نت‌های موسیقی در شاهنامه ادبیات ایران

لوریس چکناواریان خالق اپراهای «رستم و سهراب»، «رستم و اسفندیار»، «ضحاک» و «سیاوش» فردوسی را پیغمبر ادبیات می‌نامد. چکناواریان گفت: «فردوسی شاعر بزرگ ملی ایران است و همه مردم دنیا تحت تأثیر اشعار او و شاهنامه هستند. من نیز از کودکی علاقه‌مند به اشعار شاهنامه بوده و هستم و این شیفتگی سبب شد مفهوم کلمات شعر فردوسی را با موسیقی بیان کنم و چهار داستان از شاهنامه را با موسیقی درآمیختم که ماحصل آن کارهای ارکسترال و اپرا در این زمینه است. به گفته این رهبر ارکستر «اشعار فردوسی یا دیگر شاعران بزرگ ایران بی‌ارتباط با موسیقی نبوده و تحث تأثیر یکدیگر هستند» و در ادامه افزود: اوزان شعری شاهنامه وزن بخصوصی دارد و این موضوع موجب شد در اپراهایی که نوشته‌ام گاهی این اوزان را تغییر بدهم تا اپرا را از یکنواختی دور کنم.»

او بیان کرد: «همچنان مشتاق بهره بردن از اشعار شاهنامه در موسیقی هستم، البته کار کردن در این زمینه زمانبر است. به‌عنوان مثال ساخت اپرای رستم و سهراب سال‌ها به طول انجامید اما هیچ حمایتی صورت نگرفت و اگر امروز بخواهم در سن ۸۲ سالگی کاری در این زمینه بنویسم نیاز به حمایت‌های مالی و معنوی بسیاری است.»

اقتدار و غرور ملی

وحید تاج از خوانندگان نام‌آشنای موسیقی ایران سال ۹۴ با گروه مهربانی کنسرت شاهنامه‌خوانی را با آهنگسازی سلمان سالک برگزار کرد. او بر این نظر است که ثابت بودن اوزان شاهنامه موجب شده در اشعار این شاعر مانند دیگر شاعران تنوعی وجود نداشته باشد که البته وحدت در بین تمامی ابیات آن موجب شده به‌راحتی بتوانیم از هر بخش شاهنامه کلامی موزون اجرا کنیم بی‌آنکه خللی در روند ملودی آن ایجاد شود اما از جهاتی نداشتن وزن‌های مختلف کار را برای آهنگساز کمی مشکل خواهد کرد. او  بیان کرد: «من از آن دسته خوانندگان و آهنگسازانی هستم که اعتقاد دارم وفاداری به شعر در اولویت است و این آهنگساز است که باید با توجه به دانش و آگاهی خود از توانش استفاده کرده و خود را با شعر وفق دهد بی‌آنکه به مفاهیم آن لطمه وارد شود.»

تاج افزود: «از دیرباز مردم کشور ما علاقه‌مند به داستان‌ها و قصه‌های حماسی بوده و هستند و به همین سبب خواندن اشعار فردوسی مقبولیت بسیاری بین مردم دارد و اقتدار و غرور در ذات تک‌تک کلمات فردوسی آشکار است.»

او در ادامه سخنان خود افزود: «از نظر من فردوسی یک کارگردان به تمام معنا است به این دلیل که تمام اشعار و ابیات او دارای تصویر بوده و می‌توان آن را با شعر ترسیم کرد و به صحنه کشید.»

۵۸۵۸