مشهد نیازمند برآورد نظام‌مند و دقیقی از جمعیت گردشگران است

حامد بخشی ۳۰ فروردین در سومین نشست زیارت نوروزی که در پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی برگزار شد، اظهار کرد: در گردشگری مفهومی تحت عنوان آمارهای واقعی یا جمعیت واقعی در برابر جمعیت رسمی وجود دارد. آمار واقعی جمعیتی از منطقه یا شهر است که بر خلاف آمارهای رسمی در سرشماری رسمی محاسبه نشده و به عنوان جمعیت غیررسمی نامیده می‌شود؛ مانند کسانی که به هر دلیلی وارد یک شهر می‌شوند. جمعیت واقعی یک شهر افراد مصرف‌کننده هستند و لازم است برای آن‌ها ارزاق تهیه شود یا اسکان داده شوند.

وی ادامه داد: بر این اساس شهر علاوه بر جمعیت رسمی جمعیت غیررسمی نیز دارد که این جمعیت شامل گردشگران، افراد بی‌خانمان، کارگران فصلی که در فصل خاصی حضور دارند و سپس به محل زندگی خود بازمی‌گردند، روزکارها و… می‌شود که این افراد در جمعیت اقامتی شهر مشهد و آمارهای رسمی قرار نمی‌گیرند؛ لذا موضوع برآورد آمار جمعیت واقعی یک مساله جدی در زمینه مدیریت شهری است. برای برآورد سنجش آمارها و برآورد جمعیت شهر ۲ بخش جمعیت سیال و جمعیت مقیم مطرح می‌شود. در بخش برآوردهای جمعیت سیال که در رفت‌وآمد است، ۲ دسته روش وجود دارد.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی بیان کرد: یکی از این روش‌ها روش مستقیم است که بر اساس آن مستقیما به شیوه‌های مختلف از گردشگران و زائران آمارگیری انجام می‌شود. این آمارگیری‌ها یا پیمایش‌ها ممکن است بر اساس مبادی ورودی و خروجی به صورت نمونه‌گیری یا به صورت سرشماری یا آمارهای تلفیقی از ۲ روش قبل محاسبه شود.

بخشی اضافه کرد: این نوع از آمارگیری به صورت دستگاهی یعنی فاقد نظارت یک موسسه آکادمیک برآورد شده و هر سال اعلام می‌شود. آمار دیگری نیز طبق مراکز مراجعه گردشگران محاسبه می‌شود. همچنین می‌توان با توجه به آمار مراکز اقامتی آمارهایی از تعداد گردشگران به دست آورد که هر سال سازمان میراث فرهنگی آن را منتشر می‌کند و به عنوان یکی از مبناهای ارزیابی آماری از زائران و گردشگران شهر مشهد در نظر گرفته می‌شود.

وی عنوان کرد: اما تفاوت قابل ملاحظه و جدی میان آمارهای مراکز اقامتی و آمارهای مبادی ورودی شهر وجود دارد که از جمله دلایل آن می‌توان به فعالیت مراکز اقامتی غیررسمی که سبب کم‌برآورد نسبت به جمعیت واقعی می‌شود، اشاره کرد. در مقابل نیز در آمارگیری مبتنی بر مبادی ورودی شهرها بیش‌برآورد وجود دارد زیرا خودروهایی از این مسیرها عبور می‌کنند که گردشگر محسوب نمی‌شود.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خاطرنشان کرد: روش دیگری که در کشور ما یا شهر مشهد کمتر مورد استفاده قرار گرفته یا حداقل من کمتر با این روش مواجه شده‌ام، آمارگیری بر اساس متغیرهای مرتبط با مصرف گردشگر است که این روشی است که در دنیا هم انجام می‌شود. در آمار کلانی که از یک شهر یا مقصد گردشگری وجود دارد، میزان مصرف جمعیت ثابت مشخص است و افزایش مصرف آب و برق، ترافیک، تولید زباله و برآورد میزان بار مصرفی هر گردشگر می‌تواند به شیوه غیرمستقیم میزان واقعی ورود جمعیت به شهر را ارائه دهد. 

بخشی با اشاره به شیوه‌های سرشماری افزود: در مجموع سرشماری به ۲ صورت انجام می‌شود. صورت اول زمان حال است که این نوع از سرشماری در واقع عدم تکمیل سفر و نیافتن گردشگر است. شیوه دوم زمان گذشته است که در مبدا صورت می‌گیرد که این شیوه نیز مشکلات خود را دارد که یکی از آن‌ها فراموشی و به خاطر نسپردن است؛ لذا تلاش می‌شود این سرشماری بلافاصله در هفته اول تیر ماه برای فصل بهار انجام گیرد.

وی گفت: یکی دیگر از شیوه‌های سرشماری استفاده از آمار زیستی است و در مواردی که کنترل مشخصی روی جمعیت نداریم، از این شیوه استفاده می‌شود. در مجموع موضوع مثلث‌سازی آماری یک رویکرد مهم و مفید برای دستیابی به یک برآورد درست آماری است.

بخشی اضافه کرد: آمارگیری از مراکز مختلف در حوزه گردشگری می‌تواند تا حدودی این نقیصه در اختلافات آماری را جبران کند.

وی با اشاره به بررسی موردی آمار گردشگران در سال ۹۸ تصریح کرد: بر اساس سرشماری رسمی در ۲۵ اسفند ۹۷ تا فروردین ۹۸ ورود بیش از ۱۳ میلیون گردشگر به مشهد ثبت شده که این عددی قابل توجه بوده و نسبت به سال ۹۷ حدود ۱۰ درصد رشد داشته است.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خاطرنشان کرد: مرکز آمار نیز با حجم قابل توجهی آمار مسافران در بهار ۹۸ را ترکیبی بیش از ۱۶ میلیون نفراقامت سرشماری کرده است. اختلافات آماری برای سرمایه‌گذاران صنعت گردشگری مشهد مشکل ایجاد می‌کند.

وی با تاکید بر تعدیل‌سازی آمار سرشماری عنوان کرد: در بسیاری از حوزه‌های آماری دچار اختلافات جدی هستیم که یکی از این حوزه‌ها مربوط به بخش حمل‌ونقل است که چه تعداد گردشگر از طریق ریلی، هوایی و جاده‌ای به مشهد وارد شده‌اند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی بیان کرد: بر این اساس نیازمند یک آمارگیری نظام‌مند هستیم تا به صورت دقیق‌تری جمعیتی که در مقاطع مختلف وارد مشهد می‌شوند، سرشماری شوند.

انتهای پیام