نخستین تفسیر قرآن به زبان‌های انگلیسی و روسی را چه کسی نوشت؟

به گزارش «مبلغ»- نخستین اندیشمندی که کار تفسیر قرآن به زبان‌های انگلیسی و روسی را به دست گرفت، مرحوم «فقیه ایمانی» بود که به سفارش امام خمینی(ره) کتابی را با عنوان «نور القرآن فی تفسیر القرآن» به علاقه‌مندانی در سرتاسر جهان ارائه کرد.

خدا رحمت کند آیت الله سید کمال فقیه ایمانی را که امروز دومین سالگرد این خادم قرآنی را پشت سر می گذاریم. اگرچه حدود یک ماه پیش اعلام شد که دیگر ضرورتی به زدن ماسک وجود ندارد و کرونا به عنوان یک بیماری فراگیر از کشور رخت بربسته ولی سخن گفتن از بزرگان و اندیشمندانی که در سال های اخیر با کرونا دیده از جهان فروبستند، سخت است. اگرچه بیماری های زمینه ای ریوی و کلیوی، بهانه بستری شدن وی در بیمارستان عسگریه اصفهان بود ولی در ادامه به کرونا مبتلا شد و دعوت حق را لبیک گفت.

آیت الله فقیه ایمانی یکی از روحانیون جلیل القدری بود که رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیت خود از وی به عنوان نمونه‌ بارزی از مجاهدت فرهنگی و حضور مردمی و فعالیت اجتماعیِ علمای دینی در اصفهان یاد کرد که در طول سالیان متمادی، خدمات ارزشمندی در نشر معارف اسلامی در عرصه‌های بین‌المللی ارائه کرد.

فقیه ایمانی در سال ۱۳۱۳ خورشیدی (برابر با ۱۳۵۳ قمری) در خانواده ای روحانی در محله امامزاده اسماعیل اصفهان چشم به جهان گشود. این عالم بزرگ در مدت تحصیل در حوزه از محضر استادان زیادی بهره برد و به مدرسه های گوناگون چون مدرسه حجتیه، فیضیه، دارالشفا و مدرسه خان رفت.

وی در محضر استادانی همچون آیت الله حسین نوری همدانی، حاج شیخ عبدالجواد اصفهانی، آیت الله محمد مجاهدی تبریزی، آیت الله سیدمحمدحسین طباطبایی، آیت الله سیدمحمدباقر سلطانی و آیت الله علی مشکینی شاگردی کرد، مدارج علمی را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشت و به مراتب بالا دست یافت. وی همچنین، از درس خارج آیات عظام امام خمینی (ره) و آیت الله العظمی گلپایگانی بهره برد. آیت الله فقیه ایمانی به علت فوت پدرش به اصفهان بازگشت و خدمات گسترده تبلیغی و علمی خود را آغاز کرد و در اصفهان به تدریس و تربیت طالبان علوم دینی پرداخت

این چهره ماندگار استان اصفهان منشا خدمات و اثرات بزرگ عمرانی، اجتماعی، فرهنگی و درمانی فراوانی بود که به عنوان نمونه می توان به ایجاد کتابخانه بزرگ به نام امیرالمومنین(ع) و مرکز تحقیقات و پژوهش های علمی، تاسیس حوزه علمیه اصفهان به نام دارالحکمه باقر العلوم (ع) و پرداخت هزینه تحصیلی به طلاب علوم دینی، تاسیس بیمارستان امام حسین (ع) و مرکز تخصصی بیماری های عفونی، بیمارستان سوانح سوختگی امام موسی کاظم (ع)، بیمارستان زنان و زایمان حضرت زهرا (س)، درمانگاه شهدا، مدرسه حجتیه مشهد، تاسیس صندوق جهیزیه، راه اندازی صندوق قرض الحسنه، سفرهای تبلیغی به هلند، بلژیک، کویت، عراق، لبنان، بوسنی، پاکستان و همچنین ساخت واحدهای مسکونی برای طلاب اشاره کرد.

تفسیر قرآن به زبان های انگلیسی و روسی یکی از کارهای شاخص و ارزشمند فقیه ایمانی بود. او درباره سفارش امام خمینی (ره) برای تفسیر انگلیسی قرآن گفت: یک بار رفتم خدمت حضرت امام. فرمودند «آقای فقیه، شاید علمای بزرگوار گذشته غفلت کردند یا توجه خاصی نبوده که ما تفسیر قرآن به زبان انگلیسی و روسی نداریم. ترجمه داریم اما تفسیر نداریم. خواهش می کنم شما همه کارهای آخوندی را بگذار کنار و وارد این مرحله شو که این کار زنده شود.» من هم گفتم چشم اطاعت می کنم.

امام گفتند «هر کاری هم داری، من در خدمتم» و من گفتم من فقط دعا می خواهم. دعا کنید که بتوانم. امام گفتند «چند نفر هم به میدان آمدند اما عقب زدند. سفت و محکم برو جلو بلکه به حول و قوه خدا این کار انجام گرفت.

فقیه ایمانی افزود: آمدم اصفهان و چند نفر از رفقا را جمع کردم. بنا شد فارسی این کار را خودم انتخاب کنم. از چند تفسیر سنی و شیعه گلچین می کردم. مواردی که روی آن ها حساسیت بود را نمی آوردم. اخبار اهل بیت علیهم السلام از فریقین را هم چاشنی آن می کردم. آن گروه این را از من می گرفت و ترجمه می کرد. در زمان حیات امام (ره) سه جلدش بیرون آمد. باقی اش هم ۲۰ جلد شد. آقا خیلی از این کار خوشحال بودند…؛ تفسیر در ۲۰ جلد به انگلیسی منتشر شد و نسخه روسی هم چون حروف و صفحه اش را ریزتر گرفتند، ۱۸ جلد شد.

وی اضافه کرد: تفسیر «نورالقرآن فی تفسیر القرآن» گلچینی از تفسیرهای گوناگون است که با چشم پوشی از اختلاف های لغوی و موارد اختلاف شیعه و سنی، مجموعه ای روان و قابل اعتماد را به مخاطبان عرضه کرده است. روزانه ۶۰ تا ۷۰ جلد تفسیر برای درخواست کنندگان فرستاده می شد، حتی برخی از کشورها نیز خود تصمیم به چاپ این کتاب گرفتند. همچنین، این کتاب در اینترنت نیز موجود و در اختیار علاقه مندان است.

حجت الاسلام رسول ملکیان درباره ترجمه تفسیر نورالقرآن گفت: بنابر گفته های مرحوم آیت الله فقیه ایمانی به درخواست یک زندان در آمریکا، ۲۰ دوره کامل تفسیر به زبان انگلیسی ارسال شد. رئیس زندان پس از مطالعه این تفسیر اخذشده از یک زندانی مسلمان، با ارسال نامه ای حاوی ۴۰۰ دلار، از ما خواست تا ۲۰ دوره از این تفسیر را برای ارائه در کتابخانه زندان برای آنان بفرستیم. خاطرم هست که آیت الله فقیه ایمانی در این باره گفته بودند «با توجه به اینکه بودجه موسسه تحقیقاتی کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) اصفهان توسط مردم تأمین می شد، صلاح بر این دیده شد که ۴۰۰ دلار به همراه کتاب های درخواستی به آن زندان ارسال شود و البته در نامه ای، خواستار توزیع این مبلغ در میان زندانیان محروم شدیم.»

وی افزود: همچنین در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون، نفوذ اثرگذرای این تفسیر قرآن، به خانه رئیس جمهور آمریکا می رسد که در نامه ای که به دفتر مرحوم آیت الله فقیه ایمانی ارسال شده بود، این چنین توصیف می شود که روزی کلینتون می بیند که دخترش مشغول خواندن کتابی به نام نورالقرآن است که آن را بررسی می کند و می بیند، این کتاب تفسیر قرآن است و نامه ای برای آیت الله فقیه ایمانی به عنوان رئیس موسسه تحقیقاتی امیرالمومنین(ع)می فرستد و از اینکه این تفسیر را دخترش مطالعه می کند، خبر می دهد. البته از مرحوم آیت الله فقیه ایمانی نقل است که این تفسیر، از مجموعه تفاسیر نورالقرآن به زبان انگلیسی ارسال شده به آمریکاست که در کنفرانسی به دست دختر رئیس جمهور می رسد و او مشتاق خواندنش می شود.

فقیه ایمانی در سال ۷۴ به عنوان خادم قرآنی در بخش پژوهش معرفی شد. علاوه بر انتشار تفسیر قرآن به زبان های انگلیسی و روسی، ترجمه هایی از قرآن به زبان های ترکی آذری در یک جلد، ایتالیایی در دو جلد، اسپانیایی در یک جلد و مالایی در هشت جلد از سوی موسسه امیرالمومنین (ع) منتشر شده و یک کتاب حدیث نیز به زبان های انگلیسی، روسی، ایتالیایی، اسپانیایی، آلمانی، ترکی آذری، ترکی استانبولی و مالایی در سراسر جهان به ویژه اروپا، آمریکا و آفریقا مورد استقبال قرار گرفت.