تشدید اختلافات در واشنگتن پس از افشاگری روزنامه ایرانی درباره‌ی «راب مالی»

جزئیاتی که روزنامه ایرانی انگلیسی‌زبان «تهران‌تایمز» از مرخصی «رابرت مالی»، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران افشا کرده به اختلافات داخلی در واشنگتن در سیاست‌گذاری‌ها در قبال ایران دامن زده و ابعاد تازه‌ای به معضل پنهان‌کاری دولت «جو بایدن» درباره این پرونده اضافه کرده است.

ماجراها درباره دیپلمات آمریکایی از پنجشنبه هشتم تیرماه آغاز شد، زمانی که «میتو میلر»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بعد از انتشار گزارش‌هایی از برکناری رابرت مالی اعلام کرد که او «به مرخصی» رفته و «آبرام پیلی» عهده‌دار وظایف او در قبال ایران شده است.

ساعاتی بعدتر، مالی که مذاکره‌کننده اصلی آمریکا در مذاکرات غیرمستقیم با ایران در خصوص رفع تحریم‌ها بود خودش در مصاحبه‌ با شبکه خبری سی‌ان‌ان جزئیات بیشتری به آنچه میلر اعلام کرده بود اضافه کرد و گفت «استعلام امنیتی» او تحت بررسی است و اطلاعات بیشتری در اختیار او قرار داده نشده است.

مصاحبه رابرت مالی از کنجکاوی‌ها درباره دلیل برکناری احتمالی او نکاست و پیگیری‌های سی‌ان‌ان ساعاتی بعدتر جزئیات بیشتری از ماجرا را روشن ساخت. این شبکه به نقل از منابع آگاه گزارش داد که مجوز امنیتی مالی به دلیل استفاده نامناسب او از اطلاعات محرمانه معلق شده و او به «مرخصی بدون حقوق» فرستاده شده است.

آنچه در گزارش سی‌ان‌ان تازگی داشت این بود که تاریخ شروع مرخصی رابرت مالی از عصر پنجشنبه (هشتم تیرماه/ 28 ژوئیه) بوده. با این حال، سی‌ان‌ان بدون اشاره به جزئیات بیشتر گزارش داده بود که ماجرای تحقیقات درباره دیپلمات آمریکایی از مدت‌ها قبل در جریان بوده و او در مدت انجام این تحقیقات، در سمتش باقی بوده اما اجازه دسترسی به اطلاعات طبقه‌بندی‌شده را نداشته است.

جزئیات دیگری که این گزارش مشخص می‌کرد این بود که این مسئله امنیتی فقط مربوط به زمان افشا شدن آن نبوده بلکه از مدت‌ها قبل در جریان بوده اما وزارت خارجه آمریکا در خصوص آن پنهان‌کاری کرده است. زوایای این مخفی‌کاری در نامه‌ای که ساعاتی بعدتر «مایکل مک‌کال»، رئیس‌ کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا به «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا نوشت مشخص بود.

مک‌کال در آن نامه تصریح کرده بود که چند وقت قبل‌تر مقام‌های ارشد وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان گفته‌اند که رابرت مالی به دلیل بیماری یکی از اعضای نزدیک خانواده‌اش قادر به حضور در جلسه استماع نیست.

نماینده ارشد کنگره در آن نامه نوشته بود: «در هیچ مقطع زمانی وزارت خارجه آمریکا به ما نگفت که مجوز امنیتی رابرت مالی تعلیق یا تحت بررسی است یا اینکه او به دلیل مرتکب شدن خطایی تحت تحقیقات قرار دارد.»

لاپوشانی وزارت خارجه آمریکا به ویژه اکنون که روزنامه «تهران‌تایمز» در یک گزارش به نقل از منابع آگاه جزئیات تازه‌ای از ماجرا را روشن کرده در واشنگتن مورد توجه قرار گرفته است. تایمز در گزارش اختصاصی خود روز دوشنبه با عنوان « Inside the Downfall of Rob Malley» (پشت پرده سقوط راب مالی) روشن کرده که تاریخ تعلیق این دیپلمات از سمتش 21 آوریل (1 اردیبهشت) بوده.

در گزارش تهران‌تایمز به نقل از منابع آگاه آمده است: «در این تاریخ از سوی دپارتمان امنیت دیپلماتیک به مالی اعلام می شود او در حفظ و نگهداری اسناد محرمانه مشکل داشته و صلاحیت او تعلیق شده است. دسترسی های کاری مالی در این زمان قطع می شود. البته برای آنکه ماجرا رسانه‌ای نشود برخی دسترسی های محدود و غیر مهم او حفظ می شود. مثل ارتباط او با خانواده زندانیان آمریکایی در ایران.»

این گزارش همچنین تصریح می کند چند هفته بعد از تاریخ تعلیق (21 آوریل/ اول اردیبهشت‌ماه) رابرت مالی بنا به دلایل امنیتی او به مرخصی اجباری و بدون حقوق فرستاده می‌شود که دست کمی از اخراج ندارد.

تهران‌تایمز، علاوه بر این، مسئله این برکناری را در بافت مذاکراتی که در فاصله این تحولات در وزارت خارجه آمریکا بین تهران و واشنگتن در جریان بوده مورد بررسی قرار داده و نوشته است: «طی این دوره ایران و آمریکا در عمان مذاکراتی محرمانه داشتند. آمریکایی‌ها برت مک گورک، از شورای امنیت ملی و نزدیک به جیک سالیوان را راهی عمان می‌کنند. نکته قابل توجه اینکه آمریکایی‌ها با لاپوشانی ماجرای مالی به نحوی سعی می‌کنند جایگزینی مک گورک را به عنوان یک تغییر مثبت و تلاش برای پیشبرد بهتر مذاکرات، به طرف ایرانی ارائه کنند.»

تلاش‌های رابرت مالی برای حل و فصل این پرونده از جمله دیگر نکات موجود در خبر اختصاصی روزنامه ایرانی است.تایمز به نقل از یک منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود افزوده است: «مالی پس از مرخصی اجباری و شبه‌اخراج با مقامات سطح بالای امنیتی مثل رییس سازمان سیا و مشاور امنیت ملی جلساتی را برگزار کرده و آنها به او وعده حل مشکلش را می‌دهند. اما نکته قابل توجه اینکه نه تنها تا امروز بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا با وی ملاقات نکرده است، بلکه معاون وی نیز به درخواست ملاقات مالی پاسخ مثبت نداده است.»

مطابق این گزارش، رابرت مالی که در بی‌خبری کامل از طرف دولت ایالات متحده آمریکا به سر می‌برد دست به دامن یک گروه از وکلای کارکشته حقوقی – امنیتی شده بلکه به کمک آنها بتواند گره این کار را باز کند.

ارائه این جزئیات، انتقادها از لاپوشانی دولت جو بایدن در خصوص این پرونده را به همراه داشت. به عنوان مثال، «جاش هالی»، نماینده جمهوری‌خواه ایالت میزوری در مجلس سنا گفته است: «این خیلی توهین‌آمیز است که دولت بایدن به کنگره و مردم اطلاعات دقیقی درباره این مسئله نمی‌دهد اما داریم می‌بینیم که تهران‌تایمز رسانه دولتی رژیم ایران امروز یک مقاله با ریزترین جزئیات راجع به مرخصی رابرت مالی و شرایط فعلی منتشر کرده است.این یک افتضاح بزرگ است. بلینکن باید پاسخگو باشد.»

مسئله در نشست خبری روزانه وزارت خارجه امریکا هم بازتاب داشت. در نشست خبری دو روز پیش (سه‌شنبه) یک خبرنگار از متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پرسید: «تهران‌تایمز یک روزنامه رسمی مرتبط با جمهوری اسلامی و وابسته به جمهوری اسلامی است. آنها دیروز گزارشی با جزئیات اختصاصی درباره راب مالی منتشر کردند. می‌خواهم ببینم شما می‌توانید هیچ‌کدام از جزئیات آن گزارش را تأیید کنید. یکی، تاریخ تعلیق رابرت مالی است که گفته شده او روز 21 آوریل به مرخصی فرستاده شده. این را تأیید می‌کنید؟»

میلر، بدون تکذیب سوال خبرنگار تلاش کرد از پاسخ به سوال طفره برود و گفت: «فقط می‌توانم بگویم که بابت حرف زدن درباره این موضوع محدودیت‌های زیادی دارم. طبق قانون مسائل خصوصی ملزم به رعایت قواعدی هستیم که چیزهایی که می‌توانیم بگوییم را محدود می‌کند.»

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اضافه کرد: «می‌توانم بگوییم که روز 29 ژوئیه راب وظایفش به عنوان نماینده ویژه مسائل ایران متوقف کرد. او چند هفته قبل‌تر از آن به مرخصی رفته بود اما نمی‌توانم چیز دیگری با جزئیات بیشتر بگویم.»

یک خبرنگار دیگر هم این سوال را مطرح کرد: «درباره سوال همکارم درباره تهران‌تایمز می‌خواهم بپرسم. اگر درست متوجه شده باشم شما آن مقاله را خوانده‌اید و از جزئیات آن مطلع هستید؟»

میلر در پاسخ گفت: «من چنین چیزی نگفتم. حرف من این نبود. داشتم به سوالی که ایشان از من پرسید پاسخ می‌دادم.»

خبرنگار در ادامه از میلر پرسید: «آیا اینکه رسانه‌های حکومت ایران درباره مسئله رابرت مالی بیشتر از ما می‌دانند برای شما مسئله نیست؟»

سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفت: «با چنین توصیفی موافق نیستم.»

البته این اختلاف‌ها و دوپارگی‌ها در آمریکا درباره ایران مسئله تازه‌ای نیست و یکی از دلایل زیربنایی عدم تمایل دولت جو بایدن به انجام اقدامات عملی برای بازگشت به برجام و در عوض روی آوردن به راهکارهای جنگ روانی و بازی‌های رسانه‌ای در جریان مذاکرات رفع تحریم‌های وین بوده است.

برخی محافل رسانه‌ای در داخل و خارج ایران که پیشتر حضور مالی را فرصتی برای ایران در موضوع مذاکرات عنوان می‌کردند، تلاش دارند که تعلیق مالی و تغییر احتمالی مسئول تیم آمریکا در مذاکرات لغو تحریم‌ها را موضوعی مهم و تعیین‌کننده در روند مذاکراتی که هنوز هیچ‌یک از طرفین در مورد آغاز آن اظهارنظری نکرده‌اند عنوان کنند.

با این حال، آن‌طور که «نورنیوز» در جمع‌بندی خود از تحولات اخیر در آمریکا نوشته است سیاست خارجی کشورها وابسته به افراد نیست و حاصل تصمیمات اجماعی ارکان حاکمیت است. به صورت طبیعی، معیار ارزیابی اراده کشورها در روابط خارجی، اقدامات واقعی آنهاست نه تغییر مجریان. از این رو مسائل داخلی آمریکا اساسا موضوعی نیست که نقش تعیین‌کننده‌ای بر تصمیم‌گیری‌های راهبردی طرف ایرانی داشته باشد.