نوید محمدزاده، ماجرای یک پیرزن و یک جایزه

همزمان با برگزاری جشنواره‌های فجر در چند گزارش به مرور برگزیدگان بخش بازیگری دوره‌های مختلف این جشنواره می‌پردازد.

در هر یک از این گزارش‌ها برگزیدگان ده دوره این جشنواره را با هم مرور می کنیم:

در اولین گزارش مروری داریم بر بازیگرانی که در ده سال گذشته جایزه بازیگری جشنواره تئاتر فجر را از آن خود کرده‌اند.

این نکته را هم باید یادآوری کنیم که جشنواره تئاتر فجر با اینکه به چهل و یکمین دوره خود رسیده همچنان اساسنامه مشخصی ندارد. به همین دلیل در هر دوره این جشنواره به سلیقه برگزارکنندگان، بخش‌هایی به این رویداد اضافه شده و بخش‌های دیگری حذف شده‌اند.

سال گذشته چهلمین جشنواره تئاتر فجر برپا شد. جشنواره‌ای که جایزه بازیگری زن آن به نورا هاشمی برای بازی در نمایش «بانوی محبوب من» رسید و جایزه بازیگری مرد را هم تینو صالحی برای بازی در نمایش «سگک» دریافت کرد.

گلاب آدینه، کارگردان نمایش «بانوی محبوب من» و مادر نورا هاشمی روی صحنه جشنواره تئاتر فجر از بی‌توجهی به تئاتر و بودجه اندک آن گله کرد.

اما جشنواره سی و نهم در اوج دوران کرونا و به صورت غیرحضوری برگزار شد.

آیه کیانپور یکی از معدود بازیگران حرفه‌ای تئاتر بود که در این جشنواره شرکت داشت. او برای بازی در نمایش «سگدو» به کارگردانی عباس غفاری، جایزه بازیگری زن را دریافت کرد. اما او نیز مانند بسیاری از بازیگرانی که عموما در فضای تئاتر نفس می‌کشند و کمتر به رسانه‌های تصویری گرایش دارند، از تبعیض میان جشنواره‌های تئاتر و فیلم انتقاد کرد، از برگزاری همزمان دو جشنواره گله داشت چراکه به گفته او، جشنواره تئاتر و حتی اختتامیه‌اش در زرق و برق جشنواره فیلم گم شده بود.

در این دوره از جشنواره جایزه بازیگری مرد به گروه بازیگران نمایش «آبگوشت زهرماری» تعلق گرفت. نمایشی که متن درخشانی از آرش آبسالان دارد و تاکنون بارها توسط کارگردان‌های جوان در سراسر کشور اجرا شده است. همچنین سروش طاهری، بازیگر نمایش «سگدو» هم تندیس بازیگری این دوره از جشنواره را دریافت کرد.

اما در اختتامیه جشنواره سی و هشتم، بازیگرانی روی صحنه رفتند که برخی بسیار شناخته‌شده و بعضی حرفه‌ای اما نزد عموم مردم گمنام بودند.

این جشنواره که سال ۹۸ برگزار شد، به دلیل برخی حاشیه‌ها، برخی گروه‌های نمایشی انصراف دادند و هنرمندانی هم دعوت جشنواره را برای داوری نپذیرفتند. با همه اینها چند بازیگر مشهور در این جشنواره اجرا داشتند.

این دوره از جشنواره دو بخش مسابقه بین‌الملل و مسابقه ایران در کنار چند بخش دیگر داشت. در بخش مسابقه بین‌الملل نمایش «بیگانه در خانه» به نویسندگی و کارگردانی سید محمد مساوات روی صحنه رفت. نمایشی که دو جایزه بازیگری را از آن خود کرد.

نوید محمدزاده بازیگر مرد این نمایش، یکی از این جوایز را که جایزه ویژه هیات داوران بود، به خانه برد.

محمدزاده که علاقه‌مند بود با مساوات همکاری داشته باشد، در این نمایش نقش یک پیرزن را بازی می‌کرد. این نمایش پیش از اجرا در جشنواره تئاتر فجر، اجرای عمومی خود را انجام داده بود و از آنجاکه در تمام اجرا صورت نوید محمدزاده پوشیده شده بود، عموم تماشاگران نمی‌دانستند که او نقش پیرزن نمایش را بازی می‌کند تا اینکه در اجرای جشنواره از این بازیگر رونمایی شد.

محمدزاده که بعد از سال‌ها نقش‌آفرینی در تئاتر و پس از دریافت چندین جایزه سینمایی، این جایزه را گرفت، خود را پسر تئاتر نامید و ابراز شادمانی کرد که به خاطر بازی در تئاتر جایزه گرفته است.

رومینا مومنی، بازیگر زن این نمایش برای هم جایزه بازیگری زن را در بخش مسابقه بین‌الملل از آن خود ساخت. او هرچند بازیگری قابلی است ولی معمولا فقط در نمایش‌های مساوات بازی می‌کند و بازیگری کاملا گزیده‌کار محسوب می‌شود.

در اختتامیه سی و نهمین دوره جشنواره، بازیگر مشهور دیگری هم روی صحنه رفت؛ امیر جدیدی که در نمایش «شاه‌ماهی» به مدت ۲ ساعت یک بازی نفس‌گیر داشت. جدیدی هرچند در حوزه تصویر بیشتر فعالیت دارد، در تئاتر بازیگر پرکاری به شمار نمی‌آید. بازی در اجرای کافه‌ای نمایش «روایت یک فصل معلق» به کارگردانی هومن سیدی و «کالیگولا» کار همایون غنی‌زاده از معدود نقش آفرینی‌های او در تئاتر به شمار می‌رود.

سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر اما دو بخش مسابقه ایران و بین‌الملل داشت و تعداد بیشتری از بازیگران در اختتامیه این جشنواره روی صحنه رفتند.

در بخش مسابقه بین‌الملل فاطمه معتمدآریا برای بازی در نمایش «خنکای ختم خاطره» به کارگردانی حمید آذرنگ جایزه بازیگری زن را دریافت کرد.

اگر نمایش «بچه» کار افسانه ماهیان در جشنواره سی و هشتم اجرا می‌شد، به احتمال قوی این بازیگر که بازی تاثیرگذارش در این نمایش هم به یاد ماندنی است، باز هم بخت بالایی برای جایزه بازیگری زن سی و هفتمین جشنواره فجر داشت.

در بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره سی و هفتم، اصغر پیران که جزو بازیگران گزیده کار تئاتر و سینماست، برای بازی در نمایش «نامبرده» به کارگردانی علی اصغر دشتی جایزه بازیگری مرد را دریافت کرد. تعزیه‌خوانی او در این نمایش توجه بسیاری از مخاطبان را جلب کرده بود.

در بخش مسابقه ایران نیز ستایش رجایی‌نیا برای نمایش «دریاچه قو» از مشهد و هومن حاج عبدالهی برای نمایش «تناسخ سه تا سی و پنج تومن» از تهران بازیگران برگزیده این دوره از جشنواره شدند.

در جشنواره سی و ششم اما دو بخش مسابقه ایران و یک بخش مسابقه بین‌الملل تعریف شده بود و این گونه بود که تعداد بیشتری از بازیگران برای دریافت جایزه روی صحنه تالار وحدت رفتند.

در این دوره از جشنواره، مرتضی اسماعیل کاشی برای نمایش «مفیستو» کار مسعود دلخواه از ایران جایزه بازیگری مرد را دریافت کرد.

بهنام شرفی برای بازی در نمایش «آبی مایل به صورتی» کار ساناز بیان، معصومه کریمی برای بازی در نمایش «و چند داستان دیگر» و معصومه رحمانی برای بازی در نمایش «آنا کارنینا» دیگر بازیگرانی بودند که جوایز بازیگری مسابقه ایران الف را از آن خود کردند.

در بخش مسابقه ایران ب، مهران امام بخش که عموما در تئاتر فعالیت می‌کند، برای بازی در نمایش «ماراساد» و علی ملاحی محمد برای بازی در نمایش «اعداد در بیابان» جوایز بازیگری مرد را دریافت کردند.
اما هوتن شکیبا برای بازی در نمایش «صد در صد» کار مرتضی اسماعیل کاشی تقدیر شد. با این حال ستاره پسیانی همبازی او در این نمایش دو نفره، بخت بلندتری داشت و جایزه بازیگری زن را دریافت کرد.

پسیانی که در آن مقطع بیشتر در تئاتر فعالیت می‌کرد، چند سال بعد برای بازی در فیلم «یدو» جایزه بازیگری جشنواره فیلم را از آن خود ساخت. هوتن شکیبا هم هرچند در تئاتر چندان خوش اقبال نبود ولی با بازی در فیلم «شبی که ماه کامل شد» کار نرگس آبیار و در نقش جنجالی برادر ریگی، سیمرغ بلورین بازیگری مرد را به خانه برد.

سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر اما جوایز بازیگری خود را به چند بازیگر شناخته شده اهدا کرد.

در این دوره از جشنواره پارسا پیروزفر برای بازی در نمایش «ماتریوشکا» که خودش هم آن را کارگردانی می‌کرد، جایزه بازیگری مسابقه بین‌الملل را دریافت کرد.

پیروزفر در سال‌های گذشته هم در جایگاه کارگردان و هم بازیگر تئاتر فعال بوده است. او در نمایش «ماتریوشکا» چیزی نزدیک به دو ساعت به تنهایی بازی کرد و در نقش چندین کارکتر مختلف روی صحنه بود.

فاطمه نقوی برای بازی در نمایش‌های «صور اسرافیل» و «دیابولیک رومئو و ژولیت» دیگر بازیگر برگزیده این دوره از جشنواره بود.

نقوی که بیشتر با گروه تئاتر «بازی» همکاری کرده است، کمتر در آثار تصویری حضور داشته و اغلب روی صحنه تئاتر بوده است.

در این دوره از جشنواره بخشی هم به عنوان مسابقه مرور تعریف شده بود که هدایت هاشمی برای بازی در نمایش «افسانه ببر» جایزه این بخش را دریافت کرد. هاشمی با بسیاری از کارگردانان نام آشنای تئاتر همکاری داشته و در تصویر هم حضوری پررنگ داشته است.

او در نمایش «افسانه ببر» به کارگردانی برادرش هادی عامل هاشمی و به عنوان تنها بازیگر این اجرا بازی چشمگیری داشت.

اصغر همت برای بازی در نمایش «پرتره مرد ریخته» جایزه ویژه هیات داوران جشنواره را از آن خود ساخت. همت که جزو بازیگران با سابقه تئاتر است، با وجود بازی در آثار تصویری همچنان وفاداری خود را به صحنه حفظ کرده است.

نسیم ادبی برای بازی در نمایش «ناسور» دیگر بازیگری است که در این جشنواره جایزه گرفته است. ادبی هرچند در اوایل دهه هشتاد بیشتر در نمایش‌های پری صابری بازی کرده بود اما بعدتر با کارگردان‌های دیگری هم همکاری کرد و بخشی دیگر از توانمندی‌های خود را بروز داد.

او در حوزه تصویر نیز تجربه‌های قابل قبولی دارد که مهم‌ترین آنها سریال «شهرزاد» به کارگردانی حسن فتحی است.

سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر سه جایزه بازیگری را به بازیگران تئاتر ایران تقدیم کرد.

فریبا متخصص که بازیگری بسیار گزیده‌کار در تئاتر است، با بازی در نمایش «طپانچه خانم» یکی از این جایزه‌ها را به خانه برد.

سوده شرحی، بازیگر جوانی که اتفاقا او هم چندان پرکار نیست، برای بازی در نمایش «جنایت و مکافات» از ایران جایزه بخش مسابقه بین‌الملل را از آن خود کرد.

محمدرضا صولتی برای بازی در نمایش‌های «تاریکی» و «تب سرد روی پیشانی داغ» بازیگری بود که در بخش مسابقه ایران برگزیده شد. از این بازیگر هم کمتر کاری دیده‌ایم.

در سی و سومین دوره جشنواره بخشی به نام «تازه‌های تئاتر ایران» تعریف شد که در واقع همان بخش چشم‌انداز دوره‌های پیشین بود.

این بخش همان گونه که از نامش برمی‌آید، مربوط به نمایش‌های جدیدی بود که بعد از جشنواره اجرای عمومی خود را روی صحنه می‌بردند.

در این بخش شهروز دل‌افکار برای بازی در نمایش «باد شیشه را می‌لرزاند» و مه‌لقا باقری برای بازی در نمایش «بوقلمون» جایزه‌های بازیگری مرد و زن را دریافت کردند. دل افکار بیشتر بر تئاتر تمرکز دارد ولی باقری گاهی هم در سینما و مجموعه‌های تلویزیونی به ایفای نقش می‌پردازد.

این دوره از جشنواره هم بخش مسابقه بین‌الملل داشت.

نکته جالب اینکه در این بخش ۴ جایزه بازیگری به بازیگران ایرانی اهدا شد. خسرو شهراز برای بازی در نمایش «اولیور توییست» و توماج دانش بهزادی برای بازی در نمایش «بیرون پشت در» جایزه‌های بازیگری مرد را گرفتند. الهام کردا و ستاره اسکندری که در نمایش «هم‌هوایی» به کارگردانی افسانه ماهیان همبازی بودند، برای بازی در این نمایش، مشترکا جایزه بازیگری زن را دریافت.

کردند.

نمایش «هم‌هوایی» کاری مستند بود و مهین صدری نویسنده آن، متن این نمایش را بر اساس زندگی سه زن واقعی نوشته بود.

جشنوراه سی و دوم نیز دو برگزیده بازیگری داشت. در این دوره از جشنواره پیام دهکردی برای بازی در نمایش «مرد بالشی» به کارگردانی محمد یعقوبی جایزه بازیگری بخش مسابقه بین‌الملل را دریافت کرد.

«مرد بالشی» نمایشی تکان‌دهنده بود که با متنی از مارتین مک‌دونا روی صحنه رفت. این البته اولین باری نبود که دهکردی در جشنواره تئاتر فجر جایزه بازیگری می‌گرفت.

زهره کامیاب، بازیگری از کرمان نیز برای بازی در نمایش «رد پر پروانه‌ای از آن سر دنیا» بازیگر برگزیده زن شد. از این بازیگر هم البته بعدا خبرهای خاصی به گوش نرسید.

در اختتامیه جشنواره سی و یکم، چندین بازیگر روی صحنه رفتند و جوایز خود را دریافت کردند.

در بخش مسابقه بین‌الملل، پانته‌آ پناهی‌ها و مرتضی اسماعیل کاشی هر دو برای بازی در نمایش «ویتسک» جوایز بازیگری را از آن خود کردند. نمایشی که با کارگردانی رضا ثروتی که در آن مقطع یکی از چهره‌های مستعد تئاتر به شمار می‌رفت، اجرا شد.

در بخش مسابقه ایران هم رویا افشار با نمایش «درخشش در ساعت مقرر»، رویا میرعلمی برای بازی در نمایش «زمان لرزه» جایزه گرفتند. میرعلمی در آن دوران کمتر در آثار تصویری فعالیت می‌کرد و اغلب روی صحنه تئاتر بود. رویا افشار هم با وجود سال‌ها فعالیت در عرصه‌های گوناگون همچنان بازیگری است گزیده‌کار اما وفادار به صحنه تئاتر.

البته رویا افشار سال قبل برای بازی در فیلم سینمایی «مامان» سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن را گرفت.

اما فرزین صابونی که حالا چند سالی است از کشور مهاجرت کرده، برای بازی در نمایش «ترن» کار نیما دهقان و بهرام افشاری برای ایفای نقش در نمایش «رابینسون کروزوو» دیگر جوایز بازیگری مرد را دریافت کردند.

جشنواره سی‌ام اما جایزه بازیگری را برای صابر ابر و حمیدرضا آذرنگ به ارمغان آورد.

صابر ابر در این دوره از جشنواره با نمایش «ریچارد سوم» کار آتیلا پسیانی خوش درخشید و جایزه بازیگری مرد را در بخش مسابقه بین‌الملل از آن خود کرد. ابر هرچند در تئاتر بازیگری پر کار نیست ولی حضورش همواره تاثیرگذار بوده است. او علاوه بر بازیگری در کارگردانی هم تجربیاتی کسب کرده است.

حمیدرضا آذرنگ که او نیز در دو زمینه بازیگری و کارگردانی فعال است، در این دوره از جشنواره برای بازی در نمایش «خون رقصه» جایزه بازیگری مسابقه ایران را به خانه برد.

آذرنگ هم جزو بازیگران و کارگردانان فعال تئاتر بود که در سال‌های اخیر و به دنبال اتفاقاتی مانند همه‌گیری کرونا کمتر در تئاتر فعال بوده است.

او سال ۹۹ و در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر با فیلم «روزی روزگاری آبادان» بر اساس نمایشنامه‌ای به همین نام از خودش حضور داشت. آذرنگ پیش‌تر این نمایش را روی صحنه برده بود.

ثریا شیرزادی بازیگر نمایش «مرگ کسب و کار من است» دیگر بازیگر برگزیده این دوره از جشنواره بود. بازیگری اهل کرمانشاه که سال ۹۴ از دنیا رفت.

او اولین دختری بود که در اوایل دهه ۴۰ در کرمانشاه به صحنه تئاتر راه پیدا کرد، دختری که به بهانه کلاس زبان به تمرین تئاتر می‌رفت و سال ۹۲ در جشنواره تئاتر فجر تجلیل شد.

۵۷۲۴۵