ویولن چه نوع سازیه؟ / با ساز اصیل ایتالیایی آشنا بشید

به گزارش هوشمند نیوز، ویولن (به فرانسوی: violon) ساز زهی و آرشه‌ای است که اصالت آن به ایتالیا بر می‌گردد.

برای نواختن ویولن معمولا آن را روی شانه چپ قرار داده و با آرشه که در دست راست نوازنده است، می نوازند.

کوک سیم‌های ویولن از زیر به بم به ترتیب: می (سیم اول)، لا (سیم دوم)، ر (سیم سوم)، سل (سیم چهارم) است.

اصوات سیم‌های مجاور نسبت به یکدیگر فاصله پنجم درست را تشکیل می‌دهند. در این وسعت صدا ویولن قادر است تمام فواصل کروماتیک و کوچک‌تر از آن را اجرا نماید.

از معروف ترین نوازندگان این ساز می‌توان به آنتونیو ویوالدی و نیکولو پاگانینی و پابلو دو ساراساته اشاره کرد.

آنتونیو ویوالدی

نیکولو پاگانینی

پابلو دو ساراساته

ویولن چگونه و در کجا ساخته شد؟

تاریخچه ویولن در اروپا به قرن ۹ میلادی بازمی‌گردد. برخی عقیده دارند که ویولن نمونه تکمیل شده ساز رباب است. رباب سازی است که بعدها وقتی به اروپا آورده شد و تغییراتی در آن به وجود آمد به نام ربک مشهور شد. عده ای نیز بر این باورند که ساز ویولن از کشورهای عربی آمده است.

فرم‌های اولیه ویولن دارای سوراخی بودند که بر روی ساز قرار داشت اما بعدها این سوراخ از بدنه سازها حذف شدند و این ساز با سه سیم سرآغاز ساز ویولن تکامل یافته در سال‌های آینده شد. در اروپا از قرن ۱۶ میلادی به بعد ساز ویولن به صورت تکامل یافته دیده می‌شود.

اولین افرادی که ویولن را ساختند

از اولین سازندگان ویولن می‌توان به گاسپارو برتولتی ایتالیایی اشاره کرد که برخی او را مخترع این ساز موسیقی می‌دانند. از شاگردان مشهور گاسپارو برتولتی آندره آماتی بود که او هم بهترین سازنده ویولن در سطح جهان یعنی آنتونیو استرادیواری ایتالیایی را آموزش داد. تاکنون کسی در جهان پیدا نشده که نه تنها بتواند هنر او را تکمیل نماید بلکه قادر نبوده ویولنی بسازد که از حیث زیبایی و صوت بتواند با ویولن‌های آنتونیو استرادیواری برابری نماید.

بیش از سه سده از اختراع اولین نمونه ویولن توسط گاسپارو برتولتی می‌گذرد و در این مدت با وجودی که کشفیات جدیدی در علوم فیزیک و شیمی اتفاق افتاده، نه تنها نتوانسته‌اند در ساختمان ویولن تغییری بدهند بلکه از رموز کار سازندگان قدیم آن هم چیزی درک نکرده اند.

اجزای ویولن

ویولن از ۵۸ قطعه مختلف ساخته می‌شود و وزن آن حدود ۴۰۰ گرم است.

این ساز از بخش های زیر تشکیل شده است:

آرشه: یا کمان ترکه ای چوبی است که رشته‌های موی دم اسب در طول آن کشیده و به دو سر آن ثابت شده است.

جعبه طنینی (جعبه رِزونانس): جعبه‌ای است که از سه بخش صفحه رویی، صفحه زیرین و زوارهای دور تشکیل شده است. در این ساز گریف از جنس آبنوس (به دلیل ضریب تراکم در نتیجه استقامت بالا) خرک از جنس چوب افرا و سیم گیر از سه چوب مختلف (Boxwood, Rosewood, Ebony) است.

دسته یا گردن: در واقع دنباله چوب آبنوس تکیه سیم هاست که محل انگشت‌گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ویولن می تواند در تمام طول چوب آبنوس انگشت گذاری کند. انتهای دسته به جعبه کوچکی (جعبه کوک) می رسد که سیم‌ها در درون آن به دور گوشی های کوک پیچیده می شوند.

خرک: پلی است بین سیم‌ها و جعبه طنینی. نقش خرک تقسیم راه سیم‌ها، نگه داشتن سیم‌ها با ارتفاع خاص برای عبور بر روی جعبه طنینی و انتقال ارتعاشات سیم‌ها به جعبه طنینی. در داخل جعبه طنینی استوانه چوبی کوچکی قرار دارد (تقریباً در زیر محلی که خرک قرار دارد)، که نقش آن انتقال ارتعاشات به صفحه زیرین ساز و مانعی در جهت عدم شکسته شدن صفحه رویی ساز از فشار سیم‌ها و خرک است.

در این زمینه بیشتر بخوانید؛

از گیتار چه می دانید؟ / آشنایی با ساز محبوب موسیقی و انواع آن

«سه تار» چه جور سازی است؟ / با ساز تنهایی آشنا شوید

گریف: از آبنوس ساخته شده و در طول دسته ویولن چسبیده است و تا میانه جعبه ساز ادامه دارد. گریف بخشی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می‌چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می‌کند و نت‌های مختلف را می‌نوازد.

سیم گیر: از آبنوس، باکسوود یا رُزوود ساخته شده و در فاصله اندکی از خرک تا آخر تنه ویولن کشیده شده است. با زهی تنیده از جنس روده، نایلون، رشته‌های منعطف فلزی یا الیاف کربن ساخته می‌شود و به دکمه‌ای که در قسمت پایین جدار تعبیه شده بند می‌شود.

سیم‌ها: سیم‌ها از جعبه کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس تکیه‌گاه سیم‌ها ادامه یافته، از روی خرک عبور کرده و در سیم‌گیر مهار می‌شوند.

نوازندگی ویولن

نقش این ساز چه در ارکستر بزرگ چه به‌طور جمعی و انفرادی بسیار پراهمیت است. وجهه جهانی ویولن را می‌توان در سازگاری آن با فرهنگ‌های مختلف و حضور این ساز را در موسیقی ملل مختلف دید.

محل قرار گرفتن ویولن بر روی سطح شانه و در نزدیکی گردن نوازنده است.

نقش دست چپ در نوازندگی ویولن

نوازنده ویولن با قرار دادن انگشتان دست چپ و فشار و جابجایی انگشتان، طول سیم ها را تغییر می دهد که باعث ایجاد نت‌های متفاوت می شود. ویولن پرده بندی ندارد و نوازنده با آموزش و تقویت شنوایی می تواند نت‌های مختلف را تشخیص دهد. گاهی اوقات برای نوازندگان مبتدی، ویولن توسط نوارهای چسبی نازک، پرده بندی می شود. بعدها با یادگیری بیشتر، این پرده بندی برداشته می‌شود.

ویولن و موسیقی فولکلوریک

مانند بسیاری از سازهای موسیقی کلاسیک، ویولن هم برای موسیقی محلی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت. در اواخر دوره رنسانس شدت صدا، چابکی ساز و رنگ صدای ویولن به ویژه در ایتالیا بهتر شد، تا جایی که نه تنها در موسیقی کلاسیک بلکه در موسیقی‌های محلی نیز بسیار مورد توجه نوازندگان قرار گرفت. در موسیقی‌شناسی قومی، ویولن به صورت گسترده در اروپا، آسیا و آمریکا مشاهده شده است.