دانش علمی و آکادمیک متولیان گردشگری شرط تعریف صحیح اکوهتل‌ها در ایران 

مهرداد فرشیدی در گفت‌وگو با ایسنا به معرفی اکوهتل و شرایط آن در ایران پرداخت و اظهار کرد: از زمانی که هتل‌ها براساس کاربری تقسیم شد، اسامی گوناگونی برای آن‌ها انتخاب شد. این اسامی به آیتم‌ها و شرایط خاصی ارتباط دارد که از جمله آن‌ها باید به شرایط فیزیکی هتل، نوع مشتریان، محل احداث و نوع خدماتی که هتل‌ها ارائه می‌دهند، اشاره کرد. یکی از انواع هتل‌هایی که چند سالی است علی‌الخصوص در کشورهای صاحب سبک رواج پیدا کرده اکوهتل‌ها یا هتل‌های سبز است.

وی ادامه داد: البته اکوهتل با هتل سبز تفاوت‌های جزئی دارد اما معمولا در یک بخش دسته‌بندی می‌شوند. در واقع هر ۲ آن‌ به هتل‌هایی اشاره می‌کنند که با محیط زیست سازگارتر است. برخی از کارشناسان معتقدند که اکوهتل‌ها با توجه به نامشان هتل‌های اکوتوریسم است که در محیط‌های طبیعی و روستایی خدمات می‌‎دهد و برخی دیگر معتقدند که اکوهتل‌ها همان هتل‌های سبز است. 

این مدرس گردشگری و هتلداری اضافه کرد: البته ما می‌توانیم هر ۲ عامل را در اکو هتل‌ها مد نظر قرار دهیم چرا که یکی از اصل‌های مهم در حفظ محیط زیست به ویژه در مناطق طبیعی و روستاها که جفرافیای طبیعی خود را حفظ کرده‌اند و هنوز به جاذبه انسانی تبدیل نشده‌اند، موضوع سازگاری با محیط زیست است.

انرژی‌های تجدیدپذیر اولویت هتل‌های سبز و یا اکوهتل‌ها

فرشیدی خاطرنشان کرد: هتل‌های سبز که در کشورها به جز ایران شاهد گسترش آن‌ هستیم، با روش خاص خود اکوهتل‌ها را با محیط زیست سازگار می‌کنند و مهم‌ترین آیتم این است که آسیب‌رسانی به محیط زیست را به حداقل برسانند. این روزها کم و بیش به اشتباه از سوی برخی هتلداران و یا مسئولان می‌شنویم که اقدام به تاسیس هتل سبز کرده‌اند اما باید بگویم که هتل سبز شرایط و تعریف خاص خود را دارد.

وی تصریح کرد: هتل‌های سبز یا هتل‌هایی که به صورت عام هتل‌ اکو یا اکوهتل نامیده می‌شود، هتل‌هایی است که کم‌ترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌کنند؛ به این معنی که اگر قرار است از انرژی در این هتل‌ها استفاده شود انرژی‌های تجدیدپذیر در اولویت هستند. به عنوان مثال می‌توان گفت که از انرژی باد برای تولید الکتریسیته و از انرژی خورشید برای تولید برق و… استفاده می‌کنند. همچنین در این نوع هتل‌ها سیستم‌های فاضلاب مناسب تعبیه شده که پساب و فاضلاب آن تصفیه می‌شود و در جایی دیگر از هتل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این مدرس هتلداری ادامه داد: به عبارتی آبی که در اکوهتل‌ها برای دوش یا شستن دست‌ها استفاده می‌شود، داخل فلاش‌سنگ ذخیره می‌شود تا زمان دیگری مورد استفاده قرار گیرد. در این هتل‌ها تفکیک زباله از مبدا رخ می‌دهد و زباله‌های شیشه‌ای، کاغذی، خشک و… از ابتدا در هتل تفکیک می‌شوند. همچنین اکوهتل‌ها از الیاف طبیعی برای منسوجات خود استفاده می‌کنند. 

فرشیدی عنوان کرد: در این نوع هتل‌ها سعی بر آن است که از مواد شیمیایی به صورت حداقلی و در شست‌وشوی منسوجات از مواد شست‌وشوی طبیعی استفاده شود؛ پس می‌توان گفت هتل‌هایی که موارد گفته شده را شامل می‌شود اکوهتل یا هتل سبز است. 

وی اضافه کرد: همانطور که گفته شد باید اکوهتل‌ها در مناطق طبیعی احداث شود، به همین دلیل در شهرهای بزرگ و کلان شهرها نمی‌توان اکوهتل به معنای واقعی احداث کرد. البته اگر معنی اکوهتل و هتل سبز را در هم بیامیزیم و یک معنی برای آن تعریف کنیم، می‌توانیم در شهرهای بزرگ نیز اینگونه هتل‌ها را داشته باشیم.

این مدرس گردشگری و هتلداری ادامه داد: در حال حاضر نیز خانه‌ها و هتل‌های بوم‌گردی که در مناطق طبیعی احداث شده‌ نیز به عنوان هتل سبز یا اکوهتل شناخته می‌شود. البته زمانی می‌توان بوم‌گردی‌ها را به عنوان اکوهتل معرفی کرد که اصول سازگاری با محیط زیست در آن‌ رعایت شده است.

فرشیدی در خصوص برنامه‌های اجرایی و حمایتی این هتل‌ها در کشور بیان کرد: برای اینکه ما به یک هتل سبز به معنای واقعی دست پیدا کنیم، در درجه اول باید مسئولان و متولیان سفر و گردشگری در ایران معنا و مفهوم درستی از هتل‌های سبز برای خود داشته باشند. این معنا و مفهوم در گرو دانش علمی و آکادمیک افرادی است که می‌خواهند برای گردشگری و هتلداری در ایران تصمیم‌گیری کنند که متاسفانه این موضوع از مشکلات اصلی ما در این حوزه است.

ایجاد هتل‌های سبز مستلزم ارتباطی سازنده میان ارگان‌ها است

وی اظهار کرد: دستیابی به منابع سبز برای سازگاری محیط زیست در ساخت هتل‌ها مستلزم این است که با ادارات و دوایر اداری ارتباط وجود داشته باشد. به عنوان مثال باید برای استفاده از انرژی الکتریکی با وزارت نیرو هماهنگ شد و بابت موضوع آب و فاضلاب، موضوع پس‌آب‌ها و مساله تفکیک زباله از مبدا با شهرداری‌ها در ارتباط بود. باید هماهنگی و سازماندهی متناسب از سوی متولیان اصلی سفر یعنی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی با این دوایر و سازمان‌های دولتی به وجود آید.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: باید در جلساتی که برگزار می‌شود، مراتب آشنایی تصمیم‌گیرندگان در سازمان‌های مختلف و مسئولان با هتل سبز فراهم شود تا متولیان با توجه به امکاناتی که در اختیار دارند، تعاملات سازنده‌ای در این حوزه شکل دهند. البته مشکل اصلی برای تبدیل هتل‌هابا هتل‌‎های سبز مساله بودجه و هزینه‌ای است که باید صرف این کار شود که جزو با استفاده از تسهیلات بانکی ممکن نیست چرا که اگر قرار باشد سرمایه‌گذار یا مالک هتل کل هزینه‌ها را به تنهایی متحمل شوند، هزینه سرمایه‌گذاری بالا رفته و برای جبران آن لازم است درآمد نیز افزایش پیدا کند.

فرشیدی تصریح کرد: این افزایش درآمد مستلزم آن است که قیمت اتاق‌ها در هتل افزایش پیدا کند که این موضوع عملا منطقی نیست. بنابراین باید با استفاده از تسهیلات دولتی و استفاده از نظر کارشناسی بدون رانت‌بازی و سوءمدیریت‌های بی‌جا این کار توسعه پیدا کند تا هتل‌ها با دستورالعمل‌هایی که در اختیارشان قرار می‌گیرد، به همراه مشاوره‌های کارشناسان علمی و تعاملی سازنده با دستگاه‌های مختلف به سمت بازماندهی و سرمایه‌گذاری در توسعه هتل‌های سبز پیش روند.

ایجاد اکوهتل‌ها رونق گردشگری را به دنبال دارد

وی بیان کرد: در ارتباط با تعامل گردشگر با هتل‌های سبز و افزایش استفاده آن‌ها از این هتل‌ها شاید شاهد تاثیر مستقیم روی صنعت گردشگری از بابت لذتی که یک گردشگر در زمان اقامت در این هتل‌ها ممکن است نصیبش شود، نباشیم اما با توجه به اینکه تمام جهانیان در حال حاضر متوجه آسیب‌هایی که انسان به محیط زیست وارد می‌کند، هستند، این هتل به جای ضرررسانی به محیط زیست پیرامون خود اقدامی نیز برای حفظ و حراست از آن انجام می‌دهد که به لحاظ روانی بسیار تاثیرگذار است.

این مدرس گردشگری و هتلداری اظهار کرد: تاثیر روانی زمانی خود را نشان می‌دهد که گردشگر هنگام اقامت در هتل ضمن فراگیری آموزش‌های اکوتوریستی با محیطی مواجه می‌شود که به عنوان مثال نظافتش با مواد طبیعی است و از مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود، چرخه آب و فاضلاب آن باعث آلودگی زیست‌ محیطی نمی‌شود که این موارد باعث ایجاد تعلق خاطر بیشتری نیز می‌شود.

فرشیدی افزود: موارد ذکر شده موجب استقبال بیشتر گردشگران خواهد شد چرا که استفاده از این نوع هتل‌ها حس لذت خاصی در گردشگران به وجود خواهد آورد. البته عملکرد آموزشی این هتل‌ها را نیز نباید از یاد برد به عنوان مثال گردشگری که آموزش رفتار با محیط زیست را ندیده باشد با اقامت در اینگونه هتل‌ها شیوه‌‎های مشابه را در جامعه و خانه خود نیز پیاده خواهد کرد.

شکل‌گیری هتل‌های سبز بر اساس تاریخچه طبیعت‌گردی

وی با اشاره به تاریخچه این هتل‌ها خاطرنشان کرد: اصولا تاریخچه مشخصی برای اینگونه هتل‌ها وجود ندارد. صرفا تاریخچه ساخت هتل‌های سبز به تاریخچه طبیعت‌گردی در تمام دنیا باز می‌گردد. در واقع طبیعت‌گردی این ویژگی را دارد و این ذهنیت را در افراد به‌ وجود می‌آورد که طبیعت را نباید تخریب کرد و باید برای زیبایی، حفاظت و سلامت آن از خود مایه گذاشت. بنابراین همانطور که گردشگری از پیشینه بسیار زیادی در جوامع بشری برخوردار نیست، ابزار گردشگری نیز که یکی از مهم‌ترین آن‌ هتل‌ها و مراکز اقامتی است، از سابقه و پیشینه بسیار زیادی برخوردار نیست. 

این مدرس هتلداری ادامه داد: با اینکه کمتر از نیم ‌قرن است که گردشگری همه‌گیر و تخصصی شده، مراکز اقامتی نیز به نوعی تخصصی شده‌اند. البته در سه دهه اخیر که انسان متوجه تخریب محیط و آلودگی محیط زیست به شکل فزاینده و مخرب شده و در راستای آن به فکر حفظ و حراست از محیط زیست برای زندگی بهتر افتاده، این نوع تفکر در هتل و گردشگری نیز تاثیر گذاشته و باعث تغییراتی شده است.

فرشیدی افزود: در حال حاضر متخصصین به دنبال راه‌هایی هستند که گردشگر نیز بتواند در زمینه حفاظت از محیط زیست سهم خود را ادا کند و هیچ‌گونه تخریب محیطی به وجود نیاورد. شاید به همین دلیل است که در ماه‌های اخیر به جای استفاده از کلمه طبیعت‌گردی صحبت از اکوتوریسم می‌شود چرا که تفاوت اکوتوریسم با طبیعت‌گردی همان مساله پایداری زیست محیطی است. طبیعت‌گرد فردی است که علاقه‌مند به طبیعت بوده اما هیچ احساس مسئولیتی نسبت به طبیعت ندارد ولی اکوتوریست‌ها کسانی هستند که علاوه بر توجه به زیبایی‌های طبیعت در حفظ، نگهداری و حراست از محیط زیست و طبیعت نیز تلاش می‌کنند.

دستورالعمل خاصی برای احداث هتل‌های سبز در ایران وجود ندارد

وی در ارتباط با معیارهای ساخت اکوهتل اظهار کرد: من در ارتباط با معیارها و دستورالعمل‌ها برای احداث و راه‌اندازی یا تغییر کاربری هتل‌های نرمال به هتل‌های سبز در ایران دستورالعمل خاصی ندیدم اما جا دارد اساتید دانشگاه گردشگری که تحصیلات آکادمیک دارند، با مطالعه دستورالعمل‌هایی که از سوی سازمان‌های جهانی به ویژه سازمان جهانی گردشگری و سازمان جهانی اکوتوریسم تدوین شده است، دستورالعمل‌ها را آموزش داده و با ویژگی‌هایی که در کشورمان وجود دارد، منطبق سازند. همانطور که گفته شد می‌توان با استفاده از تسهیلاتی که دولت در اختیار سرمایه‌گذاران می‌گذارد نیز کاربری هتل‌ها را به سمت هتل‌های سبز تغییر داد.

هتل‌های سبز علاوه بر تاثیرات زیست‌محیطی به لحاظ کاهش هزینه‌ها برای مالکین حائز اهمیت هستند

این مدرس دانشگاه بیان کرد: هتل‌های سبز جدا از زیبایی‌های محیطی و تاثیر محیطی که دارند از لحاظ کاهش هزینه‌ها نیز بسیار برای مالکین هتل و سرمایه‌گذاران حائز اهمیت هستند؛ در واقع هزینه‌های آن‌ها را پایین آورده و با توجه به اینکه تاثیر مخربی بر محیط زیست نخواهد داشت، هزینه‌های عمومی جامعه شهری نیز پایین می‌آید.

فرشیدی گفت: اما در ایران هنوز قدم‌های اولیه در این راستا برداشته نشده و لازم است با اساتید دانشگاهی که در این زمینه مرتبط هستند، مشورت شود. اساتید محیط زیست، اساتید منابع طبیعی، اساتید جهانگردی، اساتید هتلداری، اساتید آشنا به مواد شیمیایی و شوینده‌هایی که در نظافت استفاده می‌شوند و اساتید مختلفی که نظرشان در این زمینه می‌تواند حائز اهمیت باشد، جزو این دسته هستند و می‌توان به وسیله آن‌ها تشکل‌هایی را تشکیل داد که در درجه اول آموزش را برای افراد مرتبط با گردشگری و مراکز اقامتی فراهم کنند. مالک هتل، کارمندان هتل و حتی پرسنل میراث فرهنگی که صدور مجوزها به وسیله آن‌ها صورت می‌گیرد، از جمله این افراد هستند.

وی ادامه داد: در همین راستا باید افراد مزبور را با کلیات امر آشنا و پس از آن زمینه لازم برای توسعه کار را فراهم کرد. با انجام این مراحل در ادامه باید سعی کنیم با نظارت و کنترل دائمی به دقت عمل در سازگاری مراکز اقامتی با محیط زیست افزوده و مانع از تخریب محیطی از سوی این مراکز اقامتی شویم.

انتهای پیام