«خستگی تصمیم» چیست؟ چگونه با آن مقابله کنیم؟

برترین‌ها: هر روز وقتی از خواب بیدار می‌شویم، ناچار به تصمیم‌گیری‌های ریز و درشت و متعدد هستیم: چه بپوشیم؟ چه بخوریم؟ ورزش کنیم یا در رختخواب گرم و نرم خود بمانیم؟ کجا برویم؟ و … در ظاهر ساده‌اند، اما در واقع مجموعه تصمیماتی است که روز و شب‌مان با آن تنظیم می‌شود. بنابر نتایج یک تحقیق، در طول روز حدود ۳۵ هزار تصمیم‌گیری مختلف توسط مغز ما صورت می‌گیرد و احساس خستگی بر ما غالب می‌شود. این جاست که تمرکز برای یک تصمیم‌گیری و انتخاب دیگر غیرممکن است. اما در ادامه چند توصیه به شما داریم.

«خستگی تصمیم» یا «Decision Fatigue» چیست؟

به گفته دکتر «روی. اف. بامیستر» روان شناس اجتماعی، همان‌طور که عضلات بدن شما بعد از مدت زمان زیاد فعالیت فیزیکی خسته می‌شوند، مغز نیز عضله‌ای است که بعد از تصمیم‌گیری‌های متنوع از پا درمی‌آید. در نتیجه انرژی کمتری را برای تصمیم بهتر و انتخابی درست صرف می‌کند و گاهی حتی قادر به تمرکز و تصمیم‌گیری نمی‌شود که نتیجه آن سرراست‌ترین و احتمالا بدترین تصمیمات است. شاید این جمله شما به همسرتان بعد از یک روز طولانی کاری آشنا باشد: «برام مهم نیست شام چی بخوریم… هر چی تو بخوای!»

تاثیر این خستگی بر میزان کارآمدی شما چیست؟

دکتر «بامیستر» و تیم تحقیقاتی‌اش توضیح می‌دهند که بین فرایند تصمیم‌گیری و اراده، رابطه تنگاتنگی وجود دارد. عملکرد اراده و انگیزه هم همچون مغز بعد از تصمیم‌گیری‌های پی در پی ضعیف و به تصمیمات سرسری منجر می‌شود. به عنوان مثال، اگر روزی را در جلسات کاری پشت سر هم بگذرانید و در همین هنگام یکی از کارکنان از شما تاییدیه ارسال یک ایمیل به مشتری را بخواهد، ممکن است خیلی سریع و بدون بررسی جواب مثبت بدهید، اما خیلی زود نتیجه تصمیم اشتباه‌تان را خواهید دید.

همانند تأثیرات ناشی از کمبود خواب، «خستگی تصمیم» به فقدان هوش هیجانی، ناتوانی انجام چند کار همزمان، راه‌حل‌های نامناسب برای مشکلات، ارزیابی خطر‌ها و پیش بینی نکردن پیامد‌های آن منجر می‌شود. در عصر دیجیتال اطلاعات همچون سونامی به سمت ما فوران می‌کند. لحظه‌ای که از خواب بیدار می‌شوید، نوتیف‌های ایمیل، اینستاگرام، تلگرام و… برای جلب توجه شما با هم رقابت می‌کنند و برای پردازش این اطلاعات مغز شما باید تصمیم بگیرد و انتخاب کند که نادیده بگیرد یا توجه کند، حتی رد کردن هر یک از این اطلاعات، خود نوعی دیگر از تصمیم‌گیری است.

چگونه با این خستگی مقابله کنیم؟

خوشبختانه راه‌های زیادی برای در امان ماندن از این خستگی وجود دارد. با کمی وقفه و استراحت منظم و سالم به راحتی می‌توانید توانایی خود را افزایش دهید و کارآمدی خود را در طول یک روز سنگین از لحاظ تصمیم‌گیری، بالا ببرید.

موارد تصمیم گیری خود را کاهش دهید

چگونه؟ خیلی ساده! فقط با تنظیم یک فهرست کار‌های انجام دادنی و طبقه بندی آن‌ها به راحتی می‌توانید خود را کمتر در شرایط تصمیم و انتخاب قرار دهید. با استفاده از نرم افزار مسیریاب هنگام رانندگی، کمتر انرژی مغز خود را صرف تصمیم برای کاری ساده می‌کنید. گزینه‌های انتخابی خود را در طول روز کاهش دهید. مثلا با داشتن فهرست خرید، اتلاف وقت و گزینه‌های انتخابی محدودتر و در نتیجه تصمیم‌گیری کمتری خواهید داشت.

بعضی تصمیم‌ها را به دیگری واگذار کنید

در مسائل و برنامه روزمره خانه به بقیه افراد خانواده اعتماد و برخی مسئولیت‌ها را به آن‌ها واگذار کنید و مطمئن باشید که آن‌ها از عهده خیلی از تصمیمات بر می‌آیند. در محیط کار هم می‌توانید این حس اعتماد را به همکاران خود منتقل کنید.

تصمیمات مهم خود را برای ساعات اولیه روز قرار دهید

طبق گفته محققان، زمان در طول شبانه روز بر قضاوت و توانایی ما برای گرفتن بهترین تصمیمات تاثیر زیادی دارد. برای بیشتر ما، طلایی‌ترین زمان برای تصمیمات دقیق و منطقی و محتاطانه، صبح است و با نزدیک شدن به شب، بیشتر تصمیمات ما آنی و نسنجیده می‌شود.

برای تصمیم گیری‌های ضروری، مهلت زمانی تعیین کنید

با تنظیم این مهلت زمانی به مغز هشدار می‌دهید که فقط در همین بازه زمانی تصمیم بگیرد. به این ترتیب انرژی مغز شما بر اولویت‌های شما متمرکز می‌شود. کش دادن تصمیم گیری، انرژی زیادی از مغز می‌گیرد.

از هرج و مرج بپرهیزید

داشتن فعالیت‌های اجتماعی، حرفه‌ای و سرگرمی‌های متعدد در زندگی قابل تحسین است، اما نه تا جایی که شما را در خود غرق و خسته کند. در این صورت وقت آن رسیده که خودتان را متوقف کنید. فعالیت‌های زیاد و پراکنده به دنبال خود خستگی تصمیم دارند. با دادن یک استراحت و وقفه به ذهن، سیستم عصبی خود را بهبود می‌بخشید و در مدیریت تصمیمات، عملکرد بهتری خواهید داشت. شاید قبلا این تجربه را داشته‌اید که برخی از بهترین ایده‌ها و تصمیمات شما هنگام دوش گرفتن یا پیاده‌روی در فضای باز بوده است. به این دلیل است که وقتی شما خود را از دغدغه‌های پراکنده روزمره رها می‌کنید، در واقع قشر جلویی مغز شما که مربوط به تفکر شماست، آزاد می‌شود.

درباره برخی موارد روزمره، یک تصمیم ثابت بگیرید

این دقیقا همان راهکاری است که افراد موفق دنیا در پیش گرفته‌اند. مارک زاکربرگ و استیو جابز همیشه از یک نوع پوشش استفاده می‌کنند چراکه معتقدند با این کار یکی از تصمیمات بی اهمیت روزانه حذف و انرژی آن را برای تصمیم‌گیری‌های مهم‌تر کاری صرف می‌کنند. تا جایی که ممکن است خود را در شرایط تصمیم‌گیری‌های کم اهمیت قرار ندهیم.