جمع سپاری چیست؛ کاربردها، انواع، مزایا و معایب

جمع سپاری یعنی سپردن کار به جمعی از افراد. در این حالت، کاری بزرگ به بخش‌هایی کوچک تقسیم و انجام هر بخش به فردی واگذار می‌شود. البته جمع سپاری فقط برای انجام کارهای بزرگ کاربرد ندارد. در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم که جمع سپاری چیست، چگونه انجام می‌شود و چه انواعی دارد. در پایان نیز مزایا و معایبش را بیان می‌کنیم.

جمع سپاری چیست؟

جمع سپاری به‌معنی برون‌سپاری کار به جمعیتی بزرگ و گاهی نامشخص از افراد است. همچنین‌ می‌توان آن را روشی برای تأمین کالا، نیروی کار، اطلاعات یا ایده از گروه بزرگی از مشارکت‌کنندگان به شمار آورد. در این روش از اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های تلفن همراه برای برقراری ارتباط و ارسال داده‌ها استفاده می‌شود.

جمع‌سپاری به شرکت‌ها امکان می‌دهد که انجام کاری را به افرادی در هر نقطه از کشور یا حتی جهان واگذار کنند. این‌طوری شرکت‌ها می‌توانند بدون پرداخت هزینه‌های مربوط به استخدام کارکنان، از مجموعه وسیعی از مهارت‌ها و تخصص‌ها بهره‌مند شوند. برای انجام کارها یا پروژه‌ها با استفاده از این روش یک کار بزرگ به تعداد زیادی از کارهای کوچک‌تر تقسیم می‌شود تا افراد زیادی بتوانند به‌طور جداگانه آنها را انجام دهند.

مفهوم جمع سپاری بر پایه نظریه‌ «خرد جمعی» (wisdom of crowds) بنا شده است. خرد جمعی یعنی گروه بزرگی از افراد با هم می‌توانند بینش یا ارزش شگفت‌انگیزی را خلق کنند، حتی اگر این افراد جدا از هم اشتباه فکر کنند.

ایده خرد جمعی را می‌توان در تحقیق دانشمند بریتانیایی سر فرانسیس گالتون (Sir Francis Galton) نشان داد. او در سال ۱۹۰۶ حدس‌های ۸۰۰ نفر از شرکت‌کنندگان در بازاری محلی درباره وزن یک گاو ذبح‌شده را بررسی کرد. گالتون تصور می‌کرد که پاسخ کلی گروه بسیار دور از واقعیت باشد، ولی وقتی از جواب‌های این افراد میانگین گرفت، با کمال تعجب متوجه شد که جمعیت وزن گاو را با اندکی اختلاف درست حدس زده است.

جمع سپاری چگونه انجام می‌شود؟

بعضی از کسب‌وکارها از جمع سپاری برای رسیدن به اهدافی خاص یا خلق ایده‌های جدید استفاده می‌کنند. برون‌سپاری یعنی شرکت یک پیمانکار یا فریلنسر مشخص را برای انجام کاری انتخاب می‌کند، ولی جمع سپاری یعنی کارها میان یک گروه بزرگ و اغلب نامشخص توزیع می‌شوند. برخلاف مدل‌های کاری سنتی، اعضای این گروه‌ها به غیر از کارهای مربوط به جمع‌سپاری، هیچ ارتباطی با یکدیگر یا با شرکت ندارند.

جمع سپاری‌ را می‌توان برای جمع‌آوری اطلاعات و کسب بینشی ارزشمند درباره اقدامات گروه‌های بزرگی از مردم نیز به کار برد. مثلا دانستن اینکه مردم در موتورهای جست‌وجو دنبال چه اطلاعاتی هستند یا چه ویدئوهایی را تماشا می‌کنند به کسب‌وکارها کمک می‌کند که علاقه عموم مردم به محتوا، محصولات و خدمات خود را بسنجند.

سازمان‌های غیرانتفاعی یا اجتماعی با بودجه محدود نیز می‌توانند از جمع سپاری برای انتشار پیام‌های خود، تبلیغ رویدادها یا انجام کارها استفاده کنند. مثلا دانشنامه اینترنتی ویکی‌پدیا که وبگاهی غیرانتفاعی برای افزایش دانش و آگاهی است، از روش جمع‌سپاری استفاده می‌کند. بسیاری از ویراستاران مدخل‌های این دانشنامه را رایگان می‌نویسند و به‌روزرسانی می‌کنند.

اینترنت به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات و ارتباطات کارآمد را تسهیل‌ می‌کند و برای یافتن افراد موردنیاز و و دسترسی به آنها برای انجام کارها نیز مهم است. اپلیکیشن‌ها، وبگاه‌ها، شبکه‌های اجتماعی، ایمیل و سایر اشکال فناوری به شرکت‌ها امکان می‌دهند که سریع و راحت به گروه‌های بزرگی از افراد دسترسی پیدا کنند.

پرداخت دستمزد در جمع سپاری

بعضی از افراد پروژه‌ای و در ازای دستمزد کار ‌می‌کنند. بعضی نیز کارهای کوچک را داوطلبانه و بدون دستمزد انجام‌ می‌دهند. مثلا شرکتی می‌تواند میان مشتریان خود مسابقه طراحی لوگو برگزار کند و بدون استخدام‌کردن طراح حرفه‌ای، از مشتریان خود برای طراحی لوگو ایده بگیرد یا اپلیکیشن‌های ترافیکی مانند ویز (Waze) رانندگان را تشویق می‌کنند که تصادفات و سایر حوادث جاده‌ای را گزارش دهند تا اطلاعات به‌روز را در اختیار کاربران برنامه قرار دهند.

در سایر موارد به نیروی کار دستمزد پرداخت می‌شود، ولی این دستمزد مبلغ ناچیزی است. افراد باید در ازای دستمزدی اندک، وظایف معمولی و کارهای کوچکی را انجام دهند. وبگاه‌های جمع سپاری از طرف مشتریانی که به انجام کارهای کوچکی نیاز دارند، فراخوان‌هایی را منتشر می‌کنند. مثلا ترک مکانیکی آمازون (Amazon Mechanical Turk) کارهای مجازی را ارائه‌ می‌دهد که‌ می‌توانید اینترنتی در خانه انجامشان دهید.

نمونه‌هایی از جمع سپاری

شرکت‌هایی که فقط مواقعی نیاز به انجام کارهایی مانند برنامه‌نویسی یا طراحی گرافیک دارند، می‌توانند کارهایشان را به‌روش جمع‌سپاری انجام دهند و از استخدام کارمند تمام‌وقت اجتناب کنند.

گاهی کسب‌وکارها از جمع سپاری برای ارزیابی عملکرد چند نفر در انجام یک کار استفاده‌ می‌کنند. مثلا اگر شرکتی قصد تغییر لوگوی خود را داشته باشد، می‌تواند از ده‌ها طراح گرافیک بخواهد که در ازای دستمزدی اندک نمونه‌هایی را به او ارائه دهند. سپس یکی از این نمونه‌ها را انتخاب کند و هزینه طراحی کامل لوگو را به طراح بپردازد.

از نمونه‌های جمع سپاری در ایران می‌توان به اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی اشاره کرد. این شرکت‌ها حمل‌ونقل مسافران را جمع‌سپاری می‌کنند و از رانندگان و خودروهای آنها همچون ناوگانی همیشه‌آماده استفاده می‌کنند. این روش هزینه‌های نیروی کار را کاهش می‌دهد، زیرا رانندگان کارمند شرکت محسوب نمی‌شوند و مزایا یا اضافه‌کاری دریافت نمی‌کنند. مشتریان نیز همواره به سیستم حمل‌ونقلی مطمئن دسترسی دارند.

انواع جمع سپاری

۱. خرد جمعی

خرد جمعی یعنی برای حل مسئله یا تشخیص اندازه‌ها و مقدارها (مانند وزن یک گاو یا تعداد آب‌نبات ژله‌ای داخل یک شیشه) گروه‌های بزرگی از افراد در کنار هم باهوش‌تر از افراد متخصص هستند.

۲. آفرینش جمعی

آفرینش جمعی تلاشی مشترک برای طراحی یا خلق‌کردن چیزی است. ویکی‌پدیا و سایت‌های مشابه آن نمونه‌هایی از این نوع جمع سپاری هستند. نرم‌افزارهای منبع باز نیز از نمونه‌های خوب این نوع جمع سپاری به شمار می‌روند.

۳. رأی‌گیری

در این حالت، نظرسنجی از مخاطبان برای انتخاب سیاست یا رویه‌ای خاص به کار گرفته می‌شود.

۴. جمع سپاری مالی

جمع سپاری مالی شامل جمع‌آوری پول برای اهداف گوناگون با درخواست مبالغ نسبتا کم از گروه بزرگی از سرمایه‌گذاران است. هدف از جمع سپاری مالی جمع‌آوری پول یا منابعی برای حمایت از افراد، خیریه‌ها یا استارت‌آپ‌هاست. گاهی افراد بدون هیچ‌گونه انتظار بازپرداخت در جمع سپاری مالی مشارکت می‌کنند و گاهی نیز شرکت‌ها سهام کسب‌وکارشان را به مشارکت‌کنندگان ارائه می‌دهند.

مثلا ایندی‌گوگو (Indiegogo) و کیک‌استارتر (Kickstarter) پلتفرم‌های محبوب جمع‌سپاری مالی هستند که در آنها افراد می‌توانند با پرداخت مبلغ کمی در به‌ثمررساندن یک ایده کسب‌وکار یا محصول جدید مشارکت کنند.

جمع سپاری املاک و مستغلات نیز نوعی جمع سپاری مالی محسوب می‌شود. افراد معمولی می‌توانند به این روش روی املاک تجاری سرمایه‌گذاری کنند و تنها بخشی از آنها را بخرند. این روش سرمایه‌گذاری در املاک تجاری نسبتا جدید است و سرمایه‌گذاران را از دردسر مالکیت، تأمین مالی و مدیریت املاک خلاص‌ می‌کند.

مزایا و معایب جمع سپاری

مزایای جمع سپاری عبارت‌اند از صرفه‌جویی در هزینه‌ها، افزایش سرعت و امکان کارکردن با کسانی که شاید کارکنان شرکت مهارت‌های آنها را نداشته باشند. مثلا کاری را که یکی از کارمندان شرکت در ۱ هفته انجام می‌دهد، می‌توان به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کرد و آنها را به تعداد زیادی از افراد واگذار کرد تا تمام کار در چند ساعت انجام شود.

بسیاری از انواع مشاغل را‌ می‌توان با جمع سپاری انجام داد، مانند راه‌اندازی وبگاه و نوشتن مطالب آن. بسیاری از شرکت‌هایی که می‌خواهند محصولات جدیدی را طراحی کنند، به نظرات جمعی رجوع می‌کنند. شرکت‌ها می‌توانند به‌جای تکیه بر گروه‌های تمرکز کوچک، از طریق شبکه‌های اجتماعی به میلیون‌ها مشتری دسترسی داشته باشند و نظراتی مختلف از افرادی با پس‌زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی‌اقتصادی گوناگون دریافت کنند.

بااین‌حال، جمع سپاری راه‌حلی جادویی نیست و معایبی نیز دارد. در ادامه، مزایا و معایب جمع سپاری را فهرست‌وار مطرح کرده‌ایم.

مزایا

• افراد را حول یک پروژه یا هدف مشترک گرد هم می‌آورد.
• روشی کارآمد برای حل مسائل وقت‌گیر است.
• تعامل عمیق‌تری با افراد ایجاد می‌کند و وفاداری به محصول یا راه‌حل را ایجاد و تقویت‌ می‌کند.
• به شرکت‌‌ها امکان می‌دهد که در زمان و هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنند و در عین حال از افرادی با مهارت‌‌ها یا تفکرات مختلف استفاده کنند.
• شرکت‌ها را از هزینه‌های استخدام پیمانکار حرفه‌ای یا کارمند معاف می‌کند. حتی شاید رایگان باشد و مشارکت‌کنندگان به‌دلایلی مانند علایق شخصی در آن شرکت کنند.
• ایده‌های مبتکرانه حمع‌آوری می‌شوند.
• می‌تواند ریسک را کاهش دهد. در جمع سپاری ریسک بیرونی می‌شود، یعنی شرکت زمان، پول یا نیروی کار خود را برای انجام کار مدنظر به خطر نمی‌اندازد و فقط نتایجی را می‌پذیرد که الزامات آن را برآورده کرده‌اند.

معایب

• امکان دارد که جمعیت به‌راحتی‌ نتایج را از هدف اصلی منحرف و دور کنند.
• محرمانگی یا مالکیت ایده وجود ندارد.
• احتمال از‌دست‌دادن بهترین ایده‌ها و استعدادها و نرسیدن به اهداف مدنظر وجود دارد.
• نظارت محدود است. در رویکرد سنتی شرکت می‌تواند از ابتدا تا انتها بر فرایند نظارت داشته باشد، ولی اگر در کمپین جمع سپاری حتی یک اشتباه جزئی در ارتباط‌برقرارکردن با افراد وجود داشته باشد، ممکن است پروژه‌ در مسیر اشتباه قرار بگیرد و نتیجه‌ای جز اتلاف وقت نداشته باشد.
• گاهی کمیت از کیفیت پیشی می‌گیرد. وقتی وظایف به گروه بزرگی از افراد مختلف برون‌سپاری‌ می‌شود، شرکت تعدادی پیشنهاد، ایده یا کارهای تکمیل‌شده را دریافت می‌کند، ولی ممکن است که کیفیت هریک از آنها کمتر از متوسط باشد. در این شرایط باید برای غربال‌کردن مواد و مطالب بی‌کیفیت دریافت‌شده و یافتن نتایج کارآمد تلاش بسیار زیادی کنیم.

سخن پایانی

با گرایش بیشتر کسب‌وکارها به محیط‌های آنلاین و مجازی، جمع سپاری برای شرکت‌هایی مفید خواهد بود که به‌دنبال ایده‌های نوآورانه از گروه بزرگی از افراد برای بهبود محصولات یا خدمات خود هستند. جمع سپاری بخش‌هایی از املاک و مستغلات گرفته تا کارهای بشردوستانه و خیریه را در بر می‌گیرد و افراد را برای دستیابی به اهداف مشترک گرد هم می‌آورد. البته جمع سپاری موجب محدودیت نظارت بر نتایج و امکان کسب نتایجی ضعیف‌تر نیز می‌شود.

چگونه با مدیر و همکاران خود تعامل موثری داشته باشیم.

چگونه در سازمان خود پله‌های ترقی را به‌سرعت طی کنیم.