کشف زوایایی جدید از زندگی انسان‌ نئاندرتال در کرمانشاه

دکتر سامان حیدری گوران با حضور در دفتر ایسنا، بااشاره به اتمام فصل چهارم کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان کرمانشاه، اظهار کرد: این فصل از کاوش از هفتم مهر شروع شد و به مدت ۲۳ روز ادامه پیدا کرد.

وی افزود: این فصل از کاوش به منظور تعیین عرصه و حریم محوطه باستانی باوه یوان صورت گرفت، چراکه طی 10 سال اخیر انجام برخی فعالیت های عمرانی آسیب های زیادی به این محوطه وارد کرده است.

این باستان شناس کرمانشاهی تصریح کرد: در این فصل از کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان حدود ۱۲ گمانه زمین شناسی را در شعاع قابل توجهی از محوطه ایجاد کردیم که نتایج خوبی به همراه داشت.

وی با بیان اینکه در این فصل از کاوش محوطه باستانی باوه یوان حدود دو هزار قطعه ابزار سنگی از لایه های مختلف کشف شد، افزود: طی سه فصل اول کاوش ها نیز حدود ۱۰ هزار و ۶۰۰ قطعه ابزار سنگی و استخوان کشف شده بود.

حیدری گوران در ادامه درخصوص دستاورد کاوش های اخیر در مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان گفت: پژوهش های باوه یوان افق های جدیدی را در رابطه با زندگی انسان نئاندرتال پیش روی ما ترسیم می کند و به جرات می گویم که محوطه باوه یوان می تواند در آینده به عنوان یک محوطه مرجع در کوهستان زاگرس، فلات ایران و حتی خاورمیانه باشد.

وی با بیان اینکه بخش هایی از کشفیاتی که در فصل چهارم کاوش بدست آمده بسیار بارز و مهم است، گفت: باتوجه به اینکه باید ابتدا روی نتایج کار مطالعاتی صورت گیرد و در میراث فرهنگی مطرح شود، فعلا جزییات این کاوش ها را منتشر نخواهیم کرد و بصورت کلی نتایج حاصل شده اعلام می شود.

این باستان شناس پارینه سنگی ادامه داد: در این مرحله از کاوش ها، مطالعات عمیق تری در خصوص محوطه باستانی باوه یوان صورت گرفت و زوایایی دیگر از استقرار انسان نئاندرتال در این محوطه و کرمانشاه بدست آمد که نیاز به کار کارشناسی و مطالعات دارد.

وی گفت: در فصل چهارم اطلاعاتی از جوامع انسان نئاندرتال بدست آوردیم و مشخص شد با یک محدوده طبیعی وسیع در باوه یوان روبرو هستیم که شبیه یک حصار طبیعی است که انسان ها بویژه انسان نئاندرتال در داخل این حصار زندگی می کردند. شرایط این حصار بگونه ای است که یک سمت آن دیواره طبیعی صخره ای حدود ۵۰ متری است و ظاهرا در زمان های دور صخره هایی بزرگ از این دیواره جدا شده و با سقوط در دامنه، حصاری طبیعی را شکل داده اند. باتوجه به اینکه این دیواره مقداری پیشانی دارد برای همین صخره هایی که از دیواره جدا شده بودند پس از برخورد با پیشانی دیواره مقداری دورتر در جلوتر پرتاب شده و صخره های دیگر در کناره بدون برخوردی به پایین افتاده اند که این رخداد یک حیاط طبیعی نیم دایره را شکل داده است.

حیدری گوران با بیان اینکه این حیاط طبیعی برای مدت زیادی محل استقرار انسان ها بوده، افزود: مطمئن هستیم از حداقل ۷۰ تا ۷۵ هزار سال پیش این محوطه و دشت کرمانشاه محل استقرار انسان ها بوده است. زمانی که در این محوطه دندان انسان نئاندرتال پیدا شد، متوجه شدیم که جزو آخرین نسل از نئاندرتال ها بوده و حدودا ۴۲ تا ۴۳ هزار سال قبل در این محوطه زندگی می کرده است.

وی ادامه داد: از حدود یک تا دو هزار سال قبل از انقراض انسان نئاندرتال شاهد سکونت انسان مدرن نیز در این منطقه هستیم که تا حدود ۱۳ هزار و ۴۰۰ سال قبل ادامه داشته است‌. بنابراین مطمئنیم که جوامع نوسنگی هم از این محوطه استفاده کرده اند، چون جسته و گریخته شواهدی از آنها وجود دارد و احتمالا بعدها استقرار انسانی از این محوطه به آنسوی جاده ای که کنار محوطه است منتقل شده که اکنون به شکل یک تپه باستانی است و نیاز است که روی آن هم مطالعات و کاوش هایی صورت گیرد.

این باستان شناس از احتمال برخورد انسان نئاندرتال و انسان امروزی در این منطقه خبر داد و گفت: مطمئنم کرمانشاه در دگرگشت نئاندرتال ها؛ جوامع انسانی منقرض شده ای که از بیش از ۳۵۰ هزار سال قبل در اوراسیا زندگی می کرده اند، نقش ایفا کرده و آخرین نسل از این جوامع در کرمانشاه زندگی می کرده است و این مهمترین دستاورد ما از کاوش در باوه یوان است.

وی ادامه داد: براساس مطالعات ما انسان های مدرن از حدود ۴۱ هزار سال قبل در کرمانشاه زندگی می کرده اند، یعنی همان زمان که نئاندرتال ها هم بوده اند، بنابراین با استناد به اطلاعاتی که داریم معتقدیم در این دوره احتمالا در کرمانشاه یکدیگر را دیده اند.

حیدری گوران متذکر شد: اگر این اتفاق افتاده باشد و از سوی دیگر این مسئله را در نظر بگیریم که علم ثابت کرده ژنوم انسان مدرن در جوامع کنونی – غیر از جوامع آفریقایی- حدود ۱.۵ تا چهار درصد از ژن انسان نئاندرتال را حامل هستند، در نتیجه کرمانشاه بایستی در جریان این برخورد نقش ایفا کرده و این دو در کرمانشاه امتزاج خویشاوندی داشته اند و دارای فرزند شده اند.

وی با تاکید براینکه ادامه مطالعات در این زمینه می تواند به نتایجی منجر شود که بازتاب خوبی خواهد داشت، گفت: اگر بتوانیم فصل پنجم کاوش ها را در خرداد ۱۴۰۱ پیگیر باشیم، مدارک بیشتری جمع آوری خواهیم کرد و سعی می کنیم مقداری کاوش هایمان را گسترده تر کنیم.

سرپرست فصل چهارم کاوش در مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان کرمانشاه در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه پروژه گذار از پارینه سنگی میانی به نوین در حال وسیع شدن است، گفت: خوشبختانه دانشجویان زیادی تاکنون به این پروژه ملحق شده اند و در حال حاضر دامنه دارترین و متمرکز ترین پژوهش های پارینه سنگی ایران در کرمانشاه در حال رخ دادن است و می توان این ادعا را کاملا با مدرک و سند ارائه کرد.

حیدری گوران عنوان کرد: در حال حاضر چهار دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد و یک دانشجوی مقطع دکتری پایان نامه های خود را با موضوع باوه یوان قرار داده اند و در فصل چهارم با درخواست ما از میراث فرهنگی این دانشجویان هم برای انجام مطالعات خود حضور داشتند.

حیدری گوران افزود: هم اکنون گروه های باستان شناسی دیگری در اراک، سمنان و جسته و گریخته در فارس مشغول به کار هستند، اما با همکاری میراث فرهنگی و همکارانم پروژه “منشا انسان در ایران” در کرمانشاه فرم و چارچوب بسیار خوبی به خود گرفته و دانشجویان علاقمند و فعالی جذب آن شده اند که امیدواریم با اتمام پایان نامه های آنها کرمانشاه به شکل بهتری از آن چیزی که هست به دنیا معرفی شود و به نوعی الگویی برای استان های دیگر باشد.

وی با بیان اینکه طی دو سال گذشته چهار مقاله در مجلات و نشریات معتبر بین المللی در خصوص کرمانشاه منتشر شده و یک کتاب هم در حال انتشار است، گفت: یکی از این مقالات درخصوص مجموعه غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان است.

این باستان شناس افزود: طی بررسی هایی که در سال‌های گذشته در کرمانشاه انجام دادیم حدود ۲۶۰ غار و پناهگاه صخره ای کشف شد و بعدها با تحلیل هایی که انجام گرفت، متوجه شدیم که دره “ناو درون” که غار و پناهگاه صخره ای باوه یوان در آن قرار گرفته، بهترین محل برای کاوش است که با همکاری خوب میراث فرهنگی این کار انجام شد.

تخریب ۷۰ درصد محوطه باوه یوان/همه ما مقصریم

وی در بخش دیگری از سخنانش بااشاره به تخریب بخش هایی از محوطه باستانی باوه یوان در یک دهه اخیر، اظهار کرد: همه ما در این حادثه مقصر هستیم و نباید تقصیر را به گردن کسی دیگر انداخت.

حیدری گوران افزود: سال ۱۳۹۸ برای اولین بار بصورت رسمی به همراه تیمم از این محوطه دیدن کردیم که در آنجا مشاهده شد فیبر نوری شماره یک از آنجا گذر کرده و حدود ۳۰ درصد از محوطه را تخریب کرده است.

وی با تاکید براینکه دستگاه های اجرایی باید برای فعالیت های عمرانی خود از میراث فرهنگی استعلام بگیرند، عنوان کرد: اگر قرار است پروژه ای عمرانی اجرا شود، همانند تمام کشورهای دنیا باید نقشه کار به میراث فرهنگی داده شود و استعلام بگیرند که محوطه ای باستانی در مسیر آن نباشد، اما این کار در کرمانشاه اتفاق نمی افتد و همین مسئله چنین اتفاقی را برای باوه یوان رقم می زند.

این باستان شناس کرمانشاهی خاطرنشان کرد: پس از بازدیدی که اواخر دهه هشتاد از این محوطه داشتیم و داده های باستانی همچون استخوان و ابزار سنگی در آن مشاهده شد، در قالب یک نامه آن را به سازمان میراث فرهنگی گزارش کردم، اما از آنجایی که حجم محوطه های باستانی در کشور زیاد است و سازمان میراث فرهنگی و پژوهشگاه نمی توانند همه آنها را کنترل کنند، نامه به بایگانی رفت.

وی متذکر شد: به نظر من وظیفه آگاه سازی در خصوص لزوم حفاظت از میراث فرهنگی فقط بر عهده میراث فرهنگی نیست و باید صدا و سیما، رسانه ها، مدارس و دانشگاه ها نیز به آن ورود کنند، اما متاسفانه نوعی بی خیالی و بی توجهی در همه ما وجود دارد.

حیدری گوران ادامه داد: سال ۱۳۹۵ برای کاوش در این محوطه به پژوهشگاه میراث فرهنگی درخواست دادم و کاوش انجام گرفت و بصورت علنی و رسمی اعلام کردیم که اینجا محوطه ای باستانی و مهم است و داده هایی دقیق و درست دارد. در آن زمان احداث باند جدید جاده کرمانشاه به کامیاران در پایین دست محوطه شروع شده بود و ماشین های سنگین مشغول به کار بودند، بنابراین با توجه به نگرانی که داشتم با مهندسین راه سازی صحبت کردم و آنها اطمینان دادند که آسیبی به محوطه نخواهند رساند و در این راستا نامه نگاری هایی را هم با سازمان داشتیم که باوه یوان محوطه مهمی است که باید از آن محافظت شود.

وی گفت: سال ۱۳۹۶ برای فصل بعدی کاوش به محوطه رفتیم که مشکل جدیدی برایش پیش نیامده بود و ما کاوش هایمان را انجام دادیم و طی این کاوش ها بقایای انسان نئاندرتال را در آنجا کشف کردیم و مستندسازی هایی انجام دادیم.

این باستان شناس کرمانشاهی افزود: سال بعد برای فصل سوم کاوش به محوطه آمدیم که متاسفانه متوجه شدیم فیبر نوری شماره دو توسط یک ارگان دیگر از آنجا رد شده و خسارت زیادی را هم به محوطه وارد کرده است و نوار باریکی از داده های باستانی کنار صخره باقی مانده بود. با این وجود راه سازی آسیبی به محوطه وارد نکرده بود.

وی با بیان اینکه فصل چهارم این کاوش در راستای تعیین عرصه و حریم برای جلوگیری از تعرض به این محوطه صورت گرفته، عنوان کرد: امیدواریم پس از تعیین عرصه و حریم محوطه دیگر شاهد تخریب آن از سوی هیچ ارگانی نباشیم.

انتهای پیام