سه قاب از زندگی یحیی السنوار: چریک، نویسنده و مترجم

رسول سلیمی: از یحیی سنوار به عنوان مغز متفکر و معمار حملات روز هفت اکتبر سال گذشته به اسرائیل یاد می‌شود و بعد از ترور او، بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی با توصیف ویدئویی که ارتش اسرائیل از آن لحاظ منتشر کرد، معتقد بودند «تصاویر آخرین لحظات زندگی سنوار، درست مثل سکانسی از یک فیلم سینمایی درباره مبارزی قهرمان است که واپسین ثانیه‌ها را می‌گذراند: از لوکیشن آخرالزمانی گرفته تا حرکت و زاویه و فاصله دوربین تا مکث و اکت و چهره شخصیت مقابلش و سپس پرتاب آن شیء به سمت دوربین!»

توصیفاتی که بسیاری از کسانی آن ویدئو را دیدند، در ادامه می گوید اسرائیل با انتشار این تصاویر ناخواسته روایت خود از زندگی یحیی سنوار را زیر سوال برد و از او یک «قهرمان» یا یک «اسطوره» ساخت. اگرچه در مقابل، اسرائیلی‌ها و متحدانشان معتقدند که انتشار این تصاویر تنها «پایان کار یک تروریست» را نشان می‌دهد. اما به نظر می رسد این روایت دستکاری شده در امتداد روایتی است که اسرائیل در آن طی یک سال گذشته تلاش کرد تاکید کند که یحیی سنوار در تونل‌های زیرزمینی حماس در نوار غزه پنهان شده است. مسئله که با انتشار این ویدئو نتیجه عکس داد و بسیاری از فلسطینی‌ها طبق گزارش رسانه های اسرائیلی با تصاویری که از یحیی سنوار منتشر شد «احساس غرور» کردند.

این در حالی است که در آن سوی چهره نظامی و سیاسی یحیی إبراهیم حسن السِنوار، معروف به یحیی سنوار، چهره هنرمند او رخ‌نمایی می‌کند که اهل اندیشه، تفکر و فرهنگ و ادب است. او که فارغ التحصیل دانشگاه اسلامی غزه در رشته مطالعات عربی بود، از سال ۱۹۸۲ (۱۳۶۱ خورشیدی) چند بار توسط اسرائیل دستگیر شد، از فرصتی که در زندان داشت برای یاد گرفتن زبان عبری، همچنین ترجمه به این زبان و از این زبان و شناخت بیشتر جامعه اسرائیل استفاده کرد.

سنوار که از همان دوران نوجوانی وارد مبارزات مردمی برای آزادی فلسطین شده بود، در سال ۱۹۸۸ طی عملیاتی توسط ارتش رژیم صهیونیستی دستگیر و به چهاربار حبس ابد محکوم شد! او تا سال ۲۰۱۱ در زندان‌های اسرائیل به سر می‌برد و چیزی حدود ۲۲ سال از زندگی خود را در زندان‌های اسرائیل گذراند و اما در این مدت زبان عبری را یاد گرفت و شروع به نوشتن یک اثر ادبی کرد. او طی ۲۲سال اسارت، در درون زندان رمان “خار و میخک” را به زبان عبری نوشت و علاوه بر نگارش رمان «شکوه» (منتشر شده در سال ۲۰۱۰)، پنج کتاب دیگر را از عبری و انگلیسی به عربی ترجمه کرد و در صدر پرکارترین زندانیان نویسنده تاریخ قرار گرفت.

رمانی که پس از قرارگرفتن در لیست پرفروش‌های آمازون، با فشار اسرائیل از تمام سایت‌ها حذف شد. وکلای اسرائیل به آمازون گفته بودند که این کار غیرقانونی است و از آمازون شکایت کردند و آمازون کتاب را از فروش خارج کرد.

کارشناسان  در توصیف رمان سنوار می گویند «نام «خار و میخک» این کتاب، نمادی از زندگانی در غزه است. زندگی در غزه شامل دردها و سختی‌هایی است که نشان‌دهنده خار است و نویسنده آن را با میخک آمیخته که نمایانگر شادی است. عنوان کلیشه‌ای این اثر، «الشوق و القرنفول» (خار و میخک)، عنوانی دوتایی است که در ادبیات زندگی‌نامه‌ای اخیر عربی بسیار رایج است تا تجربیات متضاد زندگی را به خوبی نشان دهد. در این رمان: عشق و خشونت، امید و ناامیدی، لطافت و قدرت به تصویر کشیده می‌شوند. خار و میخک، داستان یک سفر آموزشی و تکاملی معنوی را روایت می‌کند که از دیدگاه مردی به نام «احمد» روایت می‌شود و داستان دو خانواده در غزه و هبرون و دو جنبش مقاومت در هم تنیده است. سنوار در این کتاب، به سادگی و فقر زندگی فلسطینی‌ها به طور مفصل می‌پردازد و همچنین به بی‌میلیِ ساکنان کرانه باختری درباره شرکت در مقاومت علیه اسرائیل هم اشاره کرده و از آن‌ها گله می‌کند.»

سنوار ۶۱ ساله که با کنیه ابو ابراهیم شناخته می‌شود، در اردوگاه پناهجویان خان یونس در جنوب نوار غزه به دنیا آمده بود. والدینش اهل اشکلون بودند اما بعد از آواره شدن فلسطینیان از خانه‌های آبا و اجدادی‌شان در فلسطین، مجبور به ترک شهرشان شدند. این مهاجرت اجباری بعد از جنگی رخ داد که با اعلام تشکیل کشور اسرائیل در سال ۱۹۴۸ در گرفت. سنوار که چهره‌اش با موهای یکدست سفید و ابروهای مشکی شناخته می‌شود، رهبر شاخه سیاسی حماس در غزه و از رهبرانی بود که نامش در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار داشت.

تقریبا می توان گفت سنوار بعد از آزادی از زندان های اسرائیل به فکر انجام عملیاتی بزرگ برای آزادی فلسطین افتاد. آوریل ۲۰۲۲ او در نطقی تلویزیونی از مردم خواست که به هر طریق ممکن به اسرائیل حمله کنند. سنوار در سال ۲۰۲۱ قدردانی خود از ایران را این طور بیان کرد:‌ «اگر به خاطر ایران نبود، ‌مقاومت فلسطین تا این حد توانایی نداشت!»

۳۱۱۲۱۳