کتاب بخوانیم؛ «همه دروغ می‌گویند» و «ناخوش احوال»

برترین‌ها: در این مطلب از سری «کتاب بخوانیم»، دو اثر داستانی داریم: بررسی یک رمان عامه‌پسند بسیار مشهور و پرفروش، به همراه معرفی یک رمان کم حجم و خواندنی از آمریکای لاتین. در حوزه تاریخ دو اثر داریم: یادداشت‌های تاریخی یک سیاستمدار و متفکر ایرانی، به همراه یک کتاب فشرده و جذاب درباره تاریخ اروپا. در پایان نیز یک کتاب جذاب و مفید در حوزه روانشناسی مخاطب و جامعه‌شناسی را برایتان معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

«جزء از کُل» اثر استیو تولتز

استیو تولتز، متولد ۱۹۷۲ و استرالیایی است. انتشار نخستین رمان وی یعنی «جزء از کل» با نام اصلی A Fraction Of The Whole در سال ۲۰۰۸ او را یک شبه در میان بزرگترین نویسندگان انگلیسی زبان جای داد و چنان توجهات را به خود جلب کرد که تولتز نامزد «جایزه بوکر» شد. دیگر اثر مشهور وی «ریگ روان» می‌باشد. تولتز به گفته خودش تحت تاثیر نویسندگانی مانند وودی آلن، ریموند چندلر و فردینان سلین می‌باشد.

داستان «جزء از کل»، از زبان پسری به نام «جَسپِر دِین» روایت می‌شود که در حال مرور خاطراتش است. او درباره رابطه نامطلوب با پدر عجیب و غریبش، «مارتین دین» و تاثیرات عموی خلافکارش بر پدرش توضیح می‌دهد، مادری که فقدانش تاثیر زیادی بر جسپر گذاشته و در نهایت زندگی بی هدف خود جسپر.

جسپر یک خط قرمز داشته و آن شبیه نشدن به پدرش و دوری از شخصیت وی بوده است! به تفصیل با کودکی و جوانی پدر و عموی جسپر آشنا میشویم و به مرور با گذر زمان شخصیت‌های فرعی بیشتر میشوند و داستان در گذر سال‌ها پیش می‌رود و در نهایت به خود جسپر و سرنوشت او بازمی‌گردد.

«جزء از کل»، مصداق یک رمان پٌست‌مدرن و کمیک و سرگرم کننده است که در نقاط بسیاری، منطق دراماتیک ندارد و وقایع بسیار تصادفی و ناگهانی‌اند. نویسنده بیش از چفت و بستِ محکم داستانی، به “طراحی قوی شخصیت و لفاظی‌های پراکنده و از این شاخه به آن شاخه پریدن” اهمیت داده است.

نویسنده گزاره‌ی «رابطه پدر و پسر» که در اندیشه و فرهنگ غربی و مسیحیت، اهمیت به سزایی دارد را حتی در بعد روانشناختی نیز نتوانسته است در قالب طرح رمان به سرانجام برساند و هر چیزی که به ذهنش رسیده را طرح کرده بدون آنکه زحمت منسجم کردن روایت و پیکربندی به خود دهد. داستان هیچ مضمون مشترک و کلی ندارد و صرفا مجموعه است از خرده روایت‌ها.

کتاب حاوی جملات قصار و خطابه‌هایی است عموما جذاب و عمیق و دیوانه وار از زبان پدر. مهم‌ترین وجه مثبت داستان، قطعا شخصیت مارتین دین (پدر) و لفاظی‌های اوست در حالی که لفاظی‌های نویسنده از زبان سایر شخصیت‌ها بسیار سطحی و بعضا خسته کننده و بی‌مایه است. احتمالا شنیده اید که این رمان داستانی فلسفی دارد با ماجرا‌هایی پلیسی و هیجان انگیز.

در حالی که در بهترین حالت میتوان گفت «دغدغه‌های شبه فلسفی نویسنده» در جا‌هایی از زبان پدر در متن داستان روایت میشود و میان این گزاره و فلسفی بودنِ یک رمان، زمین تا آسمان فاصله است.

مساله دیگر، طنز و شوخی‌های شخصیت‌هاست که بسیار معطوف به استرالیا و نهایتا دنیای مدرن انگلیسی زبان است و در بسیاری جا‌ها برای مخاطب فارسی توی ذوق می‌زند و با طنازی‌های ابدی و ادبی بزرگانی مانند چخوف و گوگول که تا به امروز همچنان زنده و قابل درک هستند، بسیار فاصله دارد.

بسیاری از داستان‌نویسان جاه طلب معمولا سعی می‌کنند به تقلید از نویسندگان کلاسیک، آثاری جامع را رقم زنند. استیو تولتزِ جوان در خلق اولین کتاب خود سعی کرده یک اثر کامل بنویسد و به عبارتی تمام آنچه در ذهن داشته در کتاب بگنجاند.

این دامی است که بسیاری از نویسندگان در آن پا نهاده‌اند و نتیجه اش عموما “خلق آثاری خلاقانه، حجیم، سرگرم کننده و خواندنی، اما متناقض و چندپاره در مضمون” است.

جزء از کل، یکی از پرفروش‌ترین رمان‌های چند سال اخیر در ایران بوده است که تا حد زیادی موفقیت خود را مرهون بخت بلند و بازاریابی خوب بوده است هرچند نمیتوان ارزش‌های ادبی سرگرم‌کننده و جذابیت آن را انکار کرد. در نهایت اینکه اگر به دنبال داستانی حجیم و خواندنی هستید که سرگرم‌کننده باشد و جملاتی زیبا به شما ارائه دهد، «جزء از کل» یک انتخاب عالی است، اما بیشتر از آن، این کتاب را جدی نگیرید!

چاپ پنجاه و پنجم «جزء از کل» اثر استیو تولتز با ترجمه پیمان خاکسار در سال ۱۳۹۸ توسط نشر چشمه منتشر شد. این کتاب ۶۵۶ صفحه‌ای، ۸۰.۰۰۰ تومان قیمت دارد.

–از متن کتاب: “او، هرگز به تنهاییِ غیرافسرده دست پیدا نکرد. “

یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی از سفر کنفرانس صلح پاریس

«محمدعلی فروغی» (۱۳۲۱-۱۲۵۴) ملقب به «ذُکاءالمُلک»، سیاست‌مدار ملی‌گرا و متجددی بود که از دوران قاجار تا پهلوی دوم سمت‌های مختلفی داشت. وی یکی از مهم‌ترین و موثرترین افراد در تاریخ معاصر ایران به شمار میرود، در عین حال میراث وی در حوزه ترجمه و تالیف نیز (از تصحیح کلیات سعدی تا نوشتن سیرِ حکمت در اروپا) بسیار درخشان و اثرگذار بوده است.

فروغی در میان اهل تاریخ و سیاست، سیاستمداری است موردِ مناقشه. عده‌ای او را خائن و غرب‌گرا می‌نامند درحالی که گروهی وی را “حافظ ایران و منافع ملی و تمامیت ارضی در طول دو جنگ جهانی و اشغال کشور توسط بیگانگان” می‌خوانند. یکی از بزنگاه‌های مورد مجادله، کنفرانس صلح پاریس، پس از جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۹ (۱۲۹۸ شمسی) است.

فروغی و هیئت نمایندگی ایران در این کنفرانس نتوانستند خواسته‌های ایران در مورد “دریافت غرامت بابت جنگ و اشغال و لغو معاهده‌های اقتصادی و حقوقی نابرابر” را برآورده کنند.

با وجود حمایت آمریکایی‌ها از خواسته‌های هیئت ایران، “کارشکنی بریتانیا و خیانت و سنگ‌اندازی وابستگان آنها” موجب نومیدی و دلسردی فروغی شد. فروغی مهم‌ترین دلیل ناکامی‌های آن دوره را «نبودِ افکار عامه» یا همان افکار عمومی در ایران می‌دانست.

فروغیپس از کنفرانس پاریس تا حدود یک هفته پیش از کودتای سیدضیا در سوم اسفند ۱۲۹۹ در اروپا ماند و علاوه بر پیگیری امور دولت، به سخنرانی و جلسات فرهنگی نیز می‌پرداخت. یادداشت‌های دقیق و روزانه فروغی در حدود این دوره بیست ماهه (دسامبر ۱۹۱۸ تا آگوست ۱۹۲۰)، بسیار خواندنی و آموزنده است.

در عین حال یادداشت‌های فروغی، امروزه یک متن تاریخی بسیار مهم و معتبر تلقی میشود در حالی که علاوه بر مسائل سیاسی، حاوی “فرهنگ و افکار و عقاید ایرانیان و اروپایی‌ها در آن دوران” نیز می‌باشد. گویی فروغی، دریچه‌ای است که ما از طریق آن ببینیم ایرانی‌ها در آن دوران چه احوالی داشتند و نگاهشان به اروپایی‌ها چه بود (و بالعکس).

یادداشت‌ها بسیار تیزبینانه تنظیم شده اند و به دلیل نگاه جامع فروغی به وقایع روزمره به هیچ وجه خسته‌کننده و خشک نیستند. این یادداشت‌ها که غنای ادبی بالایی نیز دارد، حدود صدسال نزد خانواده فروغی محفوظ بود و در سال ۱۳۹۴ منتشر شد. از آنجا که مناقشه ایران و غرب بر سر منافع ملی و امنیت و معاهدات تا به امروز نیز ادامه داشته است، خواندن این یادداشت‌ها نه تنها ضروری است که بسیار آموزنده و راهگشاست.

کتاب «یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی از سفر کنفرانس صلح پاریس» پس از مطالعه و بررسی توسط «بنیاد ایرج افشار» به کوشش محمد افشین‌وفایی و پژمان فیروزبخش توسط «نشر سخن» منتشر و به سرعت پرفروش شد. چاپ هفتم این کتاب در سال ۱۳۹۸ در ۷۳۶ صفحه و با قیمت ۱۳۰.۰۰۰ تومان در دسترس علاقمندان می‌باشد.

-از جملات پایانی کتاب: “ایران اول باید وجود پیدا کند تا بر وجودش اثر مترتب شود. وجود داشتن ایران، وجود افکار عامه است. وجود افکار عامه بسته به این است که جماعتی ولو قلیل باشند- از روی بی غرضی در خیر مملکت کار بکنند و متفق باشند.

«تولد اروپا» اثر ژاک لوگوف

در حوزه تاریخ و تاریخ اندیشه، “اروپا” مفهوم بسیار مهمی است که بسیاری از مفاهیم در دو هزاره‌ی گذشته تا به امروز را بایستی حول آن تعریف و بررسی کرد. «اروپای متحد امروز» در طول سه قرن اخیر شاهد جنگ‌ها و اختلافات زیادی میان قدرت‌های بزرگ خود مانند فرانسه و بریتانیا و آلمان بود، و در نهایت پس از جنگ جهانی دوم در مسیر اتحاد قرار گرفت.

آنچه امروز در قالب اتحادیه اروپا متجلی شده است (و در گوشه و کنار آن مجددا ندای ملی‌گرایی به گوش می‌رسد) را بایستی با توجه به ریشه‌های رومی و مسیحی مفهوم اروپا بررسی و درک نمود.

بسیاری از کتاب‌های مرتبط با حوزه تاریخ اروپا در زبان فارسی فارغ از رویکرد سنتی، آثاری صرفا تاریخی و در حد وقایع نگاری هستند و نیاز به ترجمه آثار جدیدتر و پژوهشی به شدت احساس می‌شود.

در سال‌های اخیر مجموعه‌ای به نام «شکل گیری اروپا» توسط چند ناشر اروپایی در ۲۰ مجلد و به زبان‌های مختلف منتشر شده است. سرپرست این مجموعه «ژاک لوگوف» مورخ نامدار فرانسوی است که کتاب «تولد اروپا» را به رشته تحریر درآورده است. ژاک لوگوف متخصص قرون وسطی است و کتاب وی نیز سده‌های چهارم تا پانزدهم میلادی را در بر می‌گیرد.

کتاب «تاریخ اروپا»، وقایع مهم دوران فوق و تاثیرات آن‌ها را به خوبی و به صورت خلاصه بررسی نموده و نتایجی نیز در اختیار مخاطب قرار می‌دهد تا علاوه بر بمباران اطلاعات، خواننده یک شمای کلی و نگاه جامع نیز نسبت به هر دوره پیدا کند. کتاب ۶ فصل دارد؛ پیش درآمدِ کوتاه آن به پیش از قرون وسطی می‌پردازد.

فصل اول شامل سده‌های چهارم تا هشتم است و اطلاعات جدیدی در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. فصل دوم با عنوان «اروپای نارس» به سده‌های هشتم تا دهم اختصاص یافته است. فصل سوم بر آستانه ورود به هزاره جدید تمرکز کرده است. فصل چهارم با عنوان «اروپای فئودالی» به سده‌های ۱۱ و ۱۲ می‌پردازد و یکی از بهترین و غنی‌ترین فصول کتاب می‌باشد.

فصل پنجم به زندگی اجتماعی و فکری و شهرنشینی در قرن سیزدهم می‌پردازد و از جذاب‌ترین فصول کتاب است. فصل ششم به خزان قرون وسطی و بهار رنسانس و شکل گیری آن نگاه می‌کند و کتاب با یک نتیجه گیری به پایان می‌رسد. گاه شماری از وقایع اروپا در دوران مورد بحث به همراه کتاب شناسیِ منابع مورد اشاره و ارجاعات، در پایان کتاب به صورت تفکیکی و موضوعی ضمیمه شده که برای مطالعات بیشتر و پژوهشگران بسیار ارزشمند است.

لوگوف از جمله مورخانی است که در مقابل تاریخ نگاری سنتی قرار دارند و به شدت متاثر از فیلسوفانی مانند فوکو است. تاریخ نگاری وی بیشتر به نقش “ساختار‌ها و نهادها” در شکل گیری وقایع و رویکرد‌های تاریخی، سیاسی و اجتماعی بها می‌دهد و اصالت عمل را مهم می‌پندارد.

کتاب تاریخ اروپا، از جمله کتاب‌هایی است که علاوه بر ارائه اطلاعات فراوان در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی به عامه مخاطبان، موجب شکل گیری بستری برای تفکر و پرسش و مطالعات بیشتر میگردد. در عین حال برای اهل فن و متخصص، حاوی داده‌ها و رویکرد‌های جدید و نو در حوزه پژوهش تاریخی است.

در هنگام انتشار کتاب، احد علیقلیان مدعی شد که ترجمه منتشر شده با نسخه وی تفاوت‌های فاحشی دارد و از این نسخه چاپ شده اعلام برائت کرد. ویرایش نامناسب، بر خوانش متن تاثیر گذاشته است، اما مفاهیم عموما انتقال یافته‌اند. متن کتاب با وجود آنکه در جا‌هایی به دلیل جملات طولانی، سخت‌خوان میشود تا حدود زیادی قابل فهم می‌باشد.

کتاب «تولد اروپا» اثر «ژاک لوگوف» با ترجمه احد علیقلیان، در سال ۱۳۹۵ توسط نشر «مینوی خرد» منتتشر شد. این کتاب در ۳۴۸ صفحه و با قیمت ۲۷.۰۰۰ تومان در دسترس علاقمندان می‌باشد.

-از مقدمه کتاب:“واژه‌ی غرب در قرون وسطی چندان به مفهوم امروزی به کار نمی‌رفت. دو پاره شدن دنیای مسیحیت به امپراطوری بیزانس و دنیای مسیحیت لاتین که به ترتیب روم شرقی و غربی نامیده میشدند، کاربرد این واژه را گسترش داد. این مهم‌ترین دوگانگی بود که قرون وسطی تا به امروز از خود به جای گذاشت. “

«ناخوش احوال» اثر آلبرتو بارِرا تیسکا

آلبرتو بارِرا تیسکا، نویسنده ونزوئلایی و اسپانیایی زبان است که در سال ۱۹۶۰ متولد شد. وی علاوه بر کرسی استادی در دانشگاه، سابقه‌ی روزنامه‌نگاری و عضویت در انجمن‌های شعر را در کارنامه دارد و در دهه ۸۰ در ونزوئلا اسم و رسمی یافت.

در سال ۲۰۰۶ با انتشار داستان «ناخوش احوال» به شهرت جهانی رسید و علاوه بر کسب «جایزه هرالد»، کتابش به زبان‌های مختلفی ترجمه شد. وی نخستین بیوگرافیِ هوگو چاوز را نیز به رشته تحریر درآورد که بسیار جنجالی شد. در کتاب دیگری به روز‌های پایانی زندگی رئیس جمهور ونزوئلا و مبارزه وی با سرطان پرداخت.

داستان «ناخوش احوال»، درباره مردی است به نام «دکتر میراندا» که در موقعیت دشواری در زندگی قرار گرفته است. وی به تازگی مطلع شده که پدرش به دلیل سرطان در حال حرکت پرشتاب به سوی مرگ است و چند هفته بیشتر زنده نخواهد بود. دکتر میراندا، بر سر اینکه چگونه این خبر را به پدرش بگوید با خود در کشمکش ذهنی و تقلاست.

کتاب یک سفر معرفتی است درباره “طبیعت انسانی، مواجهه با بیماری‌های کشنده و رویارویی با مرگ”. در این سیرِ معرفتی در داستان، شخصیت‌های مختلفی به دلیل بیماری و مرگ، سرنوشتشان به یکدیگر گره می‌خورد. کتاب به خوبی ماهیت و معنای قطعی بیماری و مرگ را در برابر بی معنایی‌های روزمره و پوچی زندگی قرار می‌دهد.

بارِرا تیسکا، علاوه بر تاثیر از نویسندگان بزرگ اسپانیایی زبان، به طور واضحی متاثر از بزرگان ادبیات مانند داستایوسکی، چخوف و الکساندر دوما است. حال و هوای فرهنگ لاتین و احساساتِ نویسنده با مضامین عمیق فلسفی و ادبی، به خوبی و به شکل متناسبی ترکیب شده و در قالب یک طرح داستانی ریخته شده است.

زبان و لحنِ پرشور نویسنده، به خوبی با مفاهیم اصیل فلسفی و انسانی پشتیبانی میشود و کتاب در عین غمگین بودنِ متن، به دلیل صراحت در بیان واقعیت دست از سر مخاطب خود بر نمی‌دارد. «ناخوش احوال» نمونه‌ای است از ایجاز و غنای ادبی در قالب یک داستان کوتاه از زبان نویسنده‌ای بزرگ.

«ناخوش احوال» اثر «آلبرتو باررا تیسکا» با ترجمه شقایق قندهاری در سال ۱۳۹۷ توسط نشر قطره منتشر شد. این داستان در ۱۹۸ صفحه و با قیمت ۱۶.۰۰۰ تومان در دسترس علاقمندان می‌باشد.

-از متن کتاب: “متخصص رادیولوژی هیچ حرفی نمی‌زند، با این حال قیافه اش عین اظهارنظر است؛ به عنوان مثال چندین ضایعه که نشان از سرایت یک سرطان بدخیم به بافت‌های دیگر بدن دارد. افرادی که درگیر کار‌های پزشکی هستند، به ندرت صفت به کار می‌برند. آن‌ها نیاز ندارند چنین کاری کنند. “

«همه دروغ می‌گویند» اثر سِت استیفنس و دیوید ویتز

«همه دروغ می‌گویند» درباره مفهومی است که این سال‌ها زیاد شنیده شده است: «کلان داده» یا همان Big Data که در دنیای امروز مفهوم مهمی است.

نویسنده کتاب، سِت استیفنس دیویدویتز Stephens-Davidowitz Seth متولد ۱۹۸۲ است و دانش آموخته اقتصاد؛ وی سال‌ها تحلیل‌گر آماری گوگل بوده است. عنوان کتاب اشاره به این دارد که مردم به طور روزمره درباره بسیاری مسائل مهم به خودشان، همسرشان، دکترشان، رئیسشان و مامور نظرسنجی و … دروغ میگویند!

کتاب پس از توضیح تفصیلی درباره روش‌های جمع آوری و استخراج «کلان داده»، در فصول جذابتر خود به اهمیت این داده‌ها و حقایقی می‌پردازد که می‌توان با تفسیر و بررسی آنها، استنتاج کرد.

به عنوان نمونه این مساله بررسی میشود که عموما مردم در نظرسنجی‌ها و به صورت مستقیم و رو در رو دروغ می‌گویند؛ اما در هنگام جست و جو در گوگل “حقیقت صادقانه‌تر و دقیق‌تر از هر نظرسنجی نمود می‌باید” در حالی که رسانه‌های اجتماعی، “مراکز آزادی برای دروغ گویی، فریب و نمایش” به شمار می‌روند.

شاید این‌ها گزاره‌های واضح و بدیهی به نظر برسند، اما اثبات آن‌ها در طی یک پژوهش و بررسی آماری و تفسیرشان، کاری است که نویسندگان کتاب به خوبی به آن پرداخته اند.

«همه دروغ می‌گویند» حاوی مثال‌ها و نمونه‌های فراوانی است از داده‌ها و نتایج حاصل از بررسی جست و جو‌های اینترنتی در موضوعات مختلف مانند سیاست و سلامت و فرهنگ.

کتاب بیشتر برای کسانی که در حوزه‌های دانش بنیان و فناوری یا بازاریابی و شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند می‌تواند مفید باشد و به تقویت پایه‌های تحلیلی و درک آن‌ها از رفتار‌های مخاطب کمک نماید.

به عبارتی این کتاب راهنمایی است برای این که بتوانید با نگاه به شاخص‌ها و داده‌های آماری مخاطبان در اینترنت، به رفتارشناسی و روانشناسی مخاطب بپردازید و داده‌ها را به نتایج کمی و کیفی در بازاریابی و کسب و کار تبدیل نمایید و حتی در جامعه شناسی و مدلسازی استفاده نمایید.

«همه دروغ می‌گویند» اثر «سِت استیفنس دیویدویتز» با عنوان فرعی «اینترنت در مورد خودِ واقعی ما چه می‌گوید» توسط گروهی از مترجمان، به فارسی برگردانده شده است. این کتاب به تازگی در ۳۸۴ صفحه و توسط نشر شفاف با قیمت ۴۹.۰۰۰ تومان عرضه شده است.

-بخشی خلاصه شده از دو نمونه در متن کتاب:

“در گوگل کسی دروغ نمی‌گوید. به طور مثال عبارت پس از «شوهرِ من» در جستجو‌ها اینگونه ادامه می‌یابد: «شوهر من، عوضی است»، «شوهر من، روی اعصاب است». “
“جست و جو‌هایی که با عبارت «پسرم…» آغاز میشود، معمولا اینگونه ادامه پیدا می‌کند: «آیا پسرم نابغه است؟»، اما درباره دختران عموما این گونه است: «آیا دخترم چاق است؟» یا «آیا دخترم زشت است؟». به عبارتی والدین توانایی پسرانشان را مشاهده کرده و هیجان زده میشوند، اما درباره دخترانشان بیشتر دغدغه‌های فیزیکی و ظاهری دارند. “