گذر آقانجفی در آستانه تعیین تکلیف

شیرین طغیانی، رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای شهر اصفهان در نشست داوری طرح آقا نورالله نجفی که صبح تا ظهر امروز (سه‌شنبه_۳۰ دی‌ماه) برگزار و از صفحۀ رسمی شورای شهر در فضای مجازی به‌صورت زنده پخش شد گفت: آرزو کردم می‌توانستیم سال‌های گذشته قدم‌های این‌چنینی برداریم اما شرایطی که امروز به وجود آمده را نیز باید غنیمت بشماریم.

وی ادامه داد: هفته گذشته جلسه‌ای از سوی وزارتخانه راه و شهرسازی برگزار شد که گروه‌ها به‌صورت آنلاین طرح خود را در حضور داوران ارائه دادند ولی از آنجا که این فرایند از قبل برنامه‌ریزی‌شده بود و به این نتیجه رسیدیم که تصمیم اساسی به‌هرحال باید داخل استان و اصفهان با حضور اساتید داخلی که بر شهر تسلط دارند و اساتیدی که از بیرون می‌تواند کمک کنند گرفته شود، تأکید داشتیم که جلسه امروز به‌صورت حضوری برگزار شود چرا که نتیجه بهتری خواهد داشت.

رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی خاطرنشان کرد: به مدیریت کلان‌شهر اصفهان تبریک می‌گویم چون به این بلوغ رسیده که حرف منتقدان را بشنود؛ منتقدانی که بدون هیچ چشمداشتی مطالعات خود را برای رسیدن به این نقطه آغاز کردند و از آن‌ها عذرخواهی می‌کنم چرا که دوست داشتیم این جلسه زودتر برگزار شود اما شاید به لحاظ فکری و روحی آمادگی و جسارت آن وجود نداشت.

طغیانی ابراز امیدواری کرد که جلساتی ازاین‌دست ادامه پیدا کند تا پیش از اینکه اتفاقی رخ دهد و به استخوان لای زخم بدل شود، از نظر مردم و نخبگان نیز استفاده شود.

محمد فیض، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان نیز در این نشست اظهار کرد: تقریباً در محدودۀ گذر آقانجفی ۴۱ واحد آزادسازی شده که ۱۶ واحد آن دارای مصوبه ماده هشت است و قسمت میانی مخروبه و بلاتکلیف مانده که مردم آن هم بسیار در رنج هستند.

وی با اشاره به اینکه هر چه زودتر باید برای این عزیزان و بافت تصمیمی گرفته شود، تصریح کرد: در طول زمان طرح‌های متعددی درباره گذر آقانجفی ارائه و تصویب‌شده بود؛ طرح اول احداث گذری ۱۴ متری بود که بعد از تصویب اعتراضاتی به آن شد و قرار شد تعدیل شود. نهایتاً به این نتیجه رسیدیم که این گذر باید کم‌عرض باشد و به همین دلیل طرح احداث گذر سه متری ارائه شد که البته به این طرح نیز اعتراضاتی شد و نهایتاً بر اساس مصوبه تاریخ ۱۶ مهرماه شورای عالی معماری و شهرسازی بنا شد که هیچ تخریب یا آزادسازی جدید نداشته باشیم.

مدیرعامل سازمان نوسازی بهسازی شهرداری اصفهان ادامه داد: از بین گروه‌هایی که برای ساماندهی این محدوده طرح‌هایی داشتند، هفت گروه آماده ارائه بودند و هفت داور نیز انتخاب شدند تا با کمک آنان در تصمیم‌گیری نهایی طرحی انتخاب و تصویب شود که بتواند مباحثی مثل پشتیبان میدان و فضاهای شهری، ایجاد نکردن پاتوق، انبار، کارگاه، ایجاد انگیزه برای ماندن در بافت، رعایت مباحث امنیتی اجتماعی، حضور گردشگران، دسترسی ایمن و حفظ و احیای بافت را در نظر داشته باشد.

فیض از گروه‌های مان شهری، آفرینش، آرش اخوت، گروه هم‌اندیشی، گروه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان، گروه دوباره نصف جهان و گروه سازمان نوسازی بهسازی شهرداری اصفهان خواست که طی ۱۰ دقیقه طرح خود را برای حضار و مخاطبان تشریح و داوران (ایزدی، ناسخیان، مسعود، حیدری، عمرانی پور، ستوده و جعفری) نیز نهایتاً تا ۲۴ ساعت بعد نظر نهایی خود را دراین‌باره اعلام کنند.

محمد بناییان، معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه وشهرسازی استان اصفهان، از دیگر حاضران این نشست، اظهار کرد: بدون شک این جلسه یکی از کم‌نظیرترین اتفاقات در حوزه تصمیم‌گیری با مشارکت مردم است. امیدوارم بهترین طرح انتخاب شود و این رویداد سرآغاز اتفاقات خوب در حوزه شهرسازی به‌ویژه در بافت تاریخی شهر باشد.

پس از ایراد این سخنان، نمایندگان گروه‌های حاضر، در عرض سه ساعت، توضیحاتی را  پیرامون طرح و دیدگاه‌های خود ارائه کردند و به سؤالات داوران نیز پاسخ دادند.

حیدری، یکی از داوران حاضر در نشست یادآور شد: در این جلسه نماینده مستقیمی از سوی مردم نداریم و تا جایی که می‌دانم هیچ‌یک از گروه‌ها نیز پرسشنامه‌ای را پر نکرده‌اند تا نظر آن‌ها لحاظ شود.

طغیانی، رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی پاسخ داد: بنده به‌نوعی نمایندۀ بلافصل مردم در این جلسه هستم، چون روزهای دوشنبه ملاقات مردمی دارم و کمتر پیش می‌آید که ساکنان این محدوده مراجعه نکنند و از مشکلاتشان نگویند. مردم به‌طور مشخص طرحی ندارند و مشکل عمدۀ آن‌ها با رهاشدگی و بلاتکلیفی است.

نمایندۀ اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان در این نشست، توضیحاتی را دربارۀ خانه‌های ارزشمند تخریب‌شده در بافت ضلع شرقی میدان نقش‌جهان و همچنین آنچه از نظر این اداره کل برای اجراشدن در این محدوده مجاز است بیان کرد.

موسوی فرد، با اشاره به عکسی هوایی که اشمیت در سال ۱۳۱۶ ثبت کرده بود، گفت: نزدیک چهار دهه است که رویکرد از بین بردن پیوستگی بافت تاریخی با ایجاد گذر در دنیا منسوخ‌شده و این رویه مطرود است. صرفاً سعی می‌شود که ارزش‌های بافت با توجه به نیازهای زندگی امروز حفظ و ارتقا داده شود.

وی ادامه داد: تخریب‌های انجام‌گرفته در این محدوده باعث شده بافت متصل به میدان نقش‌جهان و پلاک‌های ارزشمند آن را از دست بدهیم. سیاست کلی میراث فرهنگی هم این است که با توجه ضوابط محدوده ثبت جهانی و ضوابط شورای عالی معماری و شهرسازی به بازسازی این بافت رو بیاوریم، زخم موجود را ترمیم کنیم و دانه‌بندی را به دانه‌بندی اصلی برگردانیم تا زندگی جاری به این محدودۀ مسکونی برگردد.

نمایندۀ اداره کل میراث فرهنگی اصفهان در این نشست، خاطرنشان کرد: نباید فراموش کنیم که در کجا قرار است مداخله داشته باشیم. ما در جوار یک مجموعۀ ثبت جهانی هستیم که قلب شهر است و به‌واسطه نیاز تأمین‌شده ساکنین آن برای استفاده از فضای باز در میدان، به‌هیچ‌وجه قائل به ایجاد میدانچه یا فضای باز در این محدوده نیستیم.

موسوی فرد یادآور شد: سیاست کلی میراث فرهنگی بازسازی دانه‌های تاریخی با همان توده و فضای قدیمی و احیای ساباط هاست تا اندام وارۀ طبیعی بافت به آن برگردد.

وی با اشاره به اینکه طبق ضوابط جهانی حریم میدان نقش‌جهان و ضوابط بافت تاریخی، ایجاد گذر جدید و تعریض گذرهای ارزشمند قدیم ممنوع است، بر بهسازی فضاهای ارتباطی موجود تأکید کرد و گفت: سمت بیت الحسین به خاطر اقدامات انجام‌شده تقریباً برگشت‌ناپذیر است و حقوق مکتسبۀ زیادی ایجادشده که در این قسمت ساماندهی گذر بیت الحسین به لحاظ کف سازی، مبلمان شهری و تثبیت وضع موجود، مدنظر میراث است.

نمایندۀ اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در این نشست، افزود: در بخش اتصال حافظ ما قائل به آزادسازی نیستیم و حداقل دسترسی ممکن برای رفع موانع پدافند غیرعامل با دسترسی کم‌عرض سه تا سه و نیم متری برای عبور ماشین در شرایط اضطراری چیزی است که مجاز می‌دانیم اما بقیه بدنه این خیابان باید حفظ شود.

علیرضا نصر اصفهانی، رئیس شورای شهر اصفهان، دیگر سخنران این نشست اظهار کرد: امیدوارم خروجی این جلسه به مردم کمک کند تا از این وضعیت بلاتکلیفی در گذر آقانورالله خارج شوند. ما همواره از این نشست‌ها استقبال می‌کنیم، اصرار داشتیم این جلسه به‌صورت زنده پخش شود و امیدواریم جرات و جسارت قرار گرفتن در معرض دید و قضاوت مردم را برای همه برنامه‌های شهر داشته باشیم.

وی ادامه داد: بهتر است بیش از این مردم این محله را معطل نکنیم. ما به‌هیچ‌عنوان مجوز نداریم مردم را معطل و برای آن‌ها نگرانی و دلواپسی ایجاد کنیم. ما باید خودمان را در جای مردم قرار بدهیم. با چه مجوزی؟ با چه دیدگاه شرعی؟ با کدام دیدگاه قانونی؟ مردم یک منطقه را آواره کرده و از بلاتکلیفی خارج نمی‌کنیم.

 نصر خاطرنشان کرد: ما آمده‌ایم کارهایی را منطبق بر قانون‌های موجود پیش ببریم و قرارمان هم بر این است که قوانین را نشکنیم اما به‌عنوان کسانی که  مسئولیت داریم باید حتماً با خم کردن قوانین امور را پیش ببریم و همه‌چیز را نگوییم امکان‌پذیر نیست و نمی‌شود.

رئیس شورای شهر اصفهان با اشاره به برخی از دیدگاه‌های مطرح‌شده در این نشست گفت: یک‌وقتی می‌گوییم خانه‌ای که خراب‌شده به سر جای اول خود برگردد، بدون اینکه به تبعات آن توجه داشته باشیم. بدون اینکه توجه داشته باشیم آزادسازی یک منزل و توافق با یک خانواده، چقدر انرژی و نیرو و توان از مدیریت شهری برده است.

وی افزود: از دوستانم در اداره راه و شهرسازی و اداره کل میراث فرهنگی درخواست دارم، قضایا را واقع‌بینانه‌تر نگاه کنند و اگر می‌خواهند خبری را به مدیران بالادستی در سطح کشور منتقل کنند، به‌گونه‌ای مدیریت کنیم که بتوانیم آن‌ها را بر اساس آنچه مدنظر ما و مبتنی بر واقعیت است، بهتر مجاب کنیم که هم مباحث میراثی در نظر گرفته شود، هم تکلیف مردم هر چه سریع‌تر روشن شود و هم از این معلق بودن و رها بودن جلوگیری کنیم.

نصر تصریح کرد: ما به‌عنوان مدیریت شهری که مجری این برنامه هستیم و کاری هم که صورت گرفته شهرداری بنا بر کمیسیون ماده پنج ورود کرده و به اینجا کشیده، همچنان گله‌مندیم مصوبه‌ای در شورای عالی معماری و شهرسازی گذرانده شد و بعد تغییر کرد و یک مقدار شاید اگر این داستان را برای هر کس تعریف کنیم دچار تردید در تصمیمات کل کشور شود که این زیبندۀ هیچ‌کس نیست.

فیض، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان، نیز نظر کلی این سازمان برای ساماندهی محدوده ضلع شرقی میدان نقش‌جهان را چنین شرح داد: اعتقاد سازمان و شهرداری اصفهان این نیست که یک خیابان ترافیکی پرتردد در این محدوده ایجاد کنیم، بلکه می‌خواهیم رویکردمان حرکتی باشد که مردم از بلاتکلیفی دربیایند، حداقل امکانات شهری را بتوان به آن‌ها رساند، دسترسی آرامی داشته باشند، موارد ایمنی برای امدادرسانی خودروی آمبولانس و آتش‌نشانی وجود داشته باشد، مشکلات اجتماعی ایجاد نشود، هویت محله حفظ شود و گردشگران خارجی در آینده بتوانند در آن حرکت کنند.

وی تصریح کرد: یک ساختمان کوچک، هشت گروه مهندسی طراحی و ناظر و یک گروه هماهنگ دارد. برای بافت هم یک بعد را نمی‌توانیم ببینیم، باید جامع‌نگری کنیم و همه، تخصص‌هایشان را به میان بیاورند تا معضل ایجاد نشود.

فیض یادآور شد: برگشت به حالت قبل و ساختن بناها با همان متراژ قطعاً سخت است و پیچیدگی‌های قانونی دارد. ما می‌توانیم بافت را با چیزهایی که نیاز آن است احیا کنیم، زیرساخت‌هایی که ندارد ایجاد کنیم، حتی گذرهای شرق که هیچ منافاتی ندارد، تعریض کنیم یا خانه‌هایی که ستاره‌دار و تاریخی نیست به‌عنوان گلوگاه آزاد کنیم تا این بافت شکل بگیرد. مردم آماده‌اند، اگر راه را باز کردیم دنبالمان می‌آیند و گردشگر می‌آوردند.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان، با بیان اینکه یک سرمایه‌گذار خارجی تقاضا داشته تمام بافت دور میدان را به‌منظور حفظ بافت خریداری کند، گفت: ما باید امکانات اولیه را برای مردم فراهم کنیم، انعطاف به خرج بدهیم، مردم هم جسارت دارند که سرمایه را به جریان بگذارند و خانه‌ها را به اقامتگاه گردشگری و بومگردی تبدل کنند.

موسوی فرد، نمایندۀ میراث فرهنگی در این نشست، در واکنش به این اظهارات بیان کرد: تعدادی از پلاک‌های این بافت تاریخی به خودرو دسترسی ندارند اما آیا باید تجربۀ زندگی در فضایی مانند خانه خاکی که ایوان آن مشرف به گنبد با عظمت میدان است کنار بگذاریم و به این فکر کنیم که این پلاک دسترسی به ماشین ندارد؟ در این صورت  از آنچه باید پس‌زمینه ذهنمان باشد و برای تصمیم‌گیری به‌عنوان نقشه راه ما عمل کند، خیلی دور می‌شویم.

احسان رعنایی، نمایندۀ مرکز ترویج حقوق شهروندی اصفهان و کنشگر میراث فرهنگی نیز جای نمایندگان اهالی محل، خبرنگاران تلاشگر و دبیر پویش نه به گذر آقانجفی که سال‌ها تلاش کردند از اتفاق خطرناکی که در این محدوده حال رخ دادن بود جلوگیری کنند، در این نشست که حاصل پیگیری آن‌ها بود، خالی دانست و خطاب به رئیس شورای شهر اصفهان گفت: از آنجا که بر معطل نشدن مردم تأکید داشتید باید  آنچه دو سال قبل در تاریخ ۳۰ دی‌ماه با موضوع ساماندهی محدودۀ شرق میدان نقش‌جهان در کمیسیون ماده پنج اصفهان تصویب شد و متأسفانه موردتوجه قرار نگرفت یادآور شوم تا در نقش نظارتی خود به این بی‌توجهی و معطل شدن مردم طی این دو سال هم توجه داشته باشید.

رعنایی از معاونان سابق و فعلی وزارت راه و شهرسازی که بیش از مسئولین شهری از محدودۀ مورد مناقشه بازدید حضوری داشتند تقدیر کرد و گفت: مصوبه مهرماه سال جاری شورای عالی معماری و شهرسازی، کمک دادستانی، اداره کل بازرسی و کمک یکی دو نمایندۀ مجلس، همه و همه دست‌به‌دست هم داد تا شاهد اتفاقی بی‌نظیر باشیم. رویکرد رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای شهر و مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی اصفهان را نیز در این مدت در پروسۀ مشارکت مثبت دیدم و امیدوار شدم.

وی تصریح کرد: به‌عنوان نمایندۀ یک نهاد کنشگر، لازم می‌دانم بر اجرای مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری تأکید کنم. اگر قرار نیست راهی به خیابان حافظ باز شود باید پروانه مجتمع تجاری و حوزه علمیه بررسی شود که بعید می‌دانم در آن پارکینگ باشد اما به دلیل اهمیت بدنه حافظ دلیلی ندارد اگر عده‌ای زمانی تصمیمی گرفتند که خلاف مصالح بافت بوده اکنون به آن احترام بگذاریم.

رعنایی، نمایش بخشی از اتفاقی که طی دهه اخیر در بافت تاریخی پشت میدان نقش‌جهان رخ‌داده در طرح‌های ارائه‌شده جالب‌توجه دانست و گفت: این کار می‌تواند نمایانگر بخشی از هویت شهری و بلوغ اجتماعی و مدیریتی ما باشد که قرار بود اینجا چه اتفاقی بیفتد و چه اتفاقی افتاد.

طغیانی، رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای شهر در پایان خاطرنشان کرد: در خاطرات مستشرقین و گردشگران از کوچه‌های پرپیچ‌وخم بافت تاریخی یادشده و صرف ایجاد دسترسی و اینکه هر کس بتواند ماشین خود را تا دم خانه‌اش ببرد، نباید باعث ایجاد معبر شود، بلکه ما باید روی فرهنگ ساکنان بافت تاریخی کار کنیم تا آن‌ها بین ارزش ماندن در بافت یا چنین امکانی، انتخاب کنند.

وی ابراز امیدواری کرد که با رعایت امانت‌داری نتایج داوری این نشست عرضه شود، کارهای بعدی با شفافیت ادامه پیدا کند و این روند نه‌فقط برای پروژه‌های اجراشده، بلکه برای آنچه قرار است در آینده اجرا شود نیز پیاده شود و نظرات مختلف گرفته شود تا برآیند آن به نفع شهر و شهروندان باشد.

انتهای پیام