وقتی «منبع آب» بلای جان یک بنای تاریخی می‌شود

گذر زمان، غریبی «تخت خلیل» و بی‌مهری مسئولان آن را در وضعیت نامناسبی قرار داده و بسیاری از بخش‌های بنا را با خطر ریزش مواجه کرده است اما همه اینها یک طرف و منبع آبی که سال‌های ۷۳ یا ۷۴ وسط این بنای تاریخی علم شده، یک طرف دیگر!

به گزارش ایسنا، «تخت خلیل» یا «قلعه کاج» در روستای هدف گردشگری «کاج» شهرستان رزن که از روستاهای خوش آوازه استان همدان در حوزه صنایع دستی است، قرار دارد و با وجود اهمیت فراوان نه تنها تاکنون در فهرست آثار ملی ایران ثبت نشده بلکه در آستانه تخریب هم است.

مهرماه سال ۹۹ بود که ایسنا گزارشی تحت عنوان «تخت خلیل در زباله‌دان تاریخ» منتشر کرد. در آن گزارش محسن حجازی‌مکان، دهیار روستای کاج به خبرنگار ایسنا گفت: کاج تنها اسم روستای گردشگری را یدک می‌کشد و متأسفانه قلعه روستا که بالای تپه و نماد کاج است، در حال تخریب است.

به گفته وی، دهیاری نامه‌نگاری‌هایی با میراث فرهنگی برای ثبت ملی بنا انجام داده اما متأسفانه نتیجه‌ای نداشته است، همچنین کاج از سال ۸۶ به عنوان روستای هدف گردشگری شناخته شده و در طول این سال‌ها میراث فرهنگی هیچ‌ هزینه‌ای بابت این موضوع به روستا نداده و خود نیز هزینه‌ای صرف نکرده‌ است.

در آن گفت‌وگو سیده مریم‌مختاری‌موسوی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان نیز با تأیید تخریب گسترده در بنا به ایسنا گفت: در بازدیدی که در روزهای اخیر از تخت خلیل داشتیم، مستنداتی از آن تهیه کرده و قرار است در جلسه شورای استان که هفته‌های آینده برگزار می‌شود، تصمیم نهایی گرفته شود.

وی همچنین با بیان اینکه پس از بررسی شرایط مشخص می‌شود بنا قابلیت ثبت ملی دارد یا خیر؟ اظهار کرد: ساماندهی «تخت خلیل» در دستور کار میراث فرهنگی همدان قرار گرفته و اینکه چه نتیجه‌ای برای بنا گرفته شود به اظهارنظر اعضای شورای استان بستگی دارد همچنین این تصمیم متعاقباً به وزارتخانه ارسال و نظر نهایی را دفتر ثبت وزارتخانه به استان اعلام می‌کند.

امروز بیش از یک سال‌ونیم از انتشار گزارش مذکور می‌گذرد و حال ‌و روز تخت خلیل هنوز هم ناخوش است. حرف‌های دهیار روستا پس از مدت‌ها هنوز هم بوی بهبود نمی‌دهد و احوال کاج هم بهتر نشده است.

حجازی‌مکان این بار هم در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید بر اینکه کاج همچنان اسم روستای هدف گردشگری را یدک می‌کشد، بیان کرد: تخت خلیل در معرض تخریب جدی است و هنوز کارهای تملک بنا، ثبت ملی، مرمت و احیای آن انجام نشده است.

وی با بیان اینکه تا به حال اداره میراث فرهنگی حتی یک ریال برای این بنا هزینه نکرده است، مطرح کرد: پیرو پیگیری‌های انجام شده، فرماندار شهرستان اعلام کرد جابجایی منبع آب به یک میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

حجازی‌مکان اعتبار دهیاری را برای حفظ این بنای تاریخی و جابجایی منبع آب کافی ندانست و بیان کرد: تخت خلیل به حال خود رها شده و هر روز هم بیشتر تخریب می‌شود، از طرفی یک بار در سال ۷۰ حفاری غیرمجاز در بنا انجام شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان‌های رزن و درگزین نیز به خبرنگار ایسنا گفت: ما دغدغه حفظ این بنای ارزشمند را داریم اما منبع آب مانع از ثبت ملی و مرمت بنا شده است.

شهروز کهیایی با اشاره به اینکه بارها در جلسات مختلف گفته‌ایم منبع آب مانع بزرگی برای ثبت ملی اثر است، افزود: این منبع نمی‌گذارد میراث فرهنگی کاری انجام دهد و تا زمانی که فرآیند ثبت ایجاد نشود نمی‌توانیم اقدامات دیگری مثل مرمت و احیای بنا را عملی کنیم.

وی با اشاره به هزینه یک میلیاردی جابجایی منبع آب، شرح داد: در شرایط فعلی بحران آب، تأمین آب روستا مشکل است و اگر بخواهیم از درگزین به روستا آبرسانی کنیم به هزینه گزافی نیاز داریم، از طرفی جابجایی منبع به معضل تبدیل شده بنابراین تنها راه این است که منبع آب به قسمت دیگری از روستا هدایت شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان‌های رزن و درگزین در ادامه تخت خلیل را بنایی واجد ارزش معرفی کرد و گفت: اگر این بنا ثبت ملی، مرمت و احیاء شود بدون شک نقش مهمی در رونق گردشگری شهرستان خواهد داشت.

کهیایی با تأکید بر اینکه باید چاره‌ای اساسی برای مشکل منبع آب اندیشیده شود، بیان کرد: پیگیر جذب اعتبار برای جابجایی منبع از طریق خیرین میراث فرهنگی، فرمانداری، بخش خصوصی، اداره میراث فرهنگی و… هستیم و اگر این اتفاق عملی شود بنا با وجود آسیب‌های فراوان قابل احیاء خواهد بود و می‌توان طرح مطالعاتی و مرمتی برایش تعریف کرد.

وی با اشاره به اینکه به فرض ثبت بنا در وضعیت فعلی، بار حقوقی برای مالک به وجود می‌آید، خاطرنشان کرد: میراث فرهنگی با اعتبارات ناچیز از پس تمام بناها برنمی‌آید با این وجود بناها را اولویت‌بندی می‌کند و تخت خلیل نیز جزء اولویت ما است.

به گزارش ایسنا، «تخت خلیل» آنقدر غریب است که پس از گذشت سالیان دراز علت نام‌گذاری‌اش مشخص نیست و تلاشی هم برای رسیدن به وجه تسمیه آن نشده است. درباره تعبیه شدن منبع آب وسط این جاذبه تاریخی هم متولیان امر باید اظهارنظر کنند اما آنچه مسلم است حفظ بناهای تاریخی، ثبت ملی و احیای آنها باید امری جدی تلقی شود حتی در روستایی دور افتاده مثل کاج.
همچنین احیای این اثر می‌تواند در جذب گردشگر به روستا که ید طولانی در زمینه قاب‌سازی دارد و در حوزه صنایع دستی می‌درخشد، تأثیر فراوانی داشته باشد اما متأسفانه تاکنون اقدام چشمگیری در این زمینه انجام نشده است.

انتهای پیام