هویت اصفهان، زیر تیغ وَندالیسم

اگر به سی‌وسه‌پل سری بزنید در جای‌جای آن متوجه ریختن رنگ‌های مختلف و به‌ویژه رنگ زرد بدنه این بنا خواهید شد که برای ازبین بردن دیوارنویسی‌های روی پل استفاده‌شده است! اگرچه موضوع وندالیسم بناهای تاریخی ازجمله دیوارنویسی روی آن‌ها، مسئله‌ای ناپسند و مورد نکوهش است، اما مسئله اینجاست که متولی مرمت و حفاظت از پل‌های تاریخی اصفهان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است. این درحالی‌است که به گفته مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، پاک‌سازی‌های اخیر که البته باید آن‌ها را وندالیسم دیگری نامید توسط شهرداری اصفهان و بخش خدمات شهریِ این نهاد و بدون هماهنگی با کارشناسان مرمتی میراث فرهنگی انجام‌شده است!

شهرام امیری، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا و با اشاره به معضل وندالیسم در پل‌های تاریخی شهر اصفهان، اظهار کرد: خوشبختانه یا متأسفانه سی‌وسه‌پل پُر ترددترین پل عابر پیاده در شهر اصفهان است، یعنی هم، محور جنوب شهر را به شمال وصل کرده و هم میدان مرکزی شهر را به محور جنوب متصل می‌کند.

او افزود: سال‌هاست که از پل‌های تاریخی شهر اصفهان ازجمله پل خواجو و به‌ویژه سی‌وسه‌پل به‌عنوان معبر شهری استفاده می‌شود که هم حُسن و هم عیب است. حُسن آن ازاین‌جهت است که نشان می‌دهد این پل‌ها کارکرد خود را از دست نداده و همچنان به‌عنوان معبر شهری مورداستفاده هستند، اما عیب آن انواع وندالیسم است که در مورد آن‌ها اتفاق می‌افتد. متأسفانه وقتی از این پل‌ها زیاد استفاده می‌شود، معضلات و مشکلات بسیاری نیز برای آن‌ها به وجود می‌آید که همواره نیز وجود داشته است.

امیری گفت: متأسفانه حفاظت از این پل‌ها تنها به عهده اداره کل میراث فرهنگی استان نیست و بخش خدمات شهری شهرداری نیز روی آن کار می‌کنند. همین بحث، حساسیت نگهداری از این پل‌ها را افزایش می‌دهد و گاهی نظافت و پاک‌سازی پل‌های تاریخی آن‌طور که بایدوشاید دقت لازم را ندارد و حتی ما بارها در این خصوص با دوستان معاونت خدمات شهری شهرداری صحبت کردیم.

مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان با بیان اینکه دیوارنویسی روی پل‌های تاریخی فقط مربوط به چند ماه اخیر نیست و این معضل سال‌هاست که وجود دارد، تصریح کرد: مشکل به الآن ختم نمی‌شود و این مسئله در سال‌های گذشته نیز زیاد دیده می‌شد که در مورد سی‌وسه‌پل نیز بیشتر از پل خواجو است، چون در میدان مرکزی شهر واقع‌شده و زمانی که زاینده‌رود آب نداشته باشد در قسمت‌های زیرین پل مشکل تردد و اتراقِ بعضی از شهروندان دیده می‌شود، به‌طوری‌که حتی برخی افرادی هم که در مناطق اطراف اصفهان ساکن هستند به این سو آمده و در قسمت‌های زیر این پل یا در پارک‌های اطراف آن اتراق می‌کنند و به‌این‌ترتیب سی‌وسه‌پل به مأمنی برای بعضی از افرادی تبدیل می‌شود که جای خاصی برای اتراق چندساعته‌ خود ندارند.

او ادامه داد: متأسفانه در اتراق‌های قسمت‌های زیرین این پل ها به خصوص سی وسه پل انواع و اقسام موارد نادرست اخلاقی را نیز می‌بینیم؛ ازجمله اینکه آنجا آتش روشن می‌کنند، سیگار می‌کشند، مواد مخدر ردوبدل می‌کنند، سفره پهن می‌کنند، پتو پهن می‌کنند، در رواق‌ها آویزان می‌شوند و بالا و پایین می‌پرند، کارتن‌خواب‌ها در آنجا تجمع می‌کنند و یا متاسفانه از قسمت‌های زیرین پل به‌عنوان سرویس بهداشتی استفاده می‌کنند! حتی ایجاد جان‌پناه روی دهانه‌های سی‌وسه‌پل و پل خواجو که موردانتقاد بسیاری است نه‌تنها یکی از راهکارها برای حفاظت از جان گردشگران و به حداقل رساندن امکان سقوط مردم است، بلکه راهی برای جلوگیری از چنین معضل‌هایی در دهانه‌های فوقانی نیز به شمار می‌رود.

امیری با ابراز تأسف از اینکه معضلات بسیاری روی پل‌های تاریخی به‌خصوص سی‌وسه‌پل وجود دارد که هنوز در این موارد راهکار مشخصی ارائه نشده و باید درباره آن‌ها به‌طور ویژه فکر کرد، گفت: یکی از بهترین راهکارها این است که این پل‌ها کاملاً بسته شود که البته این موضوع هم شدنی نیست، چراکه اگر پل‌ها را به روی مردم ببندیم به دلیل خاطره جمعیِ مردم و مسئله گردشگری، موجب ایجاد پدیده‌های ناخوشایند اجتماعی می‌شود. از سوی دیگر کنترل دائمی پل‌ها نیز ممکن نیست، چراکه مثلاً سی‌وسه‌پل ۳۰۰ متر طول دارد و یک سازه عظیم است و نگهداری و حفاظت از آن به‌صورت ۲۴ ساعته از عهده اداره کل میراث فرهنگی خارج است؛ ضمن اینکه پل‌های تاریخی به‌طور مستقیم در اختیار این اداره قرار ندارند و نهادهای دیگر ازجمله شهرداری نیز در آن دخیل هستند. ازاین‌رو موضوع حفاظت از پل‌های تاریخی و جلوگیری از وقوع انواع وندالیسم‌ها به‌خصوص در سی‌وسه‌پل، به یک کلاف سردرگم تبدیل‌شده و برای رسیدن به یک راهکار بینابین، عزم عمومی لازم است.

او افزود: اصفهان شهری است که بین شهرک‌ها و روستاهای پیرامون خود محاط‌شده است. این شهر از دوران صفوی شهری کشاورزی بوده و بر همین اساس مراکز حاشیه شهر تقریباً به شهر اصفهان چسبیده‌اند، به‌طور مثال ساکنان این مناطق با طی مسیری کوتاه به پل‌های تاریخی شهر ازجمله پل خواجو می‌رسند و در این پل‌ها اتراق‌هایی با رفتارهای ناپسند شکل می‌گیرند، به‌ویژه در زمان‌هایی که آب در رودخانه جاری نباشد. حتی باوجوداینکه هر دو سمت سی‌وسه‌پل نیز کیوسک نیروی انتظامی مستقر است و پیش از ناآرامی‌های اخیر نیز در شمال پل خواجو یک کیوسک نیروی انتظامی مستقر بود، اما همچنان معضلات بسیاری وجود داشته و دارد.

مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان تأکید کرد: برای رفع معضل‌های موجود در پل‌های تاریخی به‌ویژه سی‌وسه‌پل و پل خواجو باید بافت جامعه‌شناسی شهر اصفهان و محیط‌های پیرامون آن را استخراج کرد، کارکرد پل‌ها را مجدداً بازنگری کرده و در مورد حفاظت آن‌ها بررسی جامع و کاملی انجام داد. در این خصوص یک ‌نهاد به‌تنهایی نمی‌تواند در این خصوص اقدام حفاظتی انجام دهد، چراکه مثلاً پل‌های تاریخی به‌طور کامل در اختیار اداره کل میراث فرهنگی استان قرار ندارند و ۲۴ ساعته به‌عنوان معبر شهری استفاده می‌شوند.

امیری اضافه کرد: حتی در ایام کرونا گاهی این پل‌ها بسته شدند، ولی در بسیاری موارد مردم به نوارهای منع عبور هم توجهی نمی‌کردند و از روی پل‌ها رفت‌وآمد می‌کردند؛ ازاین‌رو بخش مهمی از این معضل به دلیل انجام نشدن اقدامات فرهنگی است، یعنی در مورد پل‌ها مانند سایر بناهای تاریخی روی مباحث فرهنگی کار نشده و هرچند که دیوارنویسی روی پل‌های تاریخی در سال‌های اخیر کمتر شده، ولی متأسفانه به صفر نرسیده است؛ ضمن اینکه بافت جمعیتی شهر اصفهان و پیرامون آن متأسفانه بافتی نامتجانس است.

او در خصوص پیشنهاد علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان مبنی بر بلیت‌فروشی در دو پل خواجو و سی‌وسه‌پل توضیح داد: سال‌های ۶۳ و ۶۴ یعنی دقیقاً یک تا دو سال بعدازاینکه عبور ماشین روی این پل‌ها متوقف شد روی عرشه پل خواجو یک در چوبی بسیار زیبا طراحی‌شده بود که آن را در ساعتی معین می‌بستند، ضمن اینکه آنجا نگهبانی هم وجود داشت؛ اما موضوع این است که پل‌ها در خاطره جمعی مردم اصفهان و ایران به‌عنوان یک معبر عمومی جایگاه ویژه‌ای دارند؛ ما نیز مدتی به فکر بستن آن‌ها بودیم، اما متوجه شدیم که این اقدام ممکن است اعتراضات زیادی را ایجاد کند. حتی چند سال قبل پیشنهاد داده شد که پل‌های عابر پیاده‌ای به طور موقت استفاده کنیم که به پل‌های تاریخی آسیب منظری وارد نکند، اما اکثر کارشناسان مخالفت کردند که مخالفت آن‌ها هم درست بود و دید بصری پل‌ها را از بین می‌بُرد، چراکه مردم با عبور از این پل‌ها خاطرات زیادی دارند. حتی مسئله جان‌پناه‌ها نیز از سال ۹۷ تا الآن هزینه معنوی زیادی را برای ما ایجاد کرده است.

امیری با بیان مرمت و حفاظت فیزیکی از پل‌های تاریخی به عهده اداره کل میراث فرهنگی استان و نظافت آن به عهده معاونت خدمات شهری شهرداری است، یادآوری کرد: موضوع حفاظت از پل‌های تاریخی به‌خصوص پل خواجو و سی‌وسه‌پل به کلافی سردرگم تبدیل‌شده است، حتی اگر برای عبور از روی پل‌ها بلیت‌فروشی هم بگذاریم بازهم اختلاف‌سلیقه و اختلاف‌نظر و ناآرامی ایجاد می‌شود. جالب این است که در دوره صفوی نیز برای مدتی در مورد روی رفت‌وآمد روی سی‌وسه‌پل محدودیت ایجاد شد که با اعتراض مردم در همان چهارصد پیش مواجه شد!

او گفت: شاید بتوان روی بعضی از پل‌های کوچک‌تر مثل پل شهرستان، جویی یا پل مارنان یکسری محدودیت ایجاد کرد، اما در مورد پل خواجو و به‌ویژه سی‌وسه‌پل امکان‌پذیر نیست، چراکه قسمت اصلی شهر است و چهارباغ پایین و چهارباغ بالا را به یکدیگر متصل می‌کند و با توجه به اینکه عبور ماشین در چهارباغ نیز متوقف‌شده، تردد عابران روی سی‌وسه‌پل نیز افزایش پیداکرده است، به‌طوری‌که شاید در یک ساعت چند هزار نفر از روی این پل تردد می‌کنند. از طرفی نیز این پل بسیار عظیم است و شاید تنها راهکار حفاظتی این باشد که در بخش‌های مختلف آن دوربین نصب شود و یگان حفاظت میراث فرهنگی و نیروی انتظامی و بخش سد معبر شهرداری پلتفرمی ایجاد کنند که همه نهادهای مرتبط، حفاظت فیزیکی و الکترونیکی این دو پل خواجو و سی‌وسه‌پل را به عهده بگیرند.

مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان با تأکید بر اینکه بستن پل‌ها در شرایط فعلی به دلیل ثبت آن‌ها در خاطره جمعی مردم اصفهان و ایران به‌عنوان معبر شهری، خطر ایجاد می‌کند و به یک جریان اعتراضی تبدیل می‌شود، بیان کرد: فرهنگ‌سازی و همگرایی نهادهای خدمات‌رسان شهری در کاهش معضلات ایجادشده در پل‌های تاریخی نقش مؤثری خواهد داشت.

او گفت: متأسفانه اخیرا بازهم روی پل‌ها دیوارنویسی انجام شده و با دستور شورای تأمین، بخش خدمات شهری شهرداری، یک سطل رنگ روی آن‌ها ریخته است! از سویی دیگر با این تصور از رنگ زرد برای پوشاندن دیوارنویسی‌ها استفاده‌شده که به‌نوعی رنگ آجر است! اما همین رنگ از نوع روغنی است و جمع‌کردن و پاک کردن آن از روی آجرهای ۴۰۰ ساله مصیبت است و باعث خوردگیِ آن می‌شود! حتی در یک‌زمانی دیدم پاکبان‌های شهری، پل خواجو را با واتر جت می‌شستند! درحالی‌که با این شیوه، بندکشی‌های روی عرشه پل از بین می‌رود.

امیری افزود: مسئله رنگ پاشیدن روی دیوارنویسی‌ها فقط مربوط به الآن نیست، ضمن اینکه مضمون این نوشته‌ها می‌تواند اخلاقی باشد یا هر نوشته دیگر. اداره میراث فرهنگی استان در سال ۹۴ مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان برای پاک‌سازی دیوارنویسی‌های روی سی‌وسه‌پل هزینه کرده بود! آن زمان به شهردار منطقه ۵ اصفهان گلایه کردیم که چرا به پاکبان‌ها رنگ می‌دهید تا روی دیوارنویسی‌ها بریزند!

او با بیان اینکه مسئولین باید به این باور برسند که پل خواجو و سی‌وسه‌پل، پل‌های تاریخی هستند و نمی‌توانند مثل پل آذر یا پل فلزی و پل غدیر به آن‌ها نگاه کنند، توضیح داد: مسئولین باید به این درک برسند که نمی‌توان به پل خواجو و سی‌وسه‌پل صرفاً به‌عنوان یک معبر شهری نگاه کرد، بلکه آن‌ها یک معبر شهریِ تاریخی هستند و باید نسبت به چنین پل‌هایی نگاه حفاظتی داشته باشند. حتی لازم است نیروهایی که برای حفاظت از آن‌ها استفاده می‌شود آموزش‌های لازم را ببینند و درنهایت باید بین همه نهادها و سازمان‌ها همگرایی ایجاد شود یعنی شهرداری، میراث فرهنگی، نیروی انتظامی و سایر نهادهای مرتبط باید در حفاظت فیزیکی این پل‌ها ورود پیدا کنند؛ بنابراین من در درجه اول معتقدم که مسئولین باید به این باور برسند و دوم اینکه همین مسئولین آموزش‌های فرهنگی لازم را به مردم ارائه کنند تا مردم نیز با پل‌ها مهربانانه‌تر برخورد کنند. 

امیری با اشاره به پیشنهادهای مطرح‌شده برای حفاظت از پل‌های تاریخی در مقابل وندالیسم، تصریح کرد: مدتی قبل یک پیشنهاد ارائه شد که برای حفاظت از پل‌ها و جلوگیری از تردد عابران از طبقات زیرین سی‌وسه‌پل و پل خواجو یک دریاچه مصنوعی ایجاد کنند، پیشنهاد دیگر نیز سیرکوله کردن آب از پل وحید بود، ولی این پیشنهادها را به‌طورجدی بررسی نمی‌شود تا به یک نتیجه منطقی و کارشناسانه برسد.

مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان تأکید کرد: این مسائل به آموزش نیاز دارد و دوستان ما در شهرداری، شهرداران مناطق، معاونت‌های خدمات شهری، معاونت‌های اجرایی و مسئولین سد معبرها باید یاد بگیرند و بدانند که با پل‌ها حرفه‌ای‌تر برخورد کنند و لازم است تا یک آموزش و فرهنگ‌سازی دائمی وجود داشته باشد که متأسفانه فعلاً وجود ندارد، ولی باید ایجاد شود.

امیری با بیان اینکه ما باید یاد بگیریم و به این باور برسیم که اصفهان یک شهر گردشگری و تاریخی است، توضیح داد: وضع آب و هوا و صنعت و کشاورزیِ اصفهان واضح است و همه باید بدانیم که سفره این قصه‌ها در شهر اصفهان جمع شده و اگر بخواهیم این شهر از حیات ساقط نشود باید به سمت میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری پیش رفت، چراکه در اصفهان برخلاف تهران که پایتخت است و مرکزیت دارد به دلیل مسائل زیست‌محیطی، سیل مهاجرت و فرار سرمایه می‌تواند در آن اتفاق بیفتد؛ بنابراین چاره‌ای جز این نداریم که به سمت اقتصاد فرهنگی حرکت کنیم. اقتصاد فرهنگی این است که افرادی که عهده‌دار مسئولیت مناطق مختلف شهر اصفهان به‌ویژه مناطق تاریخی می‌شوند فکر و ذکرشان باید حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی باشد، در این صورت است که کم‌کم می‌توان معضلات دیگر را هم حل کرد.

او گفت: اگر ما می‌خواهیم دیوارنویسی‌های سی‌وسه‌پل را پاک کنیم و در عین حال برای پاک کردن این آثارِ وندالیسم‌ عجله هم داریم حداقل به نیروهای حفاظت اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز اطلاع بدهیم، یا با معاونت میراث فرهنگی استان تماس بگیریم که یا چگونگی این پاک‌سازی را از آن‌ها بپرسیم و یا بگوییم خودشان انجام دهند. ایجاد این ارتباط، سخت و پیچیده‌ای نیست!

امیری یادآوری کرد: این مسئله به وقایع چند ماه اخیر هم ارتباط ندارد، بلکه موضوع، فرهنگ انجام یک فعالیت گروهی است و ما باید یاد بگیریم که در شهری تاریخی به سمت حفاظت از میراث فرهنگی پیش برویم و اول‌ازهمه نیز مسئولین باید یاد بگیرند و بعد هم همین مسئولین، آن را به مردم یاد دهند که وقتی ما در شهری مثل اصفهان زندگی کرده و تردد و کسب‌وکار داریم لازم است بدانیم که شرایط زندگی در این شهر با شهر دیگری مانند تهران متفاوت است. ما باید در یک شهر فرهنگ‌مدار و فرهنگ‌پرور زندگی کنیم و اصفهان باید به سمت شهر فرهنگ مدار یعنی به سمتی برود که همه اقشار آن از کوچک و بزرگ یاد بگیرند که باید زندگی خود را به‌واسطه صنعت گردشگری و حفاظت از میراث فرهنگی، حفظ محیط‌زیست و ترویج صنایع‌دستی بگذرانند. اصفهان باید به این سمت حرکت کند چون راه دیگری وجود ندارد.

مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان خاطرنشان کرد: پل‌های تاریخی باید به‌عنوان معبر شهری باز بمانند، ولی همه ما وقتی از روی آن‌ها عبور می‌کنیم باید بدانیم و باید یادمان باشد که این پل‌ها تاریخی هستند و لازم است که با آن‌ها مهربان‌تر رفتار کنیم. همان‌طور که همه ما دلمان می‌خواهد از روی سی‌وسه‌پل، پل جویی، پل خواجو، پل شهرستان و پل مارنان عبور کنیم، بنابراین باید یاد بگیریم که از آن‌ها نگهداری کنیم.

انتهای پیام