دیوار بزرگ گرگان؛ دومین دیوار دفاعی بزرگ جهان

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۷/۰۴/۹ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۰/۰۲/۲۳ به‌روزرسانی شده است.}

دیوار بزرگ گرگان، مجموعه‌ای از تاسیسات دفاعی باستانی واقع در نزدیکی گرگان در استان گلستان در بخش شمال شرقی ایران و گوشه جنوب شرقی دریای کاسپین است. این دیوار با ۱۹۵ کیلومتر طول، دومین دیوار بزرگ دفاعی دنیا پس از دیوار چین در جهان است؛ اما تا همین اواخر هیچ کس از هویت سازنده آن اطلاع نداشت.

حدس‌های مختلفی از پادشاه اسکندر کبیر در قرن چهارم قبل از میلاد مسیح تا انوشیروان (خسرو یکم) در قرن ششم میلادی وجود دارد. شواهد باستان‌شناسی و داده‌های تاریخ علمی نشان داده‌اند که قدمت این دیوار به حداقل هزار سال قبل از دیوار بزرگ چین برمی‌گردد و حقیقت تاثیرگذار این سازه این است که به‌طور جامع‌تری از اشکال اولیه دیوار بزرگ ساخته شده است.

_{عکس‌ از وب‌سایت Amusing Planet}

دیوار بزرگ گرگان از ده‌ها میلیون آجر قرمز استاندارد، با ترکیبی از زمین، آجر، چوب وسنگ ساخته شده است. آجرهایی که از خاک بادرفت (گردوخاک زردرنگی است که به‌وسیله باد حمل شده و در پشت دیواره جویبارها انباشته شده باشد) ساخته و در کوره‌ها سوزانده می‌شدند. این آجرهای قرمز نام مستعار مار سرخ را به دیوار گرگان دادند.

طول دقیق این دیوار مشخص نیست، زیرا بخش غربی آن، با سیل‌های برخاسته از آب دریای کاسپین صدمه دیده است. بخش شرقی دیوار گرگان تا چشم‌اندازهای کوهستانی کشف نشده‌ای در دامنه‌های رشته‌کوه البرز ادامه دارد. اما باستان‌شناسان می‌دانند که حداقل طول دیوار ۱۹۵ کیلومتر و عرض آن، ۶ تا ۱۰ متر بوده است.

_{عکس‌ از وب‌سایت Amusing Planet}

یک کانال با پنج متر عمق با یک شیب مداوم، پهلو به پهلوی بیشتر بخش‌های دیوار ادامه داشته و آب را از یک آب‌انبار ساخته شده در ارتفاعات تا حوزه دریای خزر، هدایت می‌کرده است. این کانال به غیر از اینکه یک منبع تغذیه آب کاربردی بوده، به‌عنوان یک خندق دفاعی نیز عمل می‌کرده است. در طول دیوار، ۳۰ دژ در فواصل ۱۰ و ۵۰ کیلومتری وجود داشته است. محققان تخمین زده‌اند که حدود ۳۰ هزار سرباز در پهلو به پهلوی دیوار در این دژها مستقر بودند.

امروزه، بیشتر بخش‌های این دیوار باستانی تخریب شده یا با گذشت زمان از بین رفته و تنها چیزی شبیه به یک شکاف در این چشم‌انداز زیبا باقی مانده است.

_{عکس‌کاور  از وب‌سایت Amusing Planet}