تلاش مخفیانه آمریکا برای رهگیری، لاپوشانی و نظارت بر بالون چینی

شبکه خبری ان.بی.سی در این گزارش می‌نویسد: ژانویه گذشته بود که ژنرال “گلن فانهرک” فرماندهی نیروی هوایی آمریکا مسئول دفاع از حریم هوایی کشور در مقابل تهاجمات خارجی به مارک میلی، مشاور ارشد نظامی دولت جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا گفت که مقامات اطلاعاتی ایالات متحده تقریبا ۱۰ روز است که در حال ردیابی یک شی مرموز و عظیم هستند که بر فراز آسیا و اقیانوسیه پرواز می‌کند. این شی از آسمان آلاسکا وارد حریم هوایی ایالات متحده شده بود و فانهرک گفت که قصد دارد جنگنده‌های ارتش را برای پرواز در کنار آن بفرستد و بررسی کند که این شی، چیست.

تماس تلفنی گزارش نشده ۲۷ ژانویه بین میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش و فانهرک باعث تنش هشت روزه در داخل دولت بایدن شد. مقامات آمریکایی با یک چالش بی‌سابقه مواجه شدند؛ یک بالون جاسوسی چینی به اندازه سه اتوبوس مدرسه که در سراسر قاره آمریکا پرواز می‌کرد.

این بالون جاسوسی پیشرفت‌های رقابتی فزاینده چین را مایل‌ها بالاتر از سطح زمین نشان داد و باعث شد تا بحرانی‌ترین روابط بین دو قدرت در جهان به پایین‌ترین سطح خود در تاریخ برسد.

حالا با گذشته چندین ماه از این رویداد و نزدیک شدن به پایان سال جاری میلادی، روابط بین پکن و واشنگتن به طور کامل احیا نشده و مقام‌های دو کشور به صورت جزئی درباره این رویداد صحبت نکرده‌اند.

فانهرک هشدار می‌دهد که برنامه بالون چین همچنان فعال است و آمریکا نتوانسته تا سیستم‌های مورد نیازش را برای رصد بالون‌های جاسوسی ارتفاع بالا پیش از آنکه آنها به تهدیدی تبدیل شوند، ارتقا دهد.

وی همچنین گفت: این یک شکاف بزرگ و چشمگیر برای ماست چون نمی‌توانیم از پس تهدیدهای بالقوه علیه کشور برآییم. فکر می‌کنم که این مساله نظر خیلی‌ها را به خود جلب کرده است. ارتش آمریکا، آژانس‌های اطلاعاتی و متحدان واشنگتن باید راه‌های سریعتری را برای اشتراک گذاری اطلاعات بیابند.

این مقام مسئول افزود: زمان، فرصتی برای ایجاد گزینه‌های بازدارندگی است. جای کار برای آمریکا هنوز زیاد است.

در این میان، مقام‌های دولت بایدن شکایت دارند که اعتراضات سیاسی در مورد این بالون به شدت با هر گونه تهدیدی که برای امنیت ملی ایالات متحده ایجاد می‌کرد، نامتناسب بود. به عقیده آنها، از آنجایی که چین بسیار خشمگین و تحقیر شده بود، آسیب وارد شده به روابط بین واشنگتن و پکن، تهدیدی بسیار جدی‌تر از خود بالون برای ایالات متحده بود.

یکی از مقامات ارشد دولت با ابراز تاسف گفت: این باعث مشکلات زیادی شده است.

واکنش‌ها

به گفته مقام‌های کنونی و سابق دولت و کنگره، مقام‌های دولت آمریکا در ابتدا سعی کردند تا وجود این بالون را از مردم و کنگره پنهان کنند.

یکی از مقام‌های سابق آمریکا درباره این رویداد گفت: می‌خواستیم پیش از آنکه به مردم بگوییم، رویش آزمایش و مطالعه کنیم و اجازه بدهیم تا اوضاع آرام شود.

در همین حال یکی از مقام‌های ارشد دولت بایدن تلاش برای مخفی نگه داشتن بالون را رد کرد و با اشاره به جمع‌آوری اطلاعات روی بالون گفت: با هدف محافظت از سهام و اوراق اطلاعاتی مرتبط با یافتن و ردیابی، تا جایی که می‌شد این مساله مسکوت ماند. البته هیچ قصدی برای مخفی کردن این موضوع از کنگره در هیچ مقطعی وجود نداشت.

کمی پس از مکالمه تلفنی بین فانهرک و میلی، جنگنده‌های ارتش آمریکا از آلاسکا پرواز کرده و از ابراز هدف‌گیری خود برای تعیین این مساله استفاده کردند تا ببینند این شی چیست. آنها تایید کردند که این یک بالون جاسوسی چینی است که هیچ سلاحی حمل نمی‌کند اما تجهیزات بزرگ و پیشرفته نظارتی دارد.

فانهرک همچنین هر ۱۲ ساعت ایمیل‌هایی به لوید آستین، وزیر دفاع، ژنرال میلی و سایر سران ارشد پنتاگون ارسال می‌کرد و در آنها موقعیت بالون، تهدید، مسیر پرواز و سایر رویدادهای مربوط به آن را گزارش می‌داد و به‌روز رسانی می‌کرد.

در یکی از این ایمیل‌ها، او نوشت که متوجه شده این بالون، تهدید نیست و به دنبال اقدامات خصمانه هم نمی‌باشد و برای همین صلاحیت سرنگونی آن را ندارد. این دستور از سوی کاخ سفید و پنتاگون باید باشد.

بایدن نخستین بار ۳۱ ژانویه ۲۰۲۳ و سه روز پس از تماس تلفنی فانهرک با ژنرال میلی متوجه قضیه شد. معاون‌های ارشد به او گفتند که این بالون بر فراز کاناداست و به نظر می‌رسد که به سمت قاره آمریکا می‌آید. بایدن از ارتش خواست تا گزینه‌هایی را برای اینکه با این بالون باید چه کنند، روی میز قرار دهند.

تصاویر اولیه از تجهیزات مستقر در این بالون از سوی ارتش آمریکا نشان داد که آنتن‌هایی با هدف گوش دادن به تلفن‌های هوشمند و سایر سیگنال‌ها در این وسیله نصب هستند. وزن این بالون ۲۰۰۰ پوند بود و ۲۰۰ فوت ارتفاع داشت.

مقام‌های آمریکایی مشخص کردند این بالون مجهز به ۱۶ پنل خورشیدی، می‌توانست پرواز کند و به جمع آوری اطلاعات بپردازد. همچنین این بالون مدتی از راه دور از داخل چین هدایت شد، اما بعد به واسطه قرار گرفتن در مسیر باد و جریان‌های هوایی وارد حریم هوایی ایالات متحده شد.

مشاوران نظامی بایدن به وی هشدار دادند که شلیک به آن به دلیل احتمال ایجاد یک محدوده بزرگ نا ایمن، کار درستی نیست. ناسا نیز در ابتدا ارزیابی کرد شلیک به این بالون محدوده‌ای به میزان ۷۰ مایل عرض و ۷۰ مایل طول، با هزاران پوند بقایا در ارتفاع ۶۵ هزار فوتی را در بر می‌گیرد که می‌تواند به طور بالقوه برای سازه‌ها و مردم خطرناک است.

رئیس جمهوری آمریکا سوالات اولیه‌ای درباره این بالون و ظرفیت‌هایش پرسید. در آن زمان، او از اینکه مقام‌های اطلاعاتی ایالات متحده اطلاعات کمی از برنامه بالون جاسوسی چین داشتند، ناامید شد.

آسمان‌های آمریکا

وقتی ۳۱ ژانویه این بالون وارد حریم هوایی مونتانا شد، پنتاگون آن را با رادار، جنگنده‌ها و سایر هواپیماهای نظامی رصد کرد. آنها از نزدیک این بالون را رصد می‌کردند و اطلاعاتی درباره ظرفیت‌هایش جمع آوری کردند.

اول فوریه ۲۰۲۳، شبکه خبری ان.بی.سی به مقام‌های کاخ سفید اطلاع داد که می‌خواهد گزارشی درباره این بالون جاسوس چینی که بر فراز آمریکا پرواز می‌کند، تهیه کند و از آنها خواست تا اظهارنظر کنند. همزمان با آماده سازی این گزارش، مقام‌های آمریکایی به قانونگذاران گزارش دادند.

مقام‌های وزارت امور خارجه همچنین از دیپلمات‌های چینی خواستند تا پاسخگو باشند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه و وندی شرمن، معاون وقت وزیر، با مقامات سفارت چین دیدار کردند، اما دیپلمات‌های چینی انکار کردند که بالون حتی متعلق به پکن است. مقامات ایالات متحده بر این باورند که آنها واقعا از این موضوع اطلاعی نداشتند.

مسئولان ایالات متحده بعدا ارزیابی کردند که شی جینپینگ، رئیس جمهور چین از برنامه بالونی اطلاع داشت اما از این برنامه خاص، از جمله عبور آن از حریم هوایی ایالات متحده، اطلاعی نداشت. مقامات اطلاعاتی آمریکا به این نتیجه رسیدند که شی از این موضوع شرمسار شده بود. برخی معتقدند که رویداد بالون حداقل تا حدی منجر به برکناری وزیر دفاع چین در ماه اکتبر شد.

اول فوریه همچنین برای نخستین بار ژنرال لوید آستین، وزیر دفاع با فانهرک درباره این بالون صحبت کرد. آستین که در مانیل بود، در تماسی تلفنی با این مقام مسئول بر فوریت رسیدگی به این مساله تاکید کرد. بعد از آن، معاون ارشد آستین ایمیل‌هایی از فانهرک دریافت کرد.

یکی از مقام‌های ارشد آمریکایی نیز بعدا گفت: آنها زیاد به این مساله توجهی نداشتند.

فانهرک گفت تا زمانی که آستین از طرف رئیس جمهوری این درخواست را مطرح نکرد، از او خواسته نشد گزینه‌هایی را ارائه دهد. پس از اینکه بایدن در اول فوریه در مورد راه‌های ساقط کردن بالون اطلاعاتی کسب کرد، به ارتش دستور داد تا این کار را در اسرع وقت و با خیال راحت انجام دهد.

اما محدود سقوط بقایای بالون همچنان مساله‌ای مهم بود. ارتش در کنار ناسا راه‌هایی را برای کاهش اندازه آن با استفاده از آب و هوا، مسیر و اندازه بالون و بار تخمینی آن مورد بررسی قرار داد.

همانطور که بالون به گرفتن عکس و تلاش برای جمع‌آوری داده‌های حساس برای ذخیره ادامه می‌داد، ایالات متحده اطلاعاتی درباره نحوه عملکرد آن جمع‌آوری کرد. مقامات ایالات متحده می‌گویند که آنها بر این باورند که آنها از انتقال اطلاعات توسط بالون به چین جلوگیری کردند.

فانهرک همچنین به قانونگذاران اعلام کرد که مقام‌های اطلاعاتی آمریکایی باید همزمان با حضور این بالون بر فراز آمریکا، اختیارات ویژه‌ای برای جمع آوری اطلاعات درباره این بالون داشته باشند.

پس از آنکه شبکه خبری ان.بی.سی دوم فوریه ۲۰۲۳، گزارش این بالون را منتشر کرد، مقام‌های آمریکایی به سایر رسانه‌ها اطلاع رسانی کردند. وقتی هم که خبر علنی شد، مقام‌ها گفتند که انتقال اطلاعات این بالون متوقف شده است. آنها همچنین ارزیابی کردند که برنامه پکن، خودتخریبی بالون بوده نه بازگرداندن آن.

یک طوفان آتش در واشنگتن

این بالون یک جنجال سیاسی را در واشنگتن برانگیخت. چندین قانونگذار جمهوری خواه از این که در مورد بالون قبل از مونتانا مطلع نشدند، ابراز خشم کردند. آنها همچنین گفتند که این بالون باید بلافاصله پس از ورود به حریم هوایی ایالات متحده سرنگون می‌شد.

همانطور که جنجال در جریان بود، بلینکن در حال آماده شدن برای یک سفر مهم به پکن بود. سفر بلینکن پس از دیدار بایدن و شی در ماه نوامبر در بالی، اندونزی و با هدف جلوگیری از بدتر شدن روابط بین دو کشور قرار بود انجام شود.

سوم فوریه اما وزارت خارجه چین با انتشار یک عذرخواهی عمومی بی سابقه اعلام کرد: این بالون، از سوی چین بود. یک کشتی هوایی غیرنظامی با هدف تحقیقات به ویژه درباره آب و هوا: طرف چینی بابت ورود غیرعمدی آن به حریم هوایی آمریکا به دلیل شرایط جوی و ناخواسته متاسف است.

در ایالات متحده، ادعای چین که این یک بالن هواشناسی بود که از مسیر منحرف شد، به عنوان امری ناکافی و نادرست رد شد. آن روز، بلینکن اعلام کرد که سفر خود به چین را به تعویق می‌اندازد.

همزمان، ارتش ایالات متحده و مقامات ناسا طرحی را برای به حداقل رساندن میدان تخریب ناشی از بقایای این شی به یک منطقه مربعی به عرض و طول تقریبا شش مایل دریایی توسعه دادند. بایدن دستور ارتش را امضا کرد که بالون را بر فراز آب‌های سرزمینی ایالات متحده سرنگون کند و ناوها و کشتی‌های نیروی دریایی ایالات متحده برای جمع آوری لاشه این بالون در نزدیکی آن قرار بگیرند.

روز شنبه ۴ فوریه، یک فروند جنگنده اف-۲۲ نیروی هوایی ایالات متحده به فرماندهی فانهرک این بالون را دقیقا در ۶ مایلی سواحل کارولینای جنوبی ساقط کرد. ایالات متحده به قایق‌ها و هواپیماها هشدار داد که از منطقه دور بمانند و بالون بر فراز آب‌های کم عمق سرنگون شد تا بقایای آن بازیابی و بعدا توسط اف.بی.آی تجزیه و تحلیل شوند. اینکه بالون دقیقا چه چیزی را حمل می‌کرد، یک راز کاملا محافظت شده باقی مانده است.

چین وقتی متوجه ساقط شدن این بالون شد که قطعات آن در اقیانوس اطلس روی آب بودند. مقام‌های چینی پیام دادند که رئیس جمهوری این کشور از دولت بایدن خشمگین است چون آنها به عذرخواهی دولت پکن توجهی نکردند.

دو هفته بعد، بایدن اظهاراتی را در رابطه با بالون ارائه کرد. او چهار گام را برای رسیدگی به بالون‌های نظارتی در ارتفاعات بالا اعلام کرد. یکی از آنها این بود که بلینکن با متحدان آمریکا همکاری کند تا آنچه را که رئیس جمهوری هنجارهای جهانی در این فضای عمدتا غیرقانونی می‌نامید، ایجاد کند.

پایان ۲۰۲۳

همزمان با نزدیک شدن به یکسالگی این رویداد، اقدامات در این باره هنوز اجرایی نشده است.

۱۸ دسامبر، متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بیانیه‌ای را منتشر کرد و از سازمان بین‌المللی هوانوردی مدنی آمریکا خواست تا اقداماتی را برای تعیین راه‌هایی به منظور ترافیک هوایی پهپادی و دارای سرنشین در حریم هوایی تسریع بخشد.

فانهرک نیز گفت که از رویداد بالون چینی درس خوبی گرفته اما چگونگی واکنش آمریکا را در این باره تغییر نمی‌دهد.

وی افزود: این روند دقیقا همانطوری که باید، انجام شد. ما مردم آمریکا و کانادا را در امان نگهداشتیم.

این مقام مسئول همچنین هشدار داد آمریکا هنوز ظرفیت راداری قوی ندارد تا بتواند خیلی زودتر چنین بالون‌هایی را تشخیص دهد.

فانهرک معتقد است که از زمان این رویداد هیچ بالون جاسوسی دیگری بر فراز ایالات متحده پرواز نکرده، اما گفت که برنامه بالون جاسوسی چین همچنان فعال و بر غرب اقیانوس آرام متمرکز است تا سیگنال‌ها، ویدئو و اطلاعات مادون قرمز و الکترواپتیکی را برای یک بحران یا درگیری احتمالی در آنجا جمع‌آوری کند.

۳۱۱۳۱۱