محلی‌های نوستالژیک؛ از «رعنا» تا «بارو بارو»

روزنامه خراسان: ایران شبیه یک جعبه موسیقی بزرگ است. جعبه‌ای که دست روی هر منطقه‌اش بگذارید، از آن صدای ساز و آواز خاص همان منطقه درمی‌آید.

هر کدام از این قطعه‌ها، با گویش و لهجه محلی خوانده و برخی از آن‌ها به دلیل محبوبیت زیاد، بار‌ها توسط خوانندگان نسل بعد، بازخوانی و دگرخوانی شده‌اند. جالب این که تفاوت گویش و لهجه در این قطعه‌ها، مانع برقراری ارتباط با آن‌ها نیست.

به طور مثال، ممکن است فردی اهل غرب کشور باشد و با شنیدن یک موسیقی بلوچی به وجد بیاید و یک نفر در شمال کشور با یک قطعه جنوبی ارتباط برقرار کند. این حرف مشترک همه موسیقی‌های فولکلور است که می‌توانند بدون توجه به زبان شنونده، او را با خود همراه کنند. در ادامه چند قطعه معروف فولکلور را معرفی می‌کنیم.

لیلا – خراسانی

خراسان در دل خود هزاران نغمه دارد. از «نوایی نوایی» تا «ا… مزار» و «لیلا». قطعه «لیلا» که بیشتر آن را با نام «لیلا در وا کن مُیُم» می‌شناسیم، یکی از آثار شاخص خراسانی اسماعیل ستارزاده است که موسیقی آن را با دوتار اجرا کرده.

او یکی از هنرمندان صاحب سبک موسیقی شمال خراسان و احیاگر موسیقی فولکلور این منطقه بود. «بلندبالا»، «دختر فراش باشی» و «شاه دوماد» از دیگر قطعاتی است که او تولید کرده و توسط خواننده‌های دیگر نیز بازخوانی شده است.

رعنا – گیلکی

آهنگ‌های محلی گیلکی درست مانند خود گیلان، پرشور و هیاهو هستند. «رعنا» یکی از همین قطعات محلی است که به احتمال زیاد نسخه اصلی آن را با صدای فریدون پوررضا یا نسخه بازخوانی شده آن را توسط گروه رستاک، شنیده‌اید.

پوررضا یکی از شاگردان آواز ایرانی استاد بنان بوده و قطعات معروف موسیقی سریال پرمخاطب «پس از باران» را نیز خوانده است. از او دو کاست «می گیلان» و «گیله لو» به جا مانده است.

کابوکی – کردی

شاید اغلب ما با زبان کردی آشنا نباشیم، اما شور قطعه‌های محلی این زبان، می‌تواند هر مخاطبی را با خود همراه کند. «کابوکی» یا «کابوکه» یکی از کهن‌ترین آوا‌های کردی است که شاید قدمت آن به بیش از هزار سال برسد و بار‌ها توسط خوانندگان مختلفی اجرا شده است.

مشهورترین اجرای این قطعه، توسط شهرام ناظری خواننده برجسته کشورمان که خود اهل کرمانشاه است، با سه تار ثبت شد. او بار‌ها این قطعه را در کنسرت‌های خود خوانده است.

بارو بارو – لری

ترانه معروف «بارو بارو» از زنده یاد حسین فرجی است. این قطعه که خیلی‌ها فکر می‌کنند یکی از تولیدات مستقل گروه رستاک است، در واقع متعلق به خواننده‌ای لر زبان به نام «حسین فرجی» است. البته اجرای این گروه مورد تایید فرجی نبود و او معتقد بود این گروه ابیاتی جعلی روی ملودی این قطعه خوانده‌اند.

جالب این که نسخه اصلی این اثر، در زمان انتشار خود یعنی سال ۱۳۷۰، بسیار مورد استقبال قرار گرفت و به یکی از پرفروش‌ترین کاست‌های زمانه خود تبدیل شد.

هله مالی – بوشهری

احیای اغلب قطعات موسیقی فولکلور جنوبی، مدیون جناب خان، عروسک محبوب برنامه خندوانه است. او بار‌ها این قطعات را در این برنامه خواند و نی‌انبان یکی از ارکان موسیقی بوشهری را به عموم مردم شناساند. «هله مالی» یکی از قطعات بوشهری است که بار‌ها در این برنامه آن را شنیده‌ایم.

هله، در گویش بوشهری معنی لغوی ندارد. در دریانوردی هنگامی که می‌خواهند لنگر را از دریا خارج کنند یا تور ماهی را از آب بیرون بکشند، برای هماهنگی افراد دو گروه در سمت چپ و راست از این آوا استفاده می‌کنند. گروه اول که تور را بالا می‌کشد می‌گوید «هله» و گروه دوم پاسخ می‌دهد «مالی».