سریال حشاشین: عجیب و خوفناک درباره یکی از بحث انگیزترین فرقه‌های مذهبی تاریخ اسلام

سریال حشاشین (Al Hashashin)، یکی از جذاب‌ترین و بحث‌برانگیزترین آثار تلویزیونی سال‌های اخیر، به موضوعی تاریخی پرداخته که همواره با ابهامات و روایت‌های متناقض همراه بوده است. این سریال مصری که در ماه رمضان امسال به نمایش درآمد، داستان حسن صباح و فرقه نزاری مذهب اسماعیلی را بازگو می‌کند. گروهی که به ترورهای هدفمند و سیاست‌ورزی در قلعه الموت مشهور شدند. این مقاله به بررسی جزئیات داستان، شخصیت‌پردازی، جنبه‌های فنی، تاریخی و پیام‌های سیاسی این سریال می‌پردازد.

خلاصه داستان سریال حشاشین

سریال با کودکی حسن صباح آغاز می‌شود، جایی که او با شیطان روبرو شده و روحش را به او می‌فروشد. این انتخاب مسیر زندگی او را به کلی تغییر می‌دهد. حسن صباح، رهبر فرقه‌ای می‌شود که با استفاده از ترور، سرسپردگی بی‌چون‌وچرا و وعده‌های معنوی، مخالفان سیاسی و مذهبی خود را حذف می‌کند. این روایت جنبه‌هایی از تعارضات سیاسی، مذهبی و فلسفی قرون پنجم هجری (یازدهم میلادی) را بازتاب می‌دهد.

بازیگران و شخصیت‌ها

• کریم عبدالعزیز در نقش حسن صباح
• فتحی عبدالوهاب در نقش نظام‌الملک
• میرنا نورالدین در نقش دنیازاد
• احمد عید در نقش زید بن سیحون
• اسلام جمال در نقش سلطان ملکشاه یکم
• نیکلاس معاوض در نقش عمر خیام
• سامی الشیخ در نقش کیا بزرگ‌امید
• سارا الشامی در نقش نورهان

پیوندهای تاریخی و تحریف‌ها

وفاداری به تاریخ یا دراماتیزه کردن؟

سریال حشاشین تلاش می‌کند روایتی دراماتیک از وقایع تاریخی ارائه دهد، اما در این مسیر برخی واقعیت‌ها را نادیده گرفته یا تغییر داده است:

1. دوستی حسن صباح با خیام و نظام‌الملک: این ماجرا بیشتر جنبه افسانه‌ای دارد و در منابع تاریخی چندان معتبر نیست.
2. استفاده از اشعار مولوی: حسن صباح حدود یک قرن پیش از تولد مولانا زندگی می‌کرده است.
3. معماری و پوشش: نمایش شهرهایی مانند اصفهان و قلعه الموت بیشتر با معماری عربی همخوانی دارد تا فرهنگ ایرانی-اسلامی.

تأثیرات فرهنگی-سیاسی سریال

اینکه سریالی مصری به شخصیت و رویدادهایی مربوط به ایران پرداخته، پرسش‌های مهمی را درباره پیام‌های ضمنی آن مطرح می‌کند. آیا این سریال تلاش دارد پیوندی میان حشاشین و گروه‌هایی مانند اخوان المسلمین برقرار کند؟

نقاط قوت سریال

1. داستان‌پردازی جذاب: داستانی پرکشش که مخاطب را قسمت به قسمت همراه می‌کند.
2. ریتم سریع و دیالوگ‌های موجز: برخلاف سریال‌های تاریخی مرسوم که اغلب کند پیش می‌روند، این سریال با دیالوگ‌های کوتاه و پلان‌های پویا توانسته جذابیت خود را حفظ کند.
3. بازی‌های درخشان: به‌ویژه کریم عبدالعزیز در نقش حسن صباح، که با نگاه‌ها و حرکات ظریف خود شخصیت پیچیده صباح را به نمایش گذاشته است.

انتقادات و چالش‌ها

1. تحریف‌های تاریخی:
   داستان دوستی خیالی میان حسن صباح، خیام و نظام‌الملک، یکی از جنبه‌های افسانه‌ای سریال است که به روایت اصلی اضافه شده است. این در حالی است که هیچ سند معتبری این سه‌گانه را تایید نمی‌کند. همچنین استفاده از اشعار مولوی، که قرن‌ها بعد از حسن صباح زیسته، از دیگر اشتباهات برجسته تاریخی است.
2. عدم دقت در بازنمایی فرهنگی و جغرافیایی:
   معماری، لباس‌ها و فضای کلی سریال شباهت زیادی به فرهنگ عربی دارد و نتوانسته تفاوت‌های جغرافیایی و فرهنگی مناطق ایران، به‌ویژه شهرهایی چون اصفهان، ری و الموت را به درستی منعکس کند. مثلاً معماری عربی با گنبدهای دایره‌ای و کوچه‌های سنگی در این سریال به‌جای بافت ایرانی نمایش داده شده است.
3. استفاده بیش از حد از جلوه‌های ویژه دیجیتالی:
   جلوه‌های بصری در برخی صحنه‌ها غیرواقعی به نظر می‌رسند. قلعه الموت گاهی بر قله‌ای مرتفع و گاهی در دشتی هموار قرار دارد که این ناپایداری تصویری، مخاطب را از فضای تاریخی داستان دور می‌کند.
4. حضور کم‌رنگ زنان:
   یکی از نکات قابل‌تامل در سریال، عدم نقش‌آفرینی موثر زنان در داستان است. شخصیت‌های زن تنها در نقش‌های حاشیه‌ای و منفعل ظاهر می‌شوند، برخلاف سریال‌های تاریخی ایرانی که معمولاً زنان نقش‌های محوری و تاثیرگذاری دارند.

پیام‌های سیاسی و فرهنگی سریال

سریال حشاشین، با نمایش روش‌های خشونت‌آمیز حسن صباح، شباهت‌هایی میان او و گروه‌هایی مانند داعش ایجاد می‌کند. این شباهت‌ها، از جمله سرسپردگی اعضا، ترورهای هدفمند و وعده‌های بهشت، به نظر می‌رسد که در راستای هدف خاصی طراحی شده‌اند: نقد ایدئولوژی‌های افراطی معاصر.

ساخت و هزینه سریال حشاشین

ساخت این مجموعه نزدیک به دو سال به طول انجامید و بودجه‌ای بالغ بر ۱۲ میلیون دلار صرف تولید آن شد. این میزان هزینه نشان‌دهندهٔ توجه ویژه به جزئیات تاریخی و جلوه‌های بصری سریال است.

همچنین بخوانید: سریال شوگون، داستان، ژانر و بازیگران سریال