون برای عبدالحسین وکیلی فرد، رسول وطن‌دوست و جلیل گلشن به عنوان مفاخر میراث فرهنگی ایران نکوداشت برگزار کرده است.

انتهای پیام