راهنمای اکران روز: «روسی» ساخته امیرحسین ثقفی

برترین‌ها:

مشخصات فیلم

کارگردان: امیرحسین ثقفی/ نویسنده فیلمنامه: امیرحسین ثقفی و شراره سروش

بازیگران: امیر آقایی، طناز طباطبایی، صابر ابر، میلاد کی‌مرام / مدیر فیلمبرداری: کاوه قاسم‌زاده/ سرمایه‌گذار: محمد صادق رنجکشان/ تهیه کننده: علی اکبر ثقفی

خلاصه داستان:

توماج (با بازی امیر آقایی) از زندان فرار کرده و با همراهی همدستش (صابر ابر) می‌خواهد مردی را که به همسرش مرجان (با بازی طناز طباطبایی) تجاوز کرده است را پیدا کند. اما مرجان که دل در گرو عشق قدیمی‌اش (میلاد کی‌مرام) دارد، توماج را از خود می‌راند، اما توماج تا مسبب آزار و اذیت مرجان را پیدا نکند، تمایلی برای ترک مرجان ندارد…

از کارگردان فیلم چه می‌دانیم؟

امیر حسین ثقفی فرزند علی اکبر ثقفی (تهیه کننده و کارگردان سینما) پس از به پایان رساندن دوران تحصیل متوسطه خود و با ساخت فیلم کوتاه «وینستون، ۱۳۸۷» فعالیت‌های هنری خود را آغاز کرد. ثقفی با ساخت نخستین فیلم بلند سینمایی خود «مرگ کسب و کار من است» موفق به کسب دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر شد و مورد توجه و تحسین اهالی هنر و مخاطبانش قرار گرفت. فیلم دوم او «همه چیز برای فروش» جایزه ویژه انجمن منتقدان سینما را برایش به ارمغان آورد و با ساخت «مردی که اسب شد» توانست تندیس و دیپلم افتخار ویژه هیئت داوران بخش هنر و تجربه سی و سومین جشنواره فیلم فجر را از آن خود کند.

بسیاری از منتقدان سبک فیلمسازی او را از لحاظ تصویرپردازی تحت تاثیر کارگردانان مطرحی، چون تارکوفسکی و بلاتار دانسته و به خاطر ریتم کند اغلب کارهایش، مخاطبان چندان گسترده‌ای را برای ساخته‌هایش متصور نیستند. او که تحصیلات آکادمیک چندانی در این رشته ندارد معتقد است که سینما را به شکل تئوریک نمی‌توان آموخت و برای کسب تجربه باید قدم برداشت.

«روسی» چهارمین ساخته این کارگردان، علیرغم استفاده از بازیگران مطرح سینما و تلویزیون نتوانست آن طور که پیش بینی می‌شد، در گیشه موفق عمل کند.

بازیگران درباره فیلم چه می‌گویند؟

طناز طباطبایی: بازیگری گاهی ریسک بزرگ می‌خواهد، فکر می‌کنم دیگه بعد از این از هیچ پرشی ترسی ندارم. اگه میخواین از قصه بدونین فقط یه چیز می‌تونم بگم که گاهی عشق واقعی، انسان را به تاریک‌ترین و عمیق‌ترین سایه‌های وجودش می‌بره و دو حالت داره، یا گوهر وجودی هر کس، الماس انسانیت او را فارغ از ترس و انتقام شکوفا می‌کنه و یا به تراژدی ختم میشه. این تحول عمیق و انسانی به بهانه عشق به دیگری در طول زندگی، کشفی از انسان و احساس ناخودآگاه میده. مولانا نمونه تحول و الماس تراش خورده این عشق بود، اما شاید انسان‌های دیگه در عمق سیاه و خفقان آوروجودشون حبس بشن.

ابعاد انسانی و روانکاوانه این اثر من را مجاب به چنین ریسکی کرد و سرگشتگی و حیرانی درونی انسان معاصر، در لا مکان و لا زمان، عجین با طبیعت پیرامونش.

میلاد کی‌مرام: یکی از سخت‌ترین و متفاوت‌ترین نقش‌هایی که زندگی کردم و بسیار برام لذت بخش بود.

حواشی فیلم:

مهمترین اتفاقی که فیلم «روسی» ساخته امیر حسین ثقفی را وارد حاشیه کرد، تصمیم هیات انتخاب سی و هفتیمن دوره جشنواره فیلم فجر بود که این اخرین ساخته کارگردان جوان و خوش آتیه سینما را دارای کیفیت لازم برای حضور در بخش مسابقه جشنواره ندانست و کلیه بازیگران و عوامل حرفه‌ای این فیلم را در بهت و حیرت فرو برد.

اما کمی بعد از پایان جشنواره، عده‌ای از منتقدان که نسبت به کیفیت نازل بسیاری از فیلم‌های جشنواره ناراضی بودند، با برپایی چند اکران خصوصی برای خبرنگاران و اهالی سینما در خانه هنرمندان، فیلم «روسی» را دارای نکات مثبتی دانستند که از چشم داوران هیان انتخاب جشنواره غافل مانده است، تا جایی که علی علایی منتقد سینما درباره فیلم گفت: ” چهارمین فیلم «امیر حسین ثقفی» قطعا کامل‌ترین و سرراست‌ترین فیلم این کارگردان است. فیلمنامه دقیقی دارد. بازی بازیگران خیلی خوب است. همه بازیگران خوب عمل کرد‌ه‌اند. اما بازی میلاد کی‌مرام و طناز طباطبایی قابل تامل است. عدم حضور این فیلم در جشنواره فجر برای من سوال بود.

چرا ممکن است فیلم را دوست نداشته باشیم؟

نگاهی به لیست بازیگران مطرحی، چون امیر آقایی، میلاد کی‌مرام و طناز طباطبایی، هر بیننده علاقمند به فیلم و سینما را برای دیدن «روسی» مشتاق می‌کند. اما اگر از آن دسته تماشاگرانی هستید که خیلی زود از ریتم کند یک فیلم خسته شده و در لحظه به لحظه آن به دنبال کشمکش و درگیری میان شخصیت‌ها و یا تعلیق در داستان می‌گردید، تماشای این فیلم تنها می‌تواند کسالت و نا امیدی را برای شما به دنبال داشته باشد. فیلمنامه گنگی که اطلاعات چندانی از انگیزه و شرایط زیستی شخصیت‌هایش به مخاطب ارائه نمی‌دهد، انتخاب چندان مناسبی برای یک تفریح آخر هفته نمی‌تواند باشد.

جذابیت‌های فیلم کدامند؟

علاقمندی فیلمساز به قاب بندی‌های مرسوم در سینمای روسیه و اروپای شرقی که معمولاً با نما‌های واید و قرار گرفتن سوژه در نقطه طلایی تصویر شکل می‌گیرد، در کنار فرمی از کارگردانی که با اتکا به حرکت دوربین، ورود و خروج کاراکتر‌ها به کادر مورد نظر فیلمساز را برنامه‌ریزی شده جلوه می‌دهد، از آن دست نکاتی است که می‌تواند علاقمندان مباحث عکاسی و کارگردانی در سینما را با خود همراه سازد. تلاش امیر حسین ثقفی برای یافتن لوکیشن‌های غریبی که کمتر در قاب سینمای ایران دیده شده و شخصیت‌ها و حوادث فیلم را در یک ناکجاآباد هولناک به تصویر می‌کشد، از جمله ویژگی‌هایی است که می‌تواند ارزش‌های کارگردانی اثر را بیش از پیش برجسته سازد.

نظر منتقدان موافق و مخالف فیلم چیست؟

کیوان کثیریان: ” پطناز طباطبایی یکی از بهترین نقش‌های کارنامه‌اش را بازی کرده، صابر ابر، میلاد کیمرام و امیر آقایی بازی‌های کاملا متفاوت و قابل توجهی داشته‌اند؛ و مگر از این فرصت‌ها چند بار برای بازیگران پیش می‌آید؟
“روسی” در کارنامه ثقفی گام مهمی به جلوست. فیلمی که داستان پررنگ‌تری نسبت به فیلم‌های قبلی او دارد، شخصیت‌ها بهتر پرداخت شده‌اند و فضا‌ها خوب درآمده. لوکیشن‌های بکر، فیلمبرداری و صحنه‌پردازی چشمگیر از دیگر ویژگی‌های مثبت فیلم است. ابدا نمی‌خواهم بگویم “روسی” فیلم کاملی است، که اصلا نیست. اما بدون شک از نیمی از فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر، کیفیت بالاتری داشت و در بدبینانه‌ترین حالت می‌شود گفت مستحق حضور در این بخش بود. “

افشین علیار: برخلاف خلاصه این فیلم در سایت‌های مختلف «روسی» به هیچ‌وجه عاشقانه یا تراژدی نیست، این فیلم نشانی از نفرت و اندوه است. نگرش این فیلم نهیلیسم است و فیلمساز در تعلیق دنیای کیمیایی و تارکوفسکی گیر کرده و نمی‌داند به خیانت برسد یا به نما‌های مه‌آلود طولانی که هیچ منطق بصری در آن نیست. توماج آگاه است که مرجان دیگر زن او نیست، اما بحث غیرت است و سینمای کیمیایی!

«روسی»، یک فیلم سطحی موقعیت‌محور است. یک اثر جوزده و ملغمه‌ای از سینمای غرب که اساساً این شکل روایت و ساختار برای سینمای ایران نیست و بیش از حد دچار ادا و اطوار بصری شده است. ثقفی بیشتر می‌توانست یک عکاس خوب باشد تا یک فیلمساز.

کاربران در شبکه‌های اجتماعی درباره فیلم چه گفته‌اند؟

• کاربری به نام قایق در توییتر نوشته: یه فیلم با داستانی نا مفهوم، بازی‌ها و ری‌اکشن‌های ساختگی و پر اغراق بازیگرا در حالی که هیچی در چنته نداره و نه هیچ حرفی برای گفتن! «رو اعصاب» بهترین تعریف برای فیلم روسی است.
• کاربری به اسم رها در توئیتر نوشته: لوکیشن‌های فیلم روسی هولناک و پر از معنا است و همینطور موزیک فیلم با دقت انتخاب شده. اینجور فیلم‌ها تو سینمای ما خیلی کمه. من واقعاً با لحظه به لحظه این فیلم تونستم ارتباط برقرار کنم.

نظر نگارنده:

آخرین ساخته امیر حسین ثقفی به یک کادوی شیک با بسته بندی جذاب شبیه است که با بازکردن زرق و برق بسته بندی آن تنها چیزی که پیش چشمان ما خودنمایی می‌کند، نا امیدی و حسرتی است که با دیدن پوچی درون آن به ما دست می‌دهد. وقتی قاب عکس‌ها و چشم انداز‌های زیبای اثر در کنار بازی‌های اغراق شده بازیگران، نتیجه مطلوبی برای دستیابی به یک فرم روایی پیدا نمی‌کند، طبیعی است که تمام آن تلاش‌های جان فرسا برای پیدا کردن لوکیشن‌های نا آشنا و غریب بیش از آنکه به جوششی از درون اثر تعبیر شود، به کوششی ناشیانه برای کپی برداری دست چندم از آثار مهم تاریخ سینما می‌ماند که تنها به قصد خودنمایی به تصویر درآمده‌اند.

وقتی فیلمنامه چند خطی کارگردان قدرت و توان سامان دادن به شخصیت‌ها و دغدغه‌ها و روابط آن‌ها را ندارد، صحبت از بازی درخشان بازیگرانی، چون صابر ابر و طناز طباطبایی به شوخی بامزه‌ای می‌ماند که فقط میتواند هواداران تئوری «هر کسی بیشتر و بهتر داد بزنه حتما داره خوب بازی میکنه» را راضی نگه دارد. واقعیت این است که سنجش بازی یک بازیگر نه در میزان توانایی او در فریاد کشیدن و اشک ریختن، بلکه در نسبتی است که با زوایای مختلف کاراکتر ترسیم شده در فیلمنامه پیدا می‌کند. در جایی که فیلمنامه فیلم «روسی» در نمایان ساختن ابعاد مختلف شخصیت‌های داستانی‌اش و بیان انگیزه‌های آنان دچار ضعف‌های عمده‌ای شده است، به میان کشیدن بازی خوب بازیگران برای ترسیم کاراکتری که به شکل ناقص در فیلمنامه پرورش یافته است، به دنیایی بیرون از فیلم «روسی» ارتباط پیدا می‌کند.

امتیاز: