اردوغان سیاستمداری که از همه کارت‌هایش استفاده می‌کند

مهسا مژدهی: سفر ولودیمیر زلنسکی به ترکیه چشم همه را به سمت آنکارا کشید. رئیس‌جمهور اوکراین پانصدمین روز از آغاز جنگ را در ترکیه سپری کرد. ترکیه در یک سال و نیم گذشته که اوکراین و روسیه درگیر جنگ بوده‌اند، رفتار میانه‌رویی نسبت به هر دو کشور از خود نشان داده است. ترکیه تنها کشور عضو ناتو است که پوتین را دشمن خود نمی‌بیند و به غافله دشمنان مسکو در این جنگ نپیوسته است. قرار شده پوتین هم به‌زودی سفری به ترکیه داشته باشد. این اولین سفر زلنسکی به ترکیه پس از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین است. در این سفر مسائلی چون ابتکار صادرات غلات دریای سیاه که در حال حاضر قرار است اواخر ماه جاری منقضی شود، مورد بحث قرار گرفت.

در این سفر رئیس جمهور اوکراین، به مدت دو و نیم ساعت پشت درهای بسته رجب طیب اردوغان دیدار و گفتگو کرد و پس از این دیدار، از یک طرح جدید برای توافق صبح بین کی‌یف و مسکو خبر داد.

بیشتر بخوانید:

سفر زلنسکی به «جزیره مار» در پانصدمین روز جنگ

اردوغان: بدون شک اوکراین شایسته عضویت در ناتو است

در نشست خبری چه گذشت؟

دیدار زلنسکی و اردوغان دو ساعت طول کشید. پس از آن آنها در نشست خبری حضور پیدا کردند تا نتیجه دیدار را به اطلاع دیگران برسانند.

اردوغان یک بار اردوغان گفت:«مردم اوکراین از تمامیت ارضی کشورشان دفاع می کنند. ما تمام تلاش خود را برای جلوگیری از جنگ انجام دادیم. از روزی که تنش اولیه به نزاع و درگیری داغ تبدیل شد، این جنگ ناعادلانه را رد کردیم. بدون شک، اوکراین مستحق عضویت در پیمان نظامی ناتو است و ما از این روند حمایت می کنیم».

او اعلام کرد:از سال ۲۰۱۴ میلادی که روسیه با نقض قوانین بین‌المللی، برای الحاق کریمه اقدام کرد، ما حمایت خود را از تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و استقلال اوکراین در همه زمینه ها اعلام کرده‌ ایم. ما در عمل، همبستگی خود را با اوکراین با کمک های مشخصی که داشتیم نشان داده ایم. ما کشوری هستیم که بیشترین تلاش را برای پایان دادن به جنگ از طریق مذاکره انجام دادیم. در ماه مارس سال گذشته میزبان یک نشست فوق العاده مهم بین هیئت های مذاکره کننده دو کشور در استانبول بودیم و باز هم به تلاش هایمان ادامه خواهیم داد.

زلنسکی رئیس جمهور اوکراین نیز گفت:من از حمایت ترکیه از تمامیت ارضی اوکراین سپاسگزارم. من اینجا هستم تا از همه کسانی که خواهان صلح برای کشور ما هستند، تشکر کنم. من اولین رئیس جمهوری هستم که پس از انتخاب مجدد جناب اردوغان، به ترکیه دعوت شده ام. ما در اینجا درباره بسیاری از موضوعات بحث کردیم. ما درباره وضعیت منطقه دریای سیاه به تفصیل صحبت کردیم. ما یک بررسی کلی داریم. هیچ کس نمی تواند چیزی خلاف منافع دولت و مردم ما در منطقه دریای سیاه تحمیل کند. هیچ منطقه جنگی و بحرانی نباید وجود داشته باشد. ما می خواهیم طرح صلح را اجرا کنیم. ترکیه آماده است تا پیشگام این موضوع شود و آن را هدایت کند.

سفر با هدف نزدیکی بیشتر به ناتو

ترکیه جزو کشورهایی است که هر از گاهی ساز مخالف خود را در ناتو کوک می‌کند. در حالی که برخی از گزارش‌ها می‌گویند عدم عضویت اوکراین در این سازمان زیر سر آلمانی‌ها است، اما برخی نقش ترکیه را هم در این تاخیر موثر می‌دانند. اردوغان اخیرا به عضویت نروژ رضایت داده اما بعید است حالاحالاها بخواهد با عضویت سوئد در ناتو هم موافقت کند. از آنجایی که روس‌ها با ترکیه روابط خوبی دارند و بخش عمده توریست‌های این کشور را مردم روسیه تشکیل می‌دهند، بسیاری از صاحب‌نظران می‌گویند بعید است که اردوغان در قبال عضویت اوکراین در این پیمان نظامی موش ندواند. زلنسکی پیش از ترکیه به جمهوری چک، بلغارستان و اسلواکی رفته بود تا نظر این کشورهای دیگر ناتو را هم به خود و کی‌یف جمع کند.

از طرف دیگر زلنسکی قبل از اولین سفر خود به ترکیه از زمان آغاز حمله روسیه، بار دیگر از غرب خواست تسلیحات دوربرد به کی‌یف تحویل دهد. به گفته او، نبود چنین تسلیحاتی ضد حمله اوکراین را که از مدتی پیش آغاز شده، کند کرده است. در صورتیکه تلاش‌های بی‌وقفه زلنسکی برای عضویت در ناتو نتیجه بدهد، دیگر دردسرهای اوکراین برای تامین سلاح در مقابله با روسیه تا حد زیادی پایان پیدا می‌کند. چرا که به عنوان عضوی از ناتو، تمام کشورهای دیگر موظفند تا از امنیت اوکراین دفاع کنند. با این حال پیش از اینکه زلنسکی به آنکارا برسد، براتیسلاوا، دبیرکل ناتو که در بروکسل بود، با زبان بی‌زبانی گفت که عضویت اوکراین در ناتو بزودی میسر نخواهد شد. مساله عضویت اوکراین در ناتو در بین کشورهای اروپایی موضوعی تنش برانگیز است.

شانس میانجی‌گری وجود دارد؟

ترکیه همزمان با روس‌ها و اوکراینی‌ها روابط نزدیکی دارد. در حقیقت اردوغان از معدود کشورهایی است که در مرز باریکی راه رفته تا نظر هر دو طرف را به خود نزدیک کند. برخی از ناظران امیدوارند در این جنگ که آتشش خاموش شدنی به نظر نمی‌رسد، آنکارا بتواند نقشی به عنوان میانجی داشته باشد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، یکی دیگر از موضوعات مهم گفتگوهای زلنسکی در ترکیه، ادامۀ صادرات غلّه از طریق دریای سیاه خواهد بود. بر اساس توافق قبلی که با وساطت ترکیه انجام گرفت، مسکو پذیرفت که اوکراین غلات خود را موقتاً صادر کند. برای اوکراین که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گندم در جهان است، ادامۀ صادرات حیاتی است. در این راه، جلب موافقت ولادیمیر پوتین ضروری است و زلنسکی انتظار دارد که اردوغان نقش میانجی را همچنان بر عهده گیرد. از آنجایی که پوتین هم قرار است به زودی وارد ترکیه شود، به‌نظر می‌رسد ترکیه این نقش را پذیرفته است.

منابع ترکی پیش از دیدار دو طرف ترکیه و اوکراینی گفته بودند اردوغان تلاش خواهد کرد که همتایش را متقاعد به مذاکرات صلح با روسیه به میزبانی آنکارا کند. محافل سیاسی ترکیه به خبرگزاری تاس روسیه هم گزارش داده بودند که اردوغان با جدیت به دنبال برگزاری مذاکرات صلح میان دو کشور به میزبانی آنکارا با هدف پایان دادن به جنگ و تحقق صلح است.

311311