انتقاد تند روزنامه جوان از سریال «قبله عالم»/ به لجن کشیدن امیرکبیر

هر قدر علی حاتمی در نشان دادن ایرانیان به عنوان مردمی با فرهنگ و اصیل در آثارش حساسیت نشان داده و چه در متن و پرداخت دیالوگ‌ها و موقعیت‌های تاریخ معاصر ایران دقت و ذکاوت به خرج داده است، پدر و پسر محمدی به شدت غیرمسئولانه و گستاخانه به فرهنگ ایرانیان در قالب سریال «قبله عالم» پرداخته‌اند.

در «قبله عالم» با یک نوع شوخی مضحک تاریخی مواجهیم. انگار منوچهر محمدی به عنوان تهیه‌کننده به همراه پسرش قصد داشته‌اند شخصیت بزرگ و عظیمی، چون امیرکبیر را به لجن بکشند. هم‌تراز دانستن امیرکبیر با شاهان و دولتمردان بی‌کفایت قاجار برای اولین بار است که در یک سریال ایرانی به تصویر کشیده می‌شود و این از آن شیطنت‌های آگاهانه کارگردان است. محمدی در «قبله عالم»، امیرکبیر را کوچک و حقیر نشان می‌دهد. مهدعلیا در این سریال زنی هوسران نشان داده می‌شود.

این چه منطقی دارد که یک سینماگر به خود حق می‌دهد همه شخصیت‌های واقعی تاریخ معاصر را آن‌طور که دلش می‌خواهد دچار قلب واقعیت کند. محمدی برای جلو بردن قصه سریالش دست به هر کاری زده است. در قسمت اول شاهد سکانس‌هایی از مهدعلیا هستیم که همگی در کنار ضعف شخصیت‌پردازی، لوس و مشمئزکننده هستند. خنداندن مخاطب واقعاً به چه قیمتی؟ به قیمت خراب‌کردن همه چیز؟ محمدی قطعاً به دلیل ضعف هنری و فنی در کارگردانی چاره‌ای جز نادیده گرفتن اصالت هنر نداشته است. محمدی‌ها سعی بر این داشته‌اند نقش زن را در تاریخ، یک برده معرفی کنند. آن‌چه ما از ناصرالدین شاه و صدراعظم جدید یعنی ظل‌الدوله می‌بینیم یک کاریکاتور بدشکل و بی‌قواره است. تسلط‌ نداشتن محمدی بر تاریخ معاصر اینجا هم پیداست، اگر چه در اول هر قسمت راوی اذعان دارد که این روایت سندیت تاریخی ندارد، اما زمانی که اسامی شخصیت‌ها بر اساس نام‌های تاریخی برداشته شده است، چگونه می‌توانیم آن را صرفاً یک سریال کمدی صرف قلمداد کنیم.

نریشن مضحک ابتدایی سریال «قبله عالم» با امضای امیرکبیر پایان می‌یابد. اوج نوآوری محمدی از بی‌کفایتی ناصرالدین شاه نشان دادن او کنار منقل و تریاک است؛ تصویر کلیشه‌ای و زننده.

در قسمت دوم نشان دادن امیرکبیر با دیالوگ‌های سطحی امروزی نشان بیشتری از تمسخر تاریخی توسط کارگردان دارد. گویی محمدی‌ها فکر کرده‌اند با هجو بی‌هنرانه قاجار می‌توانند روی چهره عظیم امیرکبیر نیز خط بکشند و معلوم نیست این همه بی‌پروایی و نفرت از امیرکبیر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دولتمردان تاریخ معاصر ایران که در کنار سامان دادن به امور ایرانیان مبارزه‌ای بی‌امان با انحراف دینی و بهائیت و سیاست‌های استعمارگرانه انگلستان را در کارنامه دارد، از کجا نشات می‌گیرد. چطور می‌شود یک هنرمند این‌چنین با یک چهره بزرگ تاریخ معاصر ایران شوخی‌های مبتذل بکند.

از نظر اجرایی، «قبله عالم» در همین دو قسمت نشان داد نکته‌ای برای ارائه ندارد و اثری ضدفرهنگی محسوب می‌شود و عجیب است که ساترا به چنین اثری مجوز ساخت داده است. آیا مباحث ضدفرهنگی فقط شامل مسائل اروتیک می‌شود و توهین به چهره‌های تاریخی و ابتذال و بی‌هنری در متن که منجر به تضعیف فرهنگ جامعه می‌شود از نظر ساترا دارای اشکال نیست؟ واقعاً باید گفت حیف از این طراحی صحنه لباس و گریم عالی که خرج اثری ضعیف مثل قبله عالم شده است.

۵۷۵۷