ماجرای جولان حشرات در موزه هنرهای معاصر تهران چه بود؟

موزه هنرهای معاصر یکی از مشهورترین موزه‌های تهران و از باارزش‌ترین گنجینه‌های فرهنگ و هنر مدرن در کشور محسوب می‌شود که بیش از ۴۰۰۰ اثر ارزشمند از نخبگان هنرهای تجسمی ایران و جهان در آنجا نگهداری می‌شود. نکته قابل‌توجه اینکه ارزش آثار موزه در حدود ۲٫۵ میلیارد دلار برآورد شده است. 

موزه هنرهای معاصر تا مدت‌ها به‌دلیل آنچه «فضاسازی و آماده‌سازی نمایشگاه‌ جدید» عنوان شد، تعطیل بود تا اینکه در دی ماه سال گذشته با برگزاری نمایشگاهی بنام «آینه در آینه» فعالیت خود را از سر گرفت؛ ولی متاسفانه در ماه‌های اخیر، اتفاقات عجیبی در این موزه روی داده که موجب برانگیخته شدن حساسیت و اعتراض جامعه هنر شده است. برای مثال، در ۲۱ اسفند سال ۱۴۰۰ در جریان برنامه‌های هنری بزرگداشت نظامی، موزه هنرهای معاصر تهران میزبان پرفورمنسی شد که در آن برخورد پرفومر باعث فرو رفتن بخشی از صورت و دست وی با روغن سوخته حوضی شد که ۴۴ سال قبل توسط هنرمند فقید ژاپنی «نوریوکی هاراگوچی» در این موزه خلق و نصب شده است.

طی روزهای گذشته نیز حضور دو حشره کوچک در قاب عکس چند ۱۰ هزار دلاری در نمایشگاه مینی‌مالیسم و کانسپچوال آرت موزه هنرهای معاصر خبرساز شد. با اینکه این نمایشگاه از اول تیرماه با ۱۲۰ اثر از ۳۴ هنرمند جهانی در معرض بازدید عموم قرار دارد، اما آشنایی مردم با آن بیشتر پس از انتشار ویدئویی در فضای مجازی صورت گرفت؛ ویدئویی که حشراتی مرموز را روی یکی از آثار به‌نمایش درآمده در این موزه نشان می‌داد.

اتفاقی که منجر به انتقادها از نحوه نگهداری آثار در این موزه شد و موزه هنرهای معاصر در پی واکنش جامعه هنری بیانیه‌ای صادر کرد که متن آن به این شرح است:

آثار گنجینه این موزه، ثروت ملی و نگهداری شایسته از آن‌ها مهم‌ترین دغدغه همه ماست و توجه و حساسیت خانواده هنر ایران سرمایه‌ای گران‌بهاست.

به‌محض آگاهی از ورود حشرات به‌عکس مزبور، کارشناسان مرتبط بلافاصله (همان شب) در موزه حاضر شدند و ضمن پاک‌سازی اثر، سایر آثار نمایشگاه را نیز بررسی کردند.

خوشبختانه این اثر هیچ‌گونه آسیبی ندیده و هیچ حشره‌ای در سایر آثار نمایشگاه نیز دیده نشده است. سپس بررسی نوع حشره، میزان نفوذ آن در گنجینه با دعوت از چند کارشناس خبره این مهم در دستور کار قرار گرفت.

سیاوش تیرگری دکترای حوزه بهداشت و حشره‌شناسی، دانشیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و استاد مدعو دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، سمانه حسینیان، کارشناس مستقل مرمت آثار تاریخی و زهرا نیکویی کارشناس حفاظت موزه ملک از جمله این کارشناسان هستند که درباره نوع حشره و شیوه برخورد با آن اتفاق‌نظر داشتند. در دو بند زیر بخش‌هایی نظرات این کارشناسان تقدیم می‌شود:

۱. نوع این حشرات سیلور فیش یا ماهی نقره‌ای است که با توجه به بازدید از همان اثری که در فیلم پخش شد، مقوای اصلی و پاسپارتو اثر، هیچ فعالیتی در آن‌ها مبنی بر تغذیه این حشرات از سلولز مقواها دیده نشد. چراکه این حشره در زمان بالغ شدن و تغذیه از خود ردی قهوه‌ای‌رنگ به‌همراه ایجاد دالان‌هایی روی مقوا به‌جا می‌گذارد.

۲. با توجه به شواهد دیده‌شده در تابلوها و ازآنجایی‌که تا این زمان هیچ نوع آسیبی به بخش‌های سلولزی هیچ‌کدام از تابلوهایی که بررسی شد، از طرف کارشناسان موزه، دیده یا گزارش نشده است، به‌احتمال‌زیاد این حشرات از فضاهای جانبی موزه به تابلوها وارد شده است.

لذا بر اساس نظرات و پیشنهادهای کارشناسان مربوطه مراقبت‌های فصلی و ویژه در محیط پیرامونی موزه موردتوجه می‌گیرد.

در پایان بار دیگر قدرشناس حساسیت به‌جای جامعه هنری نسبت به گنجینه ارزشمند موزه هنرهای معاصر تهران هستیم. موزه هنرهای معاصر تهران ضمن استقبال از این نظارت دقیق، خواهان اتخاذ تصمیم‌هایی راهگشاست تا این مجموعه گران‌بها با شیوه‌های روز موزه‌داری دنیا هم گام شود.

گفتنی است موزه هنرهای معاصر تهران روز پنجشنبه و جمعه ۲۷ و ۲۸ مرداد ماه برای سم‌پاشی تعطیل شد. 

در این راستا، عبادرضا اسلامی کولایی، مدیر موزه هنرهای معاصر تهران علت این موضوع را ورود این دو حشره از بیرون و از طریق منافذ پشت تابلو عنوان و از وقوع چنین اتفاقی عذرخواهی کرد. طبق گفته وی این حشرات آسیبی به اثر وارد نکردند.

بدیهی است وقوع چنین حوادثی در محل نگهداری آثار یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین گنجینه‌های هنر کشور، تبعات ملی را در بر دارد و چنین به نظر می‌رسد که دست اندرکاران و تصمیم‌گیرندگان مدیریت هنری کشور در شرایط کنونی با دقت و احتیاط بیشتری با شرایط نگهداری آثار و گنجینه‌های ملی و هنری کشور و به‌ویژه مسایل موزه هنرهای معاصر تهران روبه‌رو شوند. 

نظر شما درباره حوادث اخیر موزه هنرهای معاصر تهران چیست؟