آیا ترکیه در حال باج‌گیری نفتی از عراق است؟

در اینکه ترکیه سابقه طولانی در حضور نظامی در شمال عراق دارد، شکی وجود ندارد، تاریخ این حضور به دور حکومت صدام و ایجاد منطقه امن شمال عراق باز می‌گردد و بارها تانک‌های ترکیه‌ای در آن زمان با ورود به این منطقه یا به سرکوب نیروهای پ‌ک‌ک پرداخته یا حتی به جنگ داخلی بین پارتی و یکتی پایان دادند.
در این میان با وجود گذشت بیش از دو دهه از پایان دیکتاتور صدام و ثبات شبه نسبی در عراق، آنکارا همچنان همان نگاه را به کشور همسایه جنوبی خود داشته و حضور نظامی خود را در عمق خاک عراق ادامه می‌دهد.
سفر اخیر هاکان فیدان به بغداد نیز حامل پیام‌های جالب و قابل تاملی بود، ترکیه در پشت لبخندهای دیپلمات ارشد خود، هزینه هنگفتی را از رهبران عراقی می‌خواهد.
دولت ترکیه سال‌هاست که با احداث سدهای متعدد روی رودخانه‌های دجله و فرات، شریان حیاتی بلاد بین‌النهرین را خشکانده و این کشور را با بحران بسیار بزرگ خشکسالی مواجه کرده است.
اما محاصره آبی و نظامی تنها اقدامات آنکارا علیه بغداد محسوب نمی‌شود، بلکه خبر رسیده است که ظاهرا ترکیه خود را شریک نفت عراق هم دانسته و برای عبور خط لوله صادراتی عراق از خاک خود درخواست پرداخت 7 دلار برای هر بشکه نفت شده است.
ظاهرا دولت رجب طیب اردوغان که از مشکلات مالی و اقتصادی شدیدی رنج می‌برد، حساب ویژه‌ای را روی این پروژه باز کرده است به خصوص که دادگاه داوری بین‌المللی سال 2022 در رسیدگی به شکایتی بین آنکارا و بغداد در رابطه با صادرات نفت از اقلیم کردستان از طریق این خط لوله که از خاک ترکیه عبور و نفت عراق را به بندر جیهان می‌رساند، حق را به آنکارا داده و بغداد را محکوم به پرداخت 23 میلیارد دلار کرده است، امری که عراق آن را نپذیرفته و به جای آن باعث افزایش تنش بین دو طرف در این زمینه شده بود.
امروز ترکیه از شرایط بغرنج عراق اطلاع کاملی داشته و به خوبی مطلع است که در صورت توقف صادرات نفت از طریق خط لوله جیهان درآمد عراق کاهش چشمگیری پیدا کرده و به اقتصاد این کشور فشار وارد خواهد آورد، در حالی که در همین راستا به خوبی آگاه است که عدم صدور نفت از این طریق باعث افزایش قیمت جهانی آن شده و جهان را برای حل این معضل به تکاپو خواهد ‌انداخت تا تحقق منافع ترکیه در تناقض بین این دو مقوله محقق شود.
از نگاه سیاستگذاران اقتصادی ترکیه، عراق به عنوان کشوری نفتخیز و در عین حال بی‌ثبات می‌تواند نقش مرغ تخم طلای آنکارا را در این شرایط بغرنج ایفا کند و بعد از انتقال سرمایه‌های حدود یک میلیون عراقی به این کشور، امروز سودای سهم‌خواهی از نفت صادراتی عراق را دارد، نفتی که پیش از این نیز پولش به جای بغداد به خزانه اربیل ریخته می‌شود و اخبار تایید غیررسمی هم از شراکت آنکارا و اربیل در آن حکایت داشتند، تا امروز این مساله به شکل دیگری اما در چارچوب رسمی آن به بغداد تحمیل شود، همان‌طور که بغداد چشم خود را بر حضور نظامی ترکیه در اطراف کرکوک شهر نفتخیز عراق به عنوان یک عمل انجام شده، بسته نگه داشته است.

23302