نوری که پس از ۸۰۰ سال در آسمان درخشید

برترین‌ها: مشتری و زحل در پدیده‌ای که آخرین بار حدود ۸۰۰ سال قبل رخ‌داده بود و با فاصله ظاهری بسیار نزدیک از یکدیگر در آسمان شب گذشته قرار گرفتند. این دو سیاره از ۲۶ آذر تا ۵ دی در شرایط مقارنه قرار دارند و فاصله میان آن‌ها در آسمان به‌اندازه یک‌پنجم قطر ماه کامل در آسمان شب می‌رسد.

پیوند بزرگ

پیش از آغاز همه‌گیری جهانی بیماری کووید-۱۹، سیاره‌های مشتری و زحل مرتب به‌هم نزدیک شده‌اند. نخستین بار این پدیده مهم در‌ماه فوریه سال‌جاری میلادی رخ داد. گرچه از نظر جسمی این ۲ سیاره غول‌پیکر گازی تقریبا نیم میلیارد مایل از یکدیگر فاصله دارند، اما حرکت مداری آن‌ها از منظر زمین به‌طور دوره‌ای آن‌ها را به هم نزدیک می‌کند. مشتری هر ۱۲ سال یک‌بار به دور خورشید می‌چرخد و از زحل که سرعت کمتری دارد، سبقت می‌گیرد که در این زمان، به همگرایی بصری آنها، پیوند بزرگ گفته می‌شود. این اتفاق در هر ۲ دهه یکبار اتفاق می‌افتد، اگرچه گاهی اوقات جفت شدن بسیار نزدیک به خورشید شکل می‌گیرد که دیده نمی‌شود. آخرین باری که این ۲ سیاره منظومه شمسی در آسمان تاریک تا این اندازه به هم نزدیک شدند، ۸۰۰ سال پیش بوده است.

ویژگی‌های مداری

مشتری پنجمین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی و بزرگترین آن‌هاست و زحل عنوان ششمین سیاره‌ی منظومه‌ی ما را از آن خود دارد. بر خلاف سیاره‌های خاکی عطارد، ناهید، زمین و مریخ، این دو سیاره‌ی غول‌پیکر از گاز تشکیل شده‌اند.

هر چرخش زحل به دور خورشید حدود ۳۰ سال زمینی و هر چرخش مشتری ۱۲ سال زمینی طول می‌کشد. بنابراین با سرعت چرخش متفاوت به دور خورشید، هر ۲۰ سال این دو سیاره با زمین در یک راستا قرار می‌گیرند و امسال مقارنه‌ای تماشایی را به نمایش می‌گذارند.

دنیای مقارنه

مقارنه یا جفت شدن در ستاره‌شناسی به هم‌راستا قرار گرفتن ۲ یا چند جرم آسمانی با یکدیگر از منظر زمین گفته می‌شود؛ به‌گونه‌ای که آن‌ها در آسمان در کنار هم دیده شوند. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که چنین رویداد‌هایی معمولا بسیار نادر هستند و به این راحتی‌ها در آسمان شاهد چنین چیز‌هایی نخواهیم بود.

جست‌وجوگری به نام «جونو»

هم‌اکنون، فقط یک فضاپیمای ناسا به نام جونو (Juno) وجود دارد که به دور هریک از این غول‌های گازی می‌چرخد. جونو در حال تحقیق در مورد منطقه قطبی قبلاً کشف نشده مشتری است و یک قلمرو غیرمنتظره زیبا و مرموز از سیستم‌های چرخش، پیچش ابر و توفان را مشخص می‌کند. جونو همچنین در حال کشف فضای داخلی مشتری است و تلاش می‌کند اطلاعاتی را درخصوص ساختار آن، فرایند‌های ایجادکننده میدان مغناطیسی قدرتمند و شفق‌های اتمسفر و آنچه ممکن است در اعماق هسته این سیاره باشد را به‌دست آورد.

آیا این ستاره بیت‌لحم است؟

آنگونه که در انجیل اشاره شده، در زمان تولد حضرت عیسی (ع) ۳ منجم ایرانی با دنبال کردن ستاره‌ای درخشان به سمت بیت‌لحم رفته و مکان تولد مسیح (ع) را مشخص کرده‌اند. برخی از اخترشناسان بر این باورند که این اتفاق، همان رویدادی است که در آن زمان شکل گرفت و به ستاره بیت‌لحم مشهور شد.

در این خصوص می‌توان به این نکته نیز اشاره داشت که پیوند‌های بزرگ گاهی دانشمندان را به گمانه‌زنی درباره ارتباط احتمالی آن‌ها با وقایع مهم سوق داده است. به‌عنوان مثال، یوهان کپلر بررسی کرد که آیا ستاره بیت‌لحم که ۳ انسان خردمند را به تولد مسیح راهنمایی می‌کند، یک ارتباط بزرگ محسوب می‌شود؟

این فرضیه که مقارنه زحل و مشتری ممکن است همان ستاره حیرت‌انگیز بیت‌لحم باشد، ابتدا از سوی یوهانس کپلر، منجم و ریاضیدان برجسته آلمانی، در اوایل قرن هفدهم مطرح شد. دکتر کارولین کرافورد از مؤسسه نجوم دانشگاه کمبریج در این رابطه نیز اظهار داشت: ۲ هزار سال پیش، مردم از رویداد‌های آسمانی خیلی بیشتر خبر داشتند، پس غیرممکن نیست که ستاره بیت لحم جفت شدن ۲ سیاره مثل مشتری و کیوان بوده باشد.

در ویدئوی زیر مقارنه شب گذشته مشتری (هرمز) و زحل (کیوان) پنجمین و ششمین سیاره‌های دور خورشید را مشاهده می‌کنید.

این دو سیاره بیش از ۴۰۰ میلیون کیلومتر با یکدیگر فاصله دارند و این همسایگی نزدیک که دیشب در یک قاب دیده شد، ظاهری است.