درباره «آرامگاه ملاخلیلا» و «خانه محصص» در محله آخوند قزوین

راضیه رحمانی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: محله آخوند با نام قبلی «بن درخت»، یکی از محلات تاریخی شهر قزوین است که شکل‌گیری آن به دوره صفویه و شروع گسترش قزوین به‌عنوان یک شهر و پایتخت صفویان قبل از اصفهان برمی‌گردد و اثارتاریخی مختلفی در این محله واقع شده است.

وی ادامه داد: طی سال‌های ۱۰۰۱ تا ۱۰۸۱ هجری قمری با استقرار عالم بزرگ دوره صفویه ملاخلیلا در این منطقه و راه‌اندازی مدرسه و احداث تأسیساتی مانند قنات توسط او، محله آخوند و ناحیه غربی قزوین رونق پیدا می‌کند و خاندان‌های علمی و معتبر قزوین و تجّار و بازرگانان و حتی مقاماتی که مسئولیت دولتی داشتند، در این محله مستقر می‌شوند و شرایط تازه‌ای را برای غرب شهر قزوین رقم می‌زنند.

آرامگاه ملاخلیلا

این کارشناس بنیاد ایران‌شناسی بیان کرد: مقبره دانشمند، فقیه و مفسر مشهور دوره صفویه، ملاخلیل بن غازی قزوینی و سه فرزندش سلمان، احمد و ابوذر در جوار مدرسه وی قرار دارد. بنای باقی‌مانده از مدرسه پرشکوه ملاخلیلا روزگاری محل حضور دانشمندان نامی همچون واعظ قزوینی، شیخ حر آملی، ملا محسن فیضی کاشانی، آقا رفیع قزوینی و سایرین بوده است.

خاندان محصص

وی تصریح کرد: نیای خاندان محصص عهده‌‎دار وصول مالیات بوده و از این روی به محصص معروف شده‌اند. جد بزرگ آن‌ها میرزا مطیعا بوده و پسرش میرزا ابوتراب از رجال قزوین بوده است. از دیگر افراد برجسته این خاندان میرزا ابوالقاسم مستشار، نیز از منصوبین دیوانی قزوین بوده و همچنین مشیرالرعایا که مدت‌ها سمت کدخدایی محله آخوند قزوین را داشته است.

رحمانی بیان کرد: مرحوم ابوالحسن محصص مستشاری از خوشنویسان بنام ایران، از بازماندگان این خاندان بودند که در سال ۱۳۸۹ در سن ۷۹ سالگی دار فانی را وداع گفت.

خانه محصص مستشاری

وی بیان کرد: در محله آخوند در مجاورت مدرسه و آرامگاه ملاخلیلا، خانه تاریخی محصص مستشاری قرار دارد که به گواه کتیبه سردر آن قدمتش به سال ۱۲۲۰ ه.ق و دوره فتحعلی‌شاه قاجار بازمی‌گردد.

این کارشناس بنیاد ایران‌شناسی مطرح کرد: این عمارت تاریخی شامل حیاط بیرونی، اندرونی، حوض خانه و دیوان‌خانه بوده که در حال حاضر، تنها قسمت‌هایی از آن باقی مانده است. جلوخان، هشتی و دالان، حیاط و چنداتاق و زیرزمین در طبقه اول و یک تالار مستطیل شکل در طبقه فوقانی بخش‌های باقی‌مانده از این بنای تاریخی است.

وی اشاره کرد: جلوخان با بدنه آجری، دارای سه طاق نمای ۲ طبقه و قرینه با تزئینات آجرکاری در طرح‌های هندسی، گیاهی و صلیبی همراه با مقرنس‌کاری و گچ‌بری و هشتی نیز دارای تزئینات و سقف گنبدی‌شکل کم خیز است و طاق‌نماهایی در دور تا دور هشتی به صورت طاقچه کار گذاشته شده است.

رحمانی اظهار کرد: در دالان نیز یک اتاق ارسی‌دار با نمایی به سمت حیاط قرار دارد. در تالار طبقه فوقانی اُرسی با نمایی رو به جلوخان و حیاط بیرونی قرار دارد. این تالار دارای یک ایوان ستون‌دار و جلوخان بنا است.

وی گفت: خانه تاریخی محصص مستشاری، با شماره ثبت ۲۰۰۶ به‌عنوان یکی ازآثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از سال ۱۳۷۷ به مرکز فعالیت‌های علمی بنیاد ایران‌شناسی شعبه قزوین اختصاص یافته است.

انتهای پیام