حقایق آرامگاه ابن سینا، شاهکار مهندسی معماری ایرانی

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۷/۰۶/۶ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۰/۰۲/۱۵ به‌روزرسانی شده است.}

آرامگاه شیخ‌الرییس ابوعلی سینا، فیلسوف، دانشمند و طبیب مشهور ایرانی در میدان ابوعلی سینا در مرکز شهر همدان قرار گرفته است. این اثر تاریخی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ملی ایران شناخته می‌شود. موقعیت مناسب این میدان تاریخی و دسترسی آسان به آن، سبب می‌شود بسیاری از کسانی که از شهر همدان گذر می‌کنند، از این آرامگاه دیدن کنند. شهرت ابن سینا در طبابت و فلسفه وی را تبدیل به یک شخصیت و چهره جهانی کرده است؛ از این‌رو، تعداد کسانی که از خارج از ایران برای دیدن آرامگاه این فیلسوف و طبیب بزرگ به ایران سفر می‌کنند، چشمگیر است. معماری آرامگاه ابن سینا، معماری خاص ایرانی است. با این مقدمه به سراغ حقایق آرامگاه ابن سینا، یکی از جاهای دیدنی شهر همدان، خواهیم رفت.

عکس از ایمان حامی خواه

۱. ابن سینا طبیب و فیلسوف معروف و بلندپایه ایرانی در قرن چهارم هجری قمری می‌زیست.

۲. ابن سینا در سال ۳۵۹ هجری خورشیدی در بخارا زاده شد. وی پزشک و طبیب ایرانی و نویسنده کتاب شفا و القانون فی طب است.

۳. ابن سینا در حدود ۲۵۰ رساله کوچک و نامه دارد که تقریبا مشتمل بر موضوعاتی است که در قرون وسطی مطرح بوده‌اند.

۴. جرج سارتن در کتاب تاریخ علم، ابن سینا را مشهورترین دانشمند ایران زمین می‌شناسد.

۵. بنای یادبود ابن سینا در میدان ابوعلی سینا شهر همدان ساخته شده است.

_{عکس از ایمان حامی خواه}

۶. مقبره ابوعلی سینا در ضلع غربی خیابان بوعلی شهر همدان قرار دارد.

۷. مکانی که آرامگاه ابن سینا در آن قرار دارد، روزگاری منزل ابوسعید خدوک از دوستان ابن سینا بوده که اکنون نیز در کنار او به خاک سپرده شده است.

۸. تا اواخر قرن سیزدهم نیز در این مکان اثری از آرامگاه امروزی ابن سینا نبود، بلکه در این مکان یک بنای قدیمی به‌شکل چهارطاقی وجود داشت که روی مقبره هر دو دوست (ابن سینا و خدوک) بنا شده بود.

۹. بنای آرامگاه چهارطاقی مزبور به مرور تخریب شد و به دستور دخترعباس میرزای قاجار به‌جای آن، گنبدی آجری ساخته شد.

۱۰. به این شکل بنای اولیه آرامگاه ابن سینا در زمان قاجاریه و به دستور دختری به نام نگار، نوه فتحعلیشاه، بنا شد.

_{عکس از سایت مشرق نیوز}

۱۱. بنای امروزی که روی مقبر ابن سینا ساخته شده است به دستور محمدرضا شاه پهلوی به مناسبت هزارمین سالروز تولد این دانشمند بزرگ، توسط انجمن آثار ملی ایران در سال ۱۳۳۰ ساخته و در سال ۱۳۳۳ خورشیدی افتتاح شد.

۱۲. آرامگاه ابن سینا در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۶۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.

۱۳. طراح بنای فعلی آرامگاه ابن سینا توسط مهندس هوشنگ سیحون به سبک معماری دوره‌ای که ابن سینا در آن می‌زیسته و بر اساس قدیمی‌ترین بنا و اثر معماری تاریخ‌دار اسلامی یعنی گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس ساخته شده است.

_{(برج قابوس) عکس از: حمزه محمد حسینی}

۱۴. جالب است بدانید که معماری بنای آرامگاه ابن سینا و گنبد قابوس اگرچه در شکل کلی ظاهری شباهت دارند، اما سبک معماری آن‌ها متفاوت است.

۱۵. برای مثال برج آرامگاه قابوس ۱۰ ستون و برج آرامگاه ابن سینا ۱۲ ستون دارد. از طرفی فاصله بین ترک‌ها در گنبد بوعلی باز و گشاده و در گنبد قابوس از ابتدا تا انتها بدون شکاف و روزنه است و درون آن فاقد نور و روشنایی است.

_{عکس از : محمد امین نجفی}

۱۶. در آرامگاه ابوعلی سینا محلی برای به نمایش گذاشتن آثار بوعلی اختصاص یافته است.

۱۷. در این غرفه عکسی از جمجمه بوعلی در معرض دید گذاشته شده که هنگام جابه‌جایی مقبره تهیه شده است.

۱۸. تالار جنوبی آرامگاه به‌عنوان موزه نگهداری سکه، سفال، برنز و سایر اشیا کشف شده مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد و دوران اسلامی اختصاص یافته است.

۱۹. تالار شمالی آرامگاه کتابخانه‌ای دارد که مشتمل بر ۸۰۰۰ جلد کتاب خطی و چاپی نفیس ایرانی و خارجی و غرفه‌های مربوط به آثار بوعلی سینا و شعرا و نویسندگان همدانی نگهداری می‌شود.

۲۰. بنایی دیگر در آرامگاه وجود دارد که مکمل کتابخانه است. این بنا بوستانی به‌شکل نیم دایره با فضای سبز است که تندیس ابوعلی سینا در حالی که کتابی در دست دارد، در ضلع شرقی میدان نصب شده است.

عکس از پوریا پیکتور

۲۱. بنای آرامگاه تلفیقی از دو سبک معماری ایران باستان و ایران بعد از اسلام است.

۲۲. در طراحی آرامگاه ابن سینا از عناصر هنر معماری سنتی ایران استفاده شده است.

۲۳. برج آرامگاه الهام گرفته از برج گنبد قابوس و باغچه آرامگاه به سبک باغ‌های ایرانی ساخته شده است.

_{عکس از: محمد امین نجفی}

۲۴. آب‌نماهای آرامگاه الهام گرفته از حوض خانه‌های سنتی و نمایی با روکار سنگ‌های حجیم و خشن خارا است که با سنگ گرانیت کوهستان الوند آراسته شده و نمودار کاخ‌های باستانی ایران است.

۲۵. ایوان بنای آرامگاه ۱۰ ستون دارد که این ستون‌ها نشانه این است که بنا ۱۰ قرن پس از بوعلی ساخته شده است.

_{عکس از ایمان حامی خواه}

۲۶. برج آرامگاه ابوعلی سینا نیز ۱۲ ستون  دارد که نمادی از ۱۲ دانشی است که بوعلی در روزگار خود بر همه آن‌ها چیره بود.

۲۷. ارتفاع هر پایه برج از کف زیرین آرامگاه تا زیر گنبد، نزدیک به ۲۳متر است. پهنای (عرض) هر پایه در پایین ۱۷٫۱ متر و در بالا ۹۲ سانتی‌متر است. گنبد مخروطی شکل آن نزدیک به ۶ متر ارتفاع دارد.

۲۸. ارتفاع اتاق اصلی آرامگاه ۱۰٫۶متر است. ارتفاع اتاق اصلی آرامگاه ۱۰٫۶ و ارتفاع کلی بنا (از کف تا انتها) بیش از ۲۸ متر است.

۲۹. در میان ۱۲ پایه برج، یک تخته سنگ مرمر با طول ۵۵٫۲ و عرض بیش از یک متر قرار دارد که کتیبه‌ای به خط ثلث بر آن نوشته‌اند.

_{عکس از ایمان حامی خواه}

۳۰. جالب است بدانید سنگ قبر فعلی بنا از کنار دریاچه ارومیه تهیه و به همدان انتقال داده شده است.

۳۱. در قسمت بالای دیوارهای داخلی آرامگاه، ۲۰بیت قصیده معروف «عینیه» که موضوع آن مراحل سیر روح انسانی و ارتباط با عالم جسمانی است، روی ۴۰ لوح سنگی مرمر نوشته شده، که هرکدام به طول ۱۰٫۱ و عرض ۵٫۰ متر به خط ثلث برجسته نوشته شده است.

۳۲. بنای آرامگاه ابن سینا اگرچه در قرون اخیر ساخته شده، اما از لحاظ شکوه و عظمت، از مجلل‌ترین بناهای تاریخی کشور محسوب می‌شود و از لحاظ اصول مهندسی یک شاهکار هنری است.

۳۳. بنای آرامگاه ابن سینا امروزه در میدان مرکزی شهر همدان به‌صورت کاملا واضح و در معرض دید علاقه‌مندان این دانشمند شهیر جهانی قرار دارد و هر گردشگری که از شهر همدان بگذرد به‌راحتی می‌تواند از بنای آرامگاه دیدن کند.

۳۴. بنای آرامگاه ابن سینا یکی از خوش‌مسیرترین و در دسترس‌ترین بناهای تاریخی ایران در شهر همدان است.

 _{عکس از عباس ساعت}

_{عکس‌ کاور  از پوریا پاکیزه}