دوشیدن شیر مادر با دست و شیردوش + مزایا و معایب

شیردادن به نوزاد یا دوشیدن شیر مادر؟ انتخاب شما کدام است؟ احتمالا در دوران بارداری مطالب زیادی درباره فواید شیر مادر خوانده و شنیده‌اید و تصمیم گرفته‌اید نوزادتان را از آنها محروم نکنید. برخی از مادران به دلایل مختلف تصمیم می‌گیرند شیرشان را بدوشند و با شیشه به نوزادشان بدهند. در این مقاله درباره مزایا و معایب هرکدام از این روش‌ها می‌گوییم و در انتها روش‌های دوشیدن شیر مادر با دست و شیردوش را مرور می‌کنیم. با ما همراه باشید.

شیردهی مستقیم به نوزاد

مزایا

تغذیه نوزاد از سینه مادر بهترین روش شیردهی است که مزایای بسیاری هم دارد، از جمله:

• کار کمتر: پس از هربار شیردهی به نوزاد، نیازی به شستن قطعات شیردوش و شیشه‌شیر و سایر وسایل نیست.
• بهبود ارزش شیر: مواد مغذی شیر مادر به‌خوبی با نیازهای نوزاد مطابقت دارد، به‌ویژه زمانی که نوزاد مستقیم از سینه مادر شیر می‌خورد. سینه مادر به محتوای بزاق دهان نوزاد واکنش نشان می‌دهد و برای مقابله با ویروس‌ها یا باکتری‌هایی که نوزاد در معرض آنها قرار گرفته است، آنتی‌بادی تولید می‌کند.
• ارتباط عاطفی بهتر: مادرانی که مستقیم شیر خودشان را به نوزادشان می‌دهند، زمان زیادی را صرف درآغوش‌گرفتن و شیردادن به نوزاد می‌کنند. این نزدیکی اثرات عاطفی بسیار مفیدی برای نوزاد و مادر دارد.
• دسترسی همیشگی: شیردادن مستقیم به نوزاد به هیچ وسایل خاصی نیاز ندارد و همیشه در دسترس است.
• رایگان‌بودن: شیردهی مستقیم به نوزاد رایگان است و نیازی نیست برای خرید شیردوش و وسایل موردنیاز ذخیره شیر هزینه کنید.

معایب

به‌رغم فواید بسیار شیردهی مستقیم نوزاد از سینه مادر، برخی مادران هم به دلایلی این کار را دوست ندارند از جمله:

• محدودشدن برنامه زمانی: شیردهی مستقیم به نوزاد یعنی اینکه شما این امکان را ندارید که به هر دلیلی به‌مدت چند ساعت از نوزادتان دور شوید.
• نگرانی‌های مقدار مصرف شیر: در این نوع شیردهی شما نمی‌توانید بفهمید نوزادتان در روز چقدر شیر خورده است، در حالی که اطلاع از مقدار مصرف شیر نوزاد برای بسیاری از مادران مهم است.
• درد سینه: شیردهی، به‌خصوص در هفته‌های اول، باعث ایجاد درد زیادی در نوک و خود سینه می‌شود. گرچه این درد به‌سرعت بهبود می‌یابد، ممکن است باعث مشکلاتی شود که مادر را از این روش شیردهی ناامید کند.
• محدودیت‌های غذایی و دارویی: غذاها و برخی از داروها از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شوند، به همین دلیل مادرانی که شیر خودشان را مستقیم به فرزندشان می‌دهند، مدام باید حواسشان به اجتناب از خوردن داروها و غذاهای ممنوعه در دوران شیردهی باشد. پذیرش این محدودیت‌های غذایی و دارویی برای برخی از مادران سخت است.
• کمبود خواب: نوزاد، به‌خصوص در هفته‌های اول زندگی، نیاز به دفعات شیردهی مکرر دارد. بیداربودن و شیردهی هر ۲ ساعت یک بار ممکن است بعد از زایمان از نظر ذهنی و جسمی برای مادر بسیار سخت باشد. البته این به معنای این نیست که کودکی که با شیشه‌شیر تغذیه می‌شود به شیر کمتری نیاز داشته باشد، اما این روش انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.

دوشیدن شیر مادر برای نوزاد

مزایا

انتخاب بسیاری از مادران شیر دوشیدن و دادن آن با شیشه به نوزاد است. مزایای این روش تغذیه نوزاد عبارت‌اند از:

• زمان آزادتر: یکی از مهم‌ترین مزایای دوشیدن شیر مادر زمان آزادی است که در اختیارتان قرار می‌دهد، یعنی می‌توانید هر ساعت از روز که آمادگی این کار را دارید، انجامش دهید.
• اطمینان خاطر از مقدار مصرف شیر: تغذیه نوزاد با شیشه به شما این امکان را می‌دهد که بدانید نوزادتان در روز دقیقا چقدر شیر می‌خورد.
• شیر پشتیبان: با دوشیدن شیر بیشتر در طول روز، می‌توانید شیر اضافی را برای وقت‌هایی کنار بگذارید که تصمیم گرفته‌اید پرهیز غذایی را کنار بگذارید و یک روز را طبق میلتان غذا بخورید.
• اجتناب از درد: با دوشیدن شیر دیگری خبری از گازگرفتن نوزاد و مسائل این‌چنینی نیست.

چند نمونه از موقعیت‌هایی که شیردوشیدن واقعا مفید است، عبارت‌اند از:

• نوزاد نارس؛
• نوزاد مبتلا به شکاف کام؛
• نوزادی که نمی‌تواند خوب سینه را بگیرد؛
• زمانی که شیردهی بسیار دردناک است؛
• زمانی که شما و نوزاد مجبورید به دلیل کار یا بیماری در روز مدتی طولانی از هم دور باشید.

معایب

به‌رغم آزادی زیادی که شیردوشیدن برای مادر به ارمغان می‌آورد، این روش طرف‌داران کمی دارد. این روش شیردهی به نوزاد معایبی دارد که گاهی بسیار دردسرسازند. این معایب عبارت‌اند از:

• کار بیشتر: بعد از هر بار شیردوشیدن، باید وسایل زیادی را بشویید و ضدعفونی کنید که این کار زمان زیادی می‌برد.
• ترشح شیر کمتر: مکش شیردوش به‌اندازه مکش دهان نوزاد بر تولید شیر مادر اثر نمی‌گذارد. مکش دهان نوزاد باعث افزایش شیر مادر می‌شود، اما در استفاده از شیردوش این‌طور نیست و ممکن است روزبه‌روز تولید شیر کمتر شود.
• هزینه‌بربودن: خریدن شیردوش و وسایل ذخیره شیر هزینه زیادی دارد.
• سخت‌بودن: تصور کنید نوزاد گریه می‌کند و شما باید هم‌زمان با آرام‌کردن او، شیشه‌شیرش را آماده کنید. در مقایسه با شیردهی مستقیم از سینه، این روش بسیار سخت‌تر است.

چطور بفهمیم کدام روش شیردهی برایمان بهتر است؟

خوشبختانه می‌توانید از این دو روش ترکیبی استفاده کنید. یعنی چه؟ یعنی وقت‌هایی که برایتان امکان‌پذیر است مستقیم به نوازاد شیر بدهید و وقت‌هایی که کار دارید یا به هر دلیل امکان شیردهی مستقیم را ندارید، شیرتان را بدوشید و با شیشه به نوزاد بدهید. اینکه چه وقت‌هایی از هر روش استفاده کنید، به موقعیت شما بستگی دارد.

اگر شرایط مساعد است، بهتر است اول با شیردهی مستقیم شروع کنید و هنگامی که با این روش انس گرفتید، در حدود یک‌ماهگی نوزاد، کم‌کم از شیردوش و شیشه استفاده کنید.

البته مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده انتخاب روش شیردهی نوزاد وضعیت مادر است. گاهی برخی موارد باعث می‌شوند زودتر از یک‌ماهگی شیردوشیدن را شروع کنید مانند زمانی که وزن‌گیری نوزاد مناسب نیست و لازم است بر مقدار شیرخوردن او نظارت کنید و شیر بیشتری به او بدهید. مشورت‌کردن با متخصص برای پیداکردن روش درست شیردهی بسیار مفید است.

نحوه دوشیدن شیر مادر

۱. شیردوشیدن با دست

دوشیدن شیر مادر با دست مهارتی است که ممکن است برای یادگیری صحیح آن به زمان و کمی تمرین نیاز داشته باشید. برای شیردوشیدن با دست می‌توانید این مراحل را دنبال کنید:

• یک بطری، فنجان یا کاسه برای گرفتن زیر سینه و ریختن شیر داخل آن آماده کنید.
• دستانتان را با آب و صابون بشویید.
• در موقعیت راحتی قرار بگیرید و سعی کنید آرام باشید.
• یک حوله گرم روی سینه‌های خود قرار دهید یا چند دقیقه قبل از شروع شیردوشیدن، به‌آرامی سینه‌های خود را ماساژ دهید.
• موسیقی آرامش‌بخشی پخش کنید و در حین دوشیدن شیر به نوزادتان یا عکسش نگاه کنید.
• انگشت شست‌تان را بالای سینه و ۴ انگشت دیگر را زیر سینه قرار دهید به طوری که حالت دست‌تان به‌شکل حرف C باشد.
• انگشت شست و سبابه را در دو طرف سینه، در لبه‌های هاله رنگی اطراف نوک سینه، قرار دهید.
• انگشتان دست‌تان را به‌سمت قفس سینه فشار دهید و سپس آرام به هم نزدیک کنید.
• از بالا و پایین شروع کنید و بعد چرخشی به چپ و راست حرکت کنید.
• یک فنجان تمیز یا بطری نگهداری شیر را با دست دیگرتان زیر سینه نگه دارید طوری که نوک پستان مستقیما بالای آن قرار گیرد.
• حرکت ملایم دست‌هایتان باعث جاری‌شدن شیر می‌شود. فشاری محکم اما ملایم به سینه بدهید، زیرا بافت سینه حساس است.
• کمی به جلو خم شوید تا شیر داخل ظرف بریزد.
• این فشردن سینه‌ها را با سرعتی ثابت تکرار کنید تا زمانی که دیگر شیر خارج نشود. وقتی جریان شیر قطع شد، با سینه دیگر هم همین مراحل را تکرار کنید.
• شیری را که دوشیده‌اید فورا به کودک بدهید یا آن را در ظرف مخصوص بریزید و داخل یخچال بگذارید.

۲. دوشیدن شیر مادر با شیردوش دستی

• قطعات شیردوش و دست‌هایتان را ضدعفونی کنید.
• کمی سینه را ماساژ دهید یا حوله گرمی رویش بگذارید تا شیر به جریان بیفتد.
• فلنج (محافظ سینه) شیردوش را طوری قرار روی سینه قرار دهید که نوک پستان در مرکز آن قرار گیرد.
• تلمبه شیردوش را مرتب فشار دهید، مقدار شیر خارج‌شده از سینه درون محفظه متصل به محافظ سینه ریخته می‌شود.
• فشاردادن تلمبه شیردوش دستی را ۱۰ تا ۲۰ دقیقه ادامه دهید؛ تا زمانی که دست‌تان خسته شود یا جریان شیر متوقف شود.
• پس از استراحتی کوتاه، سراغ سینه دیگر بروید و این مراحل را تکرار کنید.

۳. دوشیدن شیر مادر با شیردوش برقی

• اگر از شیردوش برقی دوتایی استفاده می‌کنید، شیردوش را طوری تنظیم کنید که نوک هر ۲ سینه دقیقا در مرکز محافظ‌های سینه قرار بگیرد.
• کمی به جلو خم شوید و شیردوش را روشن کنید.
• شیردوش را روی سرعت مکش کم تنظیم کنید. سرعت کم مکش نحوه مکیدن نوزاد را شبیه‌سازی می‌کند. شیردوشیدن با سرعت بیشتر ممکن است دردناک باشد.
• دوشیدن شیر با شیردوش برقی را به‌مدت ۷ دقیقه ادامه دهید. ممکن است در ابتدا چیزی از سینه بیرون نیاید، اما چند دقیقه پس از پمپاژ، شیر جاری می‌شود.
• شیردوش را به‌مدت ۱ دقیقه قطع کنید و دورتادور سینه، یعنی از زیر بغل تا نوک آن، را خوب ماساژ دهید.
• پس از ماساژدادن هر دو سینه، دوباره شیردوش را به سینه‌ها متصل کنید و آن را به‌مدت ۷ دقیقه دیگر روشن کنید.
• درنهایت شیر را ذخیره کنید.
• اگر شیردوش برقی باتری شارژشدنی دارد، آن را بین دفعات شیردوشیدن شارژ کنید تا همیشه آماده کار باشد.

کلام آخر

روش انتخابی شما برای تغذیه نوزادتان به شرایط شما بستگی دارد. روشی را پیدا کنید که با توجه به شرایط و موقعیت برایتان بهترین گزینه است.

شما طرف‌دار کدام سبک شیردهی هستید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.

اگر می‌خواهید دلیل بسیاری از رفتارهای شریک عاطفی، یا حتی خودتان را در رابطه متوجه شوید، حتما این کتاب را بخوانید.