هفته سی ام بارداری؛ هرآنچه باید بدانید

هفته سی ام بارداری یعنی شما ۷ ماه و ۲ هفته از دوران بارداری را پشت‌سر گذاشتید، در سه‌ماهه سوم بارداری هستید و حدودا تا ۱۰ هفته آینده نوزاد زیبایتان را در آغوش می‌گیرید. در هفته ۳۰ بارداری جنین شما همچنان رشد می‌کند، اما هرچه به هفته‌های انتهایی بارداری نزدیک‌تر می‌شوید، تمرکز کودک دلبند شما بیشتر روی افزایش وزن خواهد بود. همین افزایش وزن می‌تواند علائم مختلفی در شما ایجاد کند که در این مقاله بیشتر با آنها آشنا می‌شویم.

علائم هفته سی ام بارداری

۱. تغییرات ناف

ممکن است ناف شما در هفته ۳۰ بارداری ظاهر متفاوتی داشته باشد. در سه‌ماهه سوم بارداری، رحم بزرگ‌شده می‌تواند به شکمتان فشار وارد کند و ناف را به بیرون هل دهد و نافی که قبلا به‌سمت داخل بود به‌سمت بیرون بیاید. همچنین ممکن است ناف شما به لمس حساس شود یا هنگام تماسش با لباس احساس ناراحتی کنید. بعضی از خانم‌های باردار در این زمان لباس‌های گشاد می‌پوشند یا در اواخر بارداری باندی را روی نافشان قرار می‌دهند تا از این احساس جلوگیری کنند.

در موارد نادر، خانم‌های باردار دچار فتق ناف حبس‌شده می‌شوند که بسیار دردناک است. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از روده به داخل ناف رانده می‌شود و در آن گیر می‌کند. فشرده‌شدن روده در فضایی کوچک با احساس درد همراه است. احتمالا در این شرایط یک توده سخت را در نزدیکی ناف احساس می‌کنید. این حالت ممکن است به جراحی فوری نیاز داشته باشد، بنابراین اگر در دوران بارداری درد شدید ناف داشتید به پزشک مراجعه کنید.

۲. ترشح قهو‌ه‌ای

در طول بارداری، افزایش تولید استروژن بدن شما موجب ترشحات واژنی بیشتر می‌شود. ترشح قهوه‌ای‌رنگ حاوی خون کهنه است و معمولا جای نگرانی نیست. همچنین ممکن است بعد از رابطه جنسی یا بعد از معاینه لگن لکه یا ترشحات قهوه‌ای ببینید. واژن شما در دوران بارداری خیلی حساس است. به همین دلیل این موارد می‌تواند موجب التهاب و خونریزی خفیف شود.

هرچقدر به زایمان نزدیک‌تر باشید، ممکن است ترشحاتی با مخاط غلیظ شفاف مایل به صورتی، قهوه‌ای یا خونی ببینید. این پلاگ مخاطی است که اغلب با ترشحات خونی به‌نام نمایش خونی همراه می‌شود. گاهی ترشح واژن در دوران بارداری می‌تواند علامت مشکل جدی مثل جفت سرراهی، جداشدن جفت، زایمان زودرس یا نوعی عفونت باشد. بنابراین در صورت مشاهده ترشحات خاص باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، از جمله:

• ترشح با خون روشن و بیشتر از ۲ قاشق غذاخوری؛
• ترشحات زیر ۳۶ هفته بارداری؛
• ترشحات سبز یا بدبو.

۳. خستگی

ممکن است در ۳ ماه سوم بارداری دوباره دچار خستگی بارداری شوید. احتمالا همان احساس خستگی شدید سه‌ماهه اول را ندارید، اما ممکن است متوجه شوید که به‌راحتی خسته می‌شوید و نیاز به استراحت دارید. البته عجیب نیست، چون وزن شما به‌علت رشد جنین زیاد شده است و احتمالا خوب نمی‌خوابید و همین باعث خستگی شما می‌شود. خستگی می‌تواند نشانه کم‌خونی فقر آهن هم باشد. از طرف دیگر، افسردگی هم می‌تواند موجب خستگی یا بی‌خوابی شود. بنابراین اگر احساس ناراحتی یا ناتوانی در انجام مسئولیت‌های روزانه را دارید یا اگر فکر می‌کنید ممکن است به خودتان آسیب بزنید، سریع به پزشک مراجعه کنید.

۴. ورم

دور از انتظار نیست که در طول بارداری، زانوها و پاهایتان ورم کنند به‌خصوص در نواحی انتهایی. بزرگ‌شدن رحم به عروق خونی لگن و عروقی که خون نواحی پایین‌تر بدن را به قلب می‌رساند فشار وارد می‌کند. این فشار برگشت خون از پاها را آهسته می‌کند و موجب تجمع خون در نواحی پایینی بدن و نشت مایعات به بافت پا می‌شود. تغییرات هورمونی هم می‌تواند به ورم دوران بارداری اضافه کند. از طرف دیگر بدن شما مایعات بیشتری را برای حمایت از بارداری حبس می‌کند. در واقع انتظار می‌رود که در انتهای بارداری حدود ۱ تا ۱٫۵ کیلوگرم وزن اضافی ناشی از حبس آب داشته باشید. این وزن اضافه در هفته بعد از زایمان از طریق دفع و عرق از دست می‌رود.

ورم دوران بارداری معمولا مشکل محسوب نمی‌شود، اما در بعضی موارد می‌تواند علامت مشکل جدی‌تری مثل پره‌اکلامپسی یا ترومبوز ورید عمقی باشد. اگر متوجه ورم اضافی یا ناگهانی در ناحیه پا شد‌ه‌اید یا اگر این ورم بیشتر از ورم معمول دست و صورت است یا یک پای شما ورم بیشتری دارد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

۵. تغییرات خلقی

ترکیبی از علائم ناراحت‌کننده، استرس و تغییرات هورمونی می‌تواند موجب بازگشت نوسانات خلقی در سه‌ماهه سوم شود. اگر تغییرات خلقی شما مکرر یا شدید باشد یا بیشتر از ۲ هفته طول بکشد، ممکن است با افسردگی دوران بارداری یا اضطراب بارداری مواجه باشید. پزشک را در جریان این مسئله بگذارید. بر اساس تحقیقات، مشکلات روحی درمان‌نشده می‌تواند بر سلامت جسمی جنین اثر بگذارد و خطر زایمان زودرس و افسردگی پس از زایمان را بیشتر کند. روان‌درمانی و دارودرمانی هر دو برای رفع این مشکل مؤثرند.

۶. تنگی نفس

در اواخر بارداری ممکن است بالارفتن ساده از پله شما را خسته کند یا بعد از انجام کارهای معمول احساس خستگی کنید. بدن شما در دوران بارداری به اکسیژن بیشتری نیاز دارد. از طرفی بزرگ‌شدن رحم فشار بیشتری به دیافراگم وارد می‌کند و موجب تنگی نفس می‌شود. البته این تنگی نفس می‌تواند به‌علت آسم، کم‌خونی یا فشار خون بالا هم باشد.

تنگی نفس دوران بارداری رایج است، اما اگر تنگی نفس ناگهانی یا شدید، بدتر شدن آسم، ضربان قلب سریع یا بی‌نظم، احساس خستگی، درد قفسه سینه یا درد هنگام تنفس داشتید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

۷. تونل کارپال

سندروم تونل کارپال که معمولا به‌علت کار زیاد و تکراری با کامپیوتر ایجاد می‌شود، یکی از مشکلات شایع بارداری است. افزایش وزن و احتباس آب ناشی‌ از بارداری می‌تواند به اعصاب میانی مچ دست فشار وارد کند و موجب درد، گزگز، بی‌حسی یا ضعف دست‌ها و انگشتان شود. همچنین می‌تواند گرفتن اشیا را سخت کند.

۸. سوزش سردل

اگر سوزش سردل دارید، به غذایی که می‌خورید توجه کنید و تا حد امکان از خوردن غذای سنگین، تند یا اسیدی قبل از خواب خودداری کنید.

۹. انقباضات براکستون هیکس

ممکن است در بعضی زمان‌ها متوجه سفت و سخت‌شدن شکمتان شده باشید. این انقباضات شایع هستند و در واقع بدن شما برای رخداد مهم زایمان آماده می‌شود. انقباضات براکستون هیکس معمولا بعد از ورزش، رابطه جنسی، خستگی یا کم‌آبی ایجاد می‌شود. اگر این انقباضات را دارید، دراز بکشید و کمی آب بنوشید. اگر انقباض متوقف نشد یا در یک ساعت بیشتر از ۴ بار بود، به پزشک مراجعه کنید. در این حالت، احتمال زایمان زودرس وجود دارد.

وضعیت جنین در هفته سی ام بارداری

احتمالا این روزها لگدهای جنین را کمتر حس می‌کنید. این موضوع به‌خاطر نبود فضای کافی برای تکان‌خوردن زیاد جنین است. در این هفته سر جنین رو به پایین است، تا حدی مایع آمنیون را می‌بلعد و فضای محدودی برای حرکت دارد.

قد جنین

جنین در هفته ۳۰ بارداری تقریبا اندازه ۱ کلم بزرگ است. طول بدن جنین از رأس سر تا انگشت پا حدود ۳۸٫۹ سانتی‌متر است.

وزن جنین در هفته ۳۰ بارداری

ساختار اصلی بدن جنین تا این زمان شکل گرفته است و وزنی حدود ۱٫۵۶ کیلوگرم دارد. حالا زمان آن فرارسیده است که جنین به‌سرعت وزن بگیرد و از رحم خارج شود.

پوست جنین

سلول‌های پوست جنین ملانین تولید می‌کنند که رنگ پوست را ایجاد می‌کند. هرچقدر سلولهای ملانین بیشتری تولید شود، پوست تیره‌تر است. اما تولید بیشترین ملانین تا بعد از تولد اتفاق نمی‌افتد و رنگ دائمی پوست حدود ۶ ماه بعد کامل می‌شود. ناخن‌های جنین هم در این هفته به‌خوبی رشد می‌کنند و تا حدی برای گرفتن بند ناف و پاهایش تلاش می‌کند.

موی جنین

دلبند شما در هفته ۳۰ بیشترین موی سر را دارد و موی سایر نواحی بدن کمتر است. لانگو، همان موهایی که در چند ماه گذشته روی بدن رشد کرده‌اند، قبل از تولد می‌ریزند.

چشم جنین

فرزند شما در هفته سی ام بارداری می‌تواند چشم‌هایش را کاملا باز کند و احتمالا می‌تواند اشکال کم‌نور را ببیند. در هفته ۳۱، مردمک می‌تواند تنگ و گشاد شود و تا حدودی نور وارد چشم می‌شود.

سکسکه و مغز

ممکن است جنین شما سکسکه کند. این اتفاق در سه‌ماهه آخر بارداری شایع است. این حرکات موزون کوچک به‌دلیل انقباض ماهیچه تنفسی ایجاد می‌شوند. بر اساس تحقیقات، ۱۰ هفته قبل از زایمان سکسکه مغز را تحریک می‌کند و می‌تواند در رشد آن نقش مهمی داشته باشد.

زنده‌ماندن بیرون از رحم

در هفته ۳۰ بارداری، جنین هنوز خیلی نارس است. بااین‌حال، شانس زنده‌ماندن نوزاد همچنان در حال افزایش است و خطر ناتوانی‌های عمده مربوط به نارس‌بودن کاهش می‌یابد. با انجام مراقبت‌های ویژه، احتمال زنده‌ماندن نوزادان نارس در هفته ۳۰ حدود ۹۸درصد است.

اقدامات لازم در هفته سی ام بارداری

۱. ماساژ قبل از زایمان

ماساژ قبل از زایمان روشی عالی برای تسکین و ازبین‌بردن دردهای اواخر بارداری است. همچنین می‌تواند به کاهش ورم و بهبود خلق‌وخو کمک کند. البته قبل از انجام این کار با پزشک مشورت کنید.

۲. کمک‌گرفتن از دولا

دولا فرد آموزش‌دیده‌ای است که در زمان تولد از نظر جسمی و روحی از مادر حمایت می‌کند. این فرد می‌تواند در زمان زایمان طبیعی و ایجاد درد و خستگی برای مادر، به‌عنوان رابط با پزشک در ارتباط باشد یا بعد از زایمان برای شیردهی به نوزاد یا تغذیه به شما کمک کنند. طبق تحقیقات، افرادی که از فردی آموزش‌دیده در دوران زایمان کمک می‌گیرند زایمان کوتاه‌تر و مشکلات کمتری دارند.

۳. ذخیره خون بندناف

خون بند ناف نوزاد سرشار از سلول‌های بنیادی حفظ‌کننده حیات است. این سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌هایی مثل سرطان، کم‌خونی داسی‌شکل و اختلال سیستم ایمنی استفاده می‌شود. بعضی والدین تصمیم می‌گیرند که بعد از زایمان این خون را برای آینده ذخیره ‌کنند.

در ایران، بانک خون بندناف رویان شناخته‌شده‌ترین پایگاه‌ برای حفظ سلول‌های بنیادی خون بند ناف جنین شماست.

۴. واکسیناسیون

واکسن احتمال ابتلا به بیماری را کاهش می‌دهد. دریافت واکسن آنفولانزا و واکسن کووید ۱۹ در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد. زنان باردار بیشتر در معرض ابتلای شدید به آنفولانزا و کرونا و بستری‌شدن هستند. همچنین واکسن می‌تواند از فرزند شما محافظت کند، زیرا آنتی‌بادی‌ها از طریق جفت به جنین منتقل می‌شوند.

البته همه واکسن‌ها در دوران بارداری ایمن نیستند، بنابراین در این باره با پزشک صحبت کنید.

۵. مراقبت احساسی

خلق‌و‌خوی شما ممکن است در طول دوران بارداری تغییر کند و آگاهی به این موضوع می‌تواند برای شما مفید باشد. رعایت بعضی نکات ساده می‌تواند به سلامت ذهنی شما کمک کند، از جمله:

• پیداکردن وضعیتی راحت برای استراحت شبانه؛
• خوردن وعده‌های غذایی سالم و متعادل در روز؛
• انجام فعالیت‌های جسمی ایمن؛
• سپری‌کردن بخشی از روز با والدین و خانواده و دوستان؛
• درخواست حمایت‌های لازم از دیگران؛
• صحبت با پزشک درباره احساسات.

۶. مواجهه با سندرم کارپال

می‌توانید چند اقدام ساده انجام دهید، از جمله:

• استراحت‌دادن به دست در زمان انجام کارهای تکراری مثل کار با کامپیوتر؛
• قراردادن مچ دست در وضعیت خنثی برای کاهش فشار روی عصب؛
• انجام تمرینات کششی با نظر پزشک؛
• استفاده از مسکن، فیزیوتراپی یا درمان‌های دیگر با تشخیص پزشک.

۷. افزایش مراجعه به پزشک

در اواخر بارداری معمولا تعداد مراجعات به پزشک افزایش می‌یابد. مثلا ممکن است لازم باشد برای هفته ۳۲ بارداری وقت ملاقات با پزشک بگیرید.

۸. انجام سونوگرافی و تست بدون استرس

در این آزمایش که به‌خصوص برای بارداری دوقلو انجام می‌شود، حسگرهایی روی پوست شکم شما قرار می‌گیرند و انقباضات و ضربان قلب جنین ثبت و اندازه‌گیری می‌شود.

۹. سایر اقدامات

• یک جفت کفش راحت بگیرید؛
• تمرینات کگل را انجام دهید؛
• برای زایمان آماده باشید.

شما بگویید

شما چه تجربه‌ای از بارداری و زایمان دارید؟ آیا با علائم این مقاله آشنایی داشتید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

اگر می‌خواهید دلیل بسیاری از رفتارهای شریک عاطفی، یا حتی خودتان را در رابطه متوجه شوید، حتما این کتاب را بخوانید.