وقتی تاندون شانه آسیب می‌بیند…

روزنامه جام‌جم – پونه شیرازی: خیلی‌ها تصور می‌کنند پارگی تاندون شانه از آن آسیب‌هایی است که بیشتر ورزشکاران حرفه‌ای را گرفتار می‌کند، اما واقعیت آن است که این نوع آسیب، بیشتر افرادی را که زمینه ژنتیک آسیب‌های شانه را دارند و شغل‌شان به گونه‌ای است که مجبورند به‌طور مکرر دست شان را بالا نگه دارند و البته در سنین بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی هستند، گرفتار می‌کند.

به همین دلیل به همه کسانی که در ناحیه بالای بازو و سرشانه طی روز و به‌ویژه شب‌ها دچار درد و محدودیت حرکت دست‌ها به بالا و پشت هستند، توصیه می‌شود به‌سرعت تحت بررسی‌های ارتوپدی قرار بگیرند. آگاهی از علائم، روش‌های پیشگیری و درمان پارگی تاندون شانه، ما را بر آن داشت تا با دکتر‌مرتضی نخعی، جراح شانه و آرنج و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران به گفتگو بنشینیم.

پارگی تاندون سرشانه اصولا در سن میانسالی به بعد بروز می‌یابد و علامت آن درد شانه است که به ویژه هنگام بالا بردن دست، این درد تشدید می‌شود. تشخیص این بیماری بر اساس گرفتن شرح حال بیمار، معاینه کامل، انجام عکس ساده و در نهایت ام‌آر‌آی است.

شانه‌های آسیب‌پذیر

دکتر نخعی با تاکید بر این که همه افراد در سنین میانسالی و بالا در معرض هستند، اما یکسری عواملی احتمال آن را بیشتر می‌کند، می‌گوید: سن بالا که معمولا از سنین ۴۰ تا حداکثر ۷۰‌سالگی ایجاد می‌شود، البته زمینه این مشکل از سنین پایین‌تر یعنی دهه سوم زندگی به‌تدریج شکل می‌گیرد. همچنین کار‌های بالای سر مثل نقاشی ساختمان، کار‌های تاسیساتی، بنایی و ورزش‌هایی مثل والیبال، بسکتبال، هندبال و شنای سنگین نیز می‌تواند خطر این آسیب را تشدید کند.

این متخصص می‌افزاید: در واقع بر اثر عوامل فوق، استخوان سر بازو به استخوان بالایی‌اش گیر می‌کند و تاندون را پاره می‌کند. ناگفته نماند که ژنتیک و وراثت نیز در برخی خانواده‌ها این احتمال را بیشتر می‌کند. حال با وجود این عوامل اگر شخصی دچار ضربه شود یا زمین بخورد، احتمال پارگی تاندون شانه در وی زیاد خواهد بود.

توجه داشته باشید پارگی تاندون شانه، یک مشکل چند عاملی است. یعنی چند عامل در کنار هم منجر به بروز این نوع آسیب در فرد می‌شوند. ولی به‌ندرت افرادی هم داریم که مشکلی از قبل ندارند و با ضربه سنگین، تاندون‌شان پاره می‌شود.

تشخیص اولیه با عکس رادیوگرافی

اگر بیماری دچار درد‌های شانه است یعنی روز و شب درد دارد و شب‌ها بدتر است و روز وقتی دستش را بالا می‌آورد یا پشت می‌برد تشدید می‌شود، ابتدا به پزشک عمومی و بعد به متخصص ارتوپد مراجعه کند.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران تاکید می‌کند: پزشک ابتدا شرح حال می‌گیرد سپس گردن و شانه بیمار را معاینه می‌کند و اگر به آسیب تاندون شانه شک کند، عکس ساده می‌نویسد.

این متخصص می‌افزاید: گاهی یافته‌هایی در عکس ساده رادیوگرافی دیده می‌شود که از طریق ام‌آر‌آی امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین به‌هیچ عنوان نباید ام‌آر‌آی را جایگزین عکس ساده رادیولوژی کرد. عکس رادیوگرافی مشخصاتی را به ما نشان می‌دهد که ام‌آر‌آی نشان نمی‌دهد ازجمله رسوب کلسیم است. رسوب کلسیم بیماری‌ای است که یک تکه کلسیم روی تاندون رسوب می‌کند. ممکن است برخی بیماران مقدار کمی پارگی تاندون داشته باشند، ولی درد‌شان ناشی از رسوب کلسیم باشد. همچنین آرتروز‌های شانه خفیف که در عکس ساده بهتر دیده می‌شود.

از فیزیوتراپی تا جراحی شانه

به گفته دکتر نخعی، اگر پارگی تاندون سرشانه در اثر ضربه و به صورت حاد باشد از طریق جراحی برای آن اقدام می‌شود، ولی اگر پارگی حاد نباشد و بیمار هم ناتوان یا در سن بالا باشد، ابتدا با فیزیوتراپی درمان می‌شود. اگر این روش جواب نداد نسبت به انجام جراحی اقدام خواهیم کرد.

وی یادآور شد:، ولی اگر سن بیمار پایین باشد و درد آن با فیزیوتراپی ساکت نشود جراحی انجام می‌دهیم که این نوع جراحی دو روش دارد؛ در یک مدل تا حد ممکن تاندون را ترمیم می‌کنیم تا درد ساکت شود. در روش دیگر، تعویض مفصل شانه انجام می‌گیرد و مفصل سر استخوان بازو برداشته می‌شود و جایگزین فلزی به‌جای آن قرار می‌گیرد.

درد‌هایی که از شانه نیستند!

علامت اصلی پارگی تاندون شانه باعث درد طی روز و به‌ویژه شب‌ها می‌شود. معمولا محل این درد، سرشانه و قسمت بالای بازو است و در نواحی دست، انگشتان و گردن منتشر می‌شود.

این جراح شانه تاکید می‌کند: این درد معمولا با دیسک و آرتروز گردن اشتباه گرفته می‌شود. درد‌های شانه حداکثر محل‌شان سرشانه و بالای خارج بازوست، ولی درد گردن بالای قاعده گردن است؛ به‌علاوه درد گردن به‌صورت تیز و در طول یک رشته عصبی به دست منتشر می‌شود. ولی درد شانه حالت گنگ و مبهم دارد و فقط به یک قسمت دست منتشر نمی‌شود و هر دوی این درد‌ها تفاوت‌شان این است که درد گردن با حرکات گردن و شانه با حرکات شانه بد‌تر می‌شود.

وی تاکید می‌کند: اگر درد در شانه چپ باشد ممکن است ناشی از قلب هم باشد که در این‌صورت باید به متخصص قلب یا ارتوپد مراجعه شود. درد دیگری هم داریم که با درد پارگی شانه اشتباه می‌شود و ناشی از اسپاسم عضلات پشت کتف است. کسانی که طولانی‌مدت کار‌هایی انجام می‌دهند و کتف‌شان را در یک حالت نگه می‌دارند مثل منشی‌ها، دانشجویان، حسابدارها، خانم‌های خانه‌دار که مدت طولانی ظرف می‌شویند یا بچه بغل می‌کنند یا شیر می‌دهند در معرض این درد‌ها هستند. این درد‌ها معمولا ابتدا خفیف است و اگر شدید‌تر شود، می‌تواند به دست و گردن منتشر شود که به سندرم درد میوفاشیال معروف است.

پیشگیری از پارگی تاندون شانه

• کسانی که در معرض پارگی تاندون هستند، نباید در سنین میانسالی و بالاتر، حرکات بالای سر انجام دهند.
• افرادی که علائم اولیه آسیب‌دیدگی را دارندبرای این‌که به پارگی تاندون نرسند ورزش‌های یوگا، شنای سنگین به‌خصوص کرال، والیبال و بسکتبال انجام ندهند تا به پارگی تاندون و جراحی منجر نشود.
• برای کار‌های روزمره، محدودیتی برای آسیب‌دیدگان وجود ندارد.
• اگر بیمار کمی پارگی تاندون شانه داشته باشد توصیه می‌شود یک‌سال بعد دوباره ام‌آر‌آی انجام دهد تا اگر بیماری پیشرفت کرد برای بیمار درمان مناسب اتخاذ شود.