کرونا به این‌زودی‌ها رفتنی نیست

روزنامه جام‌جم – لیلا شوقی: ایران در رده هشتم جدول ابتلا به ویروس کرونا است. پیش از این، اما فرانسه، در رده هشتم قرار داشت، اما حالا این کشور در رده چهارم است. در روز‌های گذشته، بسیاری از مسؤولان وزارت بهداشت با استناد به جدول آمار جهانی ابتلا به ویروس، درباره رفتار ویروس کرونا در کشور‌های مختلف صحبت‌ها کرده‎اند. این‌که شرایط در کشور ما مدیریت شده و در برخی از کشورها، شرایط بغرنج است. علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، با ارائه آمار بهبودیافتگان جهانی از آمار خوب بیماران بهبودیافته در ایران گفت و یا کیانوش جهانپور، سخنگوی ستاد ملی مبارزه و پیشگیری از کرونا از بیش از ۲۱۱ هزار تست کرونایی که در ایران گرفته شده است و ارائه آمار ضد و نقیض در کشور‌های جهان گفت.

در جدول جهانی، آمریکا و انگلستان اطلاعات کامل خود را ارائه نداده‏اند و به همه این‎ها آمار متغیر تست‌گرفتن در کشور‌ها را هم باید اضافه کرد. همین‌ها باعث شده است که تجزیه و تحلیل و مقایسه آمار کشورها، در هاله‏ای از ابهام باقی‌بماند. از نظر دکتر علی‎اکبر حق‌دوست، معاون آموزشی و مدیر کمیته اپیدمیولوژی کووید- ۱۹، همه آماری که در جدول منتشر می‌شود، حقیقی نیست، ولی با این حال، هنوز می‌توان به داده‌ها توجه کرد، البته به شرط آن‌که نکاتی را در نظر بگیریم.

آیا مقایسه آماری کشور‌های مبتلا با هم، برای درک درست از رفتار ویروس و مدیریت بیماری می‌تواند کمک کند؟

بیماری کرونا هم مانند خیلی از بیماری‌های عفونی دیگر بسته به شرایط کشورها، شیوع پیدا کرده است، بنابراین ممکن است که نمودار شیوع ویروس در یک کشور، به شکلی و در کشور همسایه، به شکل دیگری باشد. مانند بیماری‌های قلب‎وعروق که نمودار ابتلا در کشور‌های عربی با کشور‌های آمریکایی، تفاوت دارد. آنچه که امروز اهمیت دارد، بهداشت فردی و شست‌وشوی دست‌هاست، بنابراین به این راحتی‎ها نمی‌توان به آمار و ارقام بسنده کنیم.

آمار ابتلا به ویروس، در هر کشور به فاکتور‌های زیادی وابسته است. به عنوان مثال، در سوئیس در ابتدای شیوع ویروس، دولت از همه مردم تست کرونا گرفت و بعد، آمار ابتلا بالارفت، پس از آن تست‌گرفتن را به سالمندان محدود و بعد از آن هم محدود به افرادی که به بیمارستان مراجعه می‎کنند، کرد. همین باعث شد که در ابتدا، آمار در این کشور به صورت کاذب افزایش پیدا کند، بعد، اما شیب متناسبی در روز‌های متوالی پیدا کرد.

پس، آمار ابتلا به ویروس در هیچ کشوری واقعی نیست؟

نه واقعی نیست.

یعنی نمی‌توانیم به آمار استناد کنیم؟

درصورتی‌که آمار کشوری، در روز‌های متوالی شیب نسبی یکسانی داشته باشد، می‌توان به آن آمار استناد کرد، اما در‌نهایت باید توجه داشت که در همه کشورها، فاکتور‌های زیادی برای ارائه آمار بیماری، تاثیرگذار است، سیاست‏های بومی آن کشور، مدیریت، زیرساخت‎های سلامت و بهداشتی و تعداد تست روزانه‎، می‎تواند در آمار نهایی موثر باشد.

با این اوصاف نمی‎توانیم ویروس کرونا را بشناسیم.

یکی از دشواری‌های این بیماری، همین است. این که سؤالات زیادی درباره آن وجود دارد و ناشناخته است. ویروس‌شناسان درباره آن، اندک می‎دانند، به خاطر همین است که تشخیص و درمان این بیماری، شبیه معما شده و تا روشن شدن پازل‎های این معنا باید درباره‎اش تحقیق و بررسی کنیم.

این البته به این معنا نیست که معما حل‌نشده خواهد ماند. با آنالیزر‌های رایانه‌ای و واردکردن گستره‎ای از داده‎ها در روز‌های متوالی، می‎توانیم نمودار‌های کیفی خوبی به دست بیاوریم.

پس پیچیدگی در آمار گرفتن نمی‎تواند به معنی ناتوانی در شخصیت‎شناسی ویروس باشد. ما برخورد و مدیریت کشور‌های مختلف با ویروس کرونا را داریم. کره‌‎جنوبی و تایلند با ایزوله‌کردن و بحث فاصله‏گذاری اجتماعی، در مدیریت ویروس کرونا، خیلی خوب عمل‌کرده‎اند. روش‎هایی که می‎تواند بومی شود و از آن‌ها استفاده کنیم.

درباره مقایسه عملکرد ایران با کشور‌های دیگر هم می‎توان از این داده‎ها استفاده کرد؟

حقیقت این است که زیرساخت‎های نظام سلامت ایران در مقایسه با کشور‌های دیگر متفاوت است. جمعیت ایران، بازه سن ایرانیان و حتی جنس مبتلایان، با کشور‌های دیگر متفاوت است. به عنوان مثال ایتالیا فقط ۶۰ میلیون جمعیت دارد، اما همین تعداد جمعیت، میانگین سنی بالایی دارد. ایتالیا، پیرترین کشور قاره اروپاست. در سیستم درمان این کشور، پزشکان و پرستاران، همه پیرند و همه این‌ها در درمان و مقابله با ویروس تاثیرگذار است. یا آلمان از نظر سیستم بهداشتی با کشور‌های دیگر اروپا متفاوت است.

سرانه آی‎سی‎یو در آلمان درصد قابل‌قبول و خوبی است و پزشکان خوبی هم در این کشور وجود دارد، حال با این شرایط، در جدول چه می‎بینیم؟ آلمان در رده پنجم و ایتالیا در رده سوم است. هرچند که در روز‌های اول، شرایط به شکل دیگری بود و ایتالیا در مقام دوم شیوع به ویروس کرونا قرار داشت و آمار مرگ و میر هم بالا بود. چرا؟ چون، ایتالیا پیر است. به اضافه این‌ها آمار ریکاوری‎ها در آلمان نسبت به روز‌های دیگر تغییر کرده‌است. در روز‌های ابتدایی، آمار بهبودیافته‎ها، عدد بدی بود، همان طور که گفتم، فاکتور‌های زیادی بر مدیریت و عملکرد یک کشور در مقابله با ویروس تاثیر دارد.

این یعنی کرونا به این زودی‌ها از بین نمی‌رود؟

ویروس کرونا، تمام شدنی نیست و برای همیشه با ما خواهد ماند، مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا که جزو بیماری‎های روتین همه کشور‌ها شده ویروس کرونا هم از این پس به آن اضافه می‎شود. مهم این است که از این پس ویروس ضعیف‏تر خواهدشد، واکسنش کشف می‌شود و می‎توانیم با آن مقابله کنیم. تفاوت مقابله با ویروس کرونا در آینده در این است که مهار شده و ما هم از آن شناخت داریم. امروز ویروس در نیمکره جنوبی زمین شیوع پیدا کرده و در آنجا فصل پاییز است. حالا می‌توان با رصد رفتار این ویروس در این نیمکره از عملکرد و رفتارش در ۶ ماه آینده در زمانی که این ویروس دوباره وارد کشورمان می‎شود، شناخت پیدا کنیم.

با این شرایط عملکرد ایران در مدیریت ویروس چطور بوده است؟

ابتدا خوب عمل نکردیم و ضرر آن را هم با آمار بالای ابتلای کادر درمان به ویروس و حتی مرگ‎ومیر دیدیم. در روز‌های اول، مراجعه به بیمارستان‎ها بیش از اندازه بود، تخت‏های بیمارستان‎ها پر بود و این‌ها به سیستم درمانی کشور برای مقابله با کرونا، آسیب زد. شیوع ویروس در استان‏های قم و گیلان یکباره افزایش پیدا کرد و آمار مرگ ومیر در این استان‎ها زیاد و شیب ابتلا هم صعودی شد. همه این اشتباه‌ها در ده روز اول ورود ویروس به کشور اتفاق افتاد. به مرور زمان، اما توانستیم از اشتباه‌هایمان درس بگیریم و عملکردمان هم تغییر کرد؛ دستورالعمل‎های مبارزه با ویروس، برای مشاغل را تنظیم کردیم، اطلاع‏رسانی کردیم، طرح فاصله‏گذاری انجام شد و مردم هم در تعطیلات نوروز، همراهان خوبی بودند. حالا شیب ابتلا به ویروس، درمان بیماران و مرگ‎‌ومیر متناسب شده است و می‌توانیم ویروس کرونا را مدیریت‌کنیم.