شیوه تحقق آزادی در بیان مسائل ضد ارزشی را بلد نیستیم / نظریه‌ای در مورد آزادی نداریم!

به گزارش مبلغ دکتر شریف لک زایی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در نشستی که با عنوان «جمهوری متعالیه» در 12 بهمن سال جاری برگزار شد به بررسی نسبت مردم و آزادی در انقلاب اسلامی پرداخته است که گزارش آن را در ادامه می خوانید:

دکتر شریف لک زایی قبل از ورود به محور های اصلی بحث، درمورد تعریف نظری آزادی و مصادیق عینی آن توضیحاتی ارائه داد و افزود: موضوع و مسئله آزادی مفهوم پیچیده ای است و امام خمینی (ره) آزادی را امری بدیهی دانستند و شهید مطهری می فرماید زمانی که مانعی نباشد آزادی اتفاق افتاده است.

وی در ادامه گفت : در دوران معاصر درباره آزادی دو مفهوم درباره آزادی توسط متفکران غربی خیلی برجسته شده است یکی مفهوم سلبی آزادی و منفی که با عبارت (آزادی از) به صورت کلی از آن یاد می شود و دومی آزادی ایجابی و مثبت که با عبارت (آزادی برای) از آن یاد می شود که البته انتقاداتی به آن وارد است. لک زایی افزود :با توجه به معناهای متفاوت آزادی، برداشت ها هم از آزادی متفاوت است ولی می شود مصادیق آزادی را در چند موضوع سنجش کرد:

یک. در انتخاب کردن :در برخی از پدیده ها یا مناسبات اجتماعی از قدرت انتخاب کنندگی بهره مند هستیم در فضای انتخابات این معنا مورد نظر است

دو. در انتخاب شدن و اینکه فرد خود را در معرض انتخاب دیگران قرار دهد.

دکتر لک زایی در مورد اینکه آیا آزادی به معنای مطلق رهایی و محدودیت نداشتن است، گفتند: در اینباره دیدگاه های مختلفی وجود دارد ولی کلیات نظریه ها این معنای آزادی را نمی پذیرند چرا که در اجتماع و مناسبات اجتماعی با محدودیت مواجه می شوید ایشان در ادامه به نظریه شهید بهشتی اشاره کردند که «حتی در طبیعت هم انسان نمی تواند به صورت مطلق آزاد باشد چون به طور مثال گرما و سرمای هوا هم نوعی محدودیت است».

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قبل از بحث از ضرورت ها و الزامات آزادی گفتند : در مبانی آزادی شاید بشود همان معنای روایت «لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین» یعنی همان معنای اختیار را به معنای آزادی گرفت همان طور که ما به صورت کامل دارای اختیار نیستیم و در همه چیز به صورت کامل مجبور نیستیم بلکه مقداری آزادی هست و مقداری هم محدودیت.

گفتگو، مهم ترین الزام آزادی

ایشان خاطر نشان کردند اساسا با گفتگو علم و دانش انتقال پیدا می کند و بحث آزاد اندیشی و آزادی بیان و مطبوعات و رسانه با گفتگو حاصل می شود و با دعوا و دستور ایجاد نمی شود. در واقع تربیت مبتنی بر آزادی و تجارب بشری مقدم بر تربیت مبتنی بر تنبیه، محدودیت و استفاده از شیوه های خشن است.

این دانش آموخته حوزوی گفت در مباحث فرهنگی، تعلیمی و تربیتی ترجیح این است که تربیت مبتنی بر تشویق و آزادی استفاده شود. و با چنین آموزش و تربیتی، جامعه معقول و منطقی محقق می شود.

نویسنده کتاب «آزادی و دانش» در ادامه درباره شکاکان و کسانی که اصول اساسی جامعه را زیر سؤال می برند ادامه داد : علمای دینی و نهادهای دینی و حوزه های علمیه از وجود شکاکان استقبال می کردند و بعضی از علوم و دانش ها بر اثر همین نقد ها و شک ها و سؤالات به وجود آمده است. به تعبیر شهید مطهری هر کسی که سؤالی در مورد مسائل دینی دارد بیاید و بیان کند و چنانچه نهادها شرایط پرسیدن افراد را فراهم نکند، فرد در جاهای اشتباه سراغ جواب سؤالات خود خواهد رفت و آموزه های دینی در قالب گفتگو هم رونق بیشتری می گیرند و هم به صورت درست تر مطرح می شود و در فضای دینی باید بیشترین آزادی باشد طبق اصطلاح شهید صدر که می فرمود « در ها رو ببندید و دهان ها رو باز کنید».

شیوه تحقق آزادی در بیان مسائل ضد ارزشی و ضد دینی، محل بحث است

دکتر شریف لک زایی درباره چگونگی وجود مکانی برای پرسیدن هر سؤالی، حتی ضد ارزش ها و مسائل دینی گفتند: استاد مطهری فرمودند اصیل ترین مارکسیست بیاید و بحثش را مطرح کند ما جوابش را می دهیم و شهید بهشتی نیز فرمودند: بیان مخالفت ها و انتقادها اشکالی ندارد ولی در کنارش باید کسی باشد که پاسخ بدهد. با این حال شیوه تحقق آن جای بحث و گفتگو دارد و از چالش هایی هست که سامان دادن آن هنوز محل بحث است.

ایشان در جواب ای سوال که آیا نهادینه کردن آزادی بدون نظریه ممکن است؟، گفتند : در مباحثی مثل آزادی، عدالت و حتی دولت، قدرت، مشروعیت و امنیت و دیگر مفاهیم کلیدی که در حوزه فلسفه سیاسی جزء مسائل روز ما هست و باید به آن بپردازیم، اگر دارای نظریه ای باشیم خیلی بهتر می توانیم ابعاد آزادی را بشکافیم و در مناسبات و پدیده ها و حوادث سیاسی و زندگی روزمره می توانیم با ارجاع به آن نظریه، زندگی و زیست اجتماعی را سامان بدهیم. ایشان خاطر نشان کرد «بعد از انقلاب اسلامی فقدان نظریه آزادی را احساس می کنیم و اگر ما واجد نظریه آزادی بودیم خیلی از این منازعات و مناقشات به وجود آمده، شاید به وجود نمی آمدند».

لک زایی در ادامه گفت: یک نظریه آزادی حوزه اقتصادی، فرهنگی، سیاسی هر سه را با هم می بیند و منسجم هست و به این حوزه ها انسجام می دهد. یعنی نمی شود شما در حوزه اقتصادی به یک سبک عمل کنید و در حوزه فرهنگی مخالف آن نوع آزادی اقتصادی عمل کنید باید با هم هماهنگ باشند.

در ادبیات آزادی دچار فقر هستیم!

به گفته این استاد دانشگاه ما نه تنها دچار فقدان ادبیات آزادی هستیم بلکه دچار فقدان نظریه در این باب هم هستیم. ما دیدگاه های متعدد و قابل استفاده ای داریم ولی هنوز تبدیل به نظریه نشده اند. حتی رهبری درباره ادبیات آزادی فرمودند: ما در ادبیات آزادی فقیر هستیم به این معنا که ما گفتگوهای مؤثری که منجر به نظریه بشود را نداشتیم ولی غرب داشته است.

دکتر شریف لک زایی در پایان درباره علت فقر کشور در ادبیات آزادی گفت: آزادی در ذات انقلاب اسلامی وجود داشته و با انقلاب اسلامی هم تداوم پیدا می کند. بحث آزادی در انقلاب اسلامی یک بحث سیاسی بود. بزرگترین مدافعان آزادی، انقلاب اسلامی و رهبران انقلاب اسلامی و متفکران انقلاب اسلامی بودند و امروزه هم دفاع از آزادی به خصوص آزادی سیاسی و قدرت انتخاب گری مردم و قدرت انتخاب شدن اشخاص صالح باعث تداوم انقلاب اسلامی می شود.