توافق در وین؛ لغو تحریم‌ها در دستور است یا تعلیق تحریم‌ها؟

مهسا مژدهی: یک ماه و نیم دیگر دولت تازه در تهران بر سر کار خواهد آمد و غربی ها به عجله افتاده اند تا احیای برجام را سرعت ببخشند.برخی از رسانه ها نوشته اند که ایران در پی گرفتن تضمین هایی از ایالات متحده است.مشخص نیست که منظور از چنین تضمین هایی چه باشد و طرف مقابل تا چه اندازه بتواند به آنها بله بگوید.از سوی دیگر در تهران سخنگوی دولت معتقد است که اتفاقات وین ربطی به سیاست داخلی ایران نخواهد داشت. او همچنین گفته است که  «اگر آمریکا به تعهداتش برگردد، مذاکره کنندگان شرایط را برای تصمیم گیری به نهادهای بالادستی گزارش خواهند داد و منتظر دولت بعد نخواهند ماند.» تهران هنوز مصر است تا ایالات متحده شروط ایران را تمام و کمال قبول کند. از آن سو هر چند طرف غربی خود را محتاج توافق هسته ای و بازگشت به آن احساس می کند اما قدم بزرگی برای رساندن ایران به خواسته هایش، حداقل در ظاهر برنداشته است. با این حال برخی از کارشناسان معتقدند که قدم هایی چون برداشتن برخی تحریم ها و همچنین رویکرد خاورمیانه ای بایدن در قبال متحدانش در سرزمین های اشغالی و عربستان به معنای نرمش این کشور در مقابل خواسته های ماست. 

در خبرآنلاین با فواد ایزدی کارشناس مسائل آمریکا به گفتگو نشسته ایم:

آقای عراقچی اعلام کرده که تضمین هایی قرار است از طرف آمریکایی گرفته شود و آنها هم قبول کرده اند. این تضمین ها چه چیزهایی می توانند باشند و آیا تهران می تواند روی آنها حساب کند؟

حرفی که ایران زده و سیاست هایی که اعلام کرده این است که تحریم ها باید لغو شوند. همه تحریم ها را مد نظر دارد و می خواهد که راستی آزمایی هم انجام بگیرد. آنها بحث لغو را قبول ندارند بلکه به موضوع تعلیق تحریم ها علاقه نشان می دهند تا هر زمانی که بخواهند بتوانند تحریم ها را برگردانند. همه تحریم ها را هم هرگز نمی خواهند و نمی توانند بردارند و از برخی از آنها صحبت می کنند. حتی در مورد اینکه کدام تحریم ها برداشته شوند و کدام نه هم می خواهند که خودشان تصمیم بگیرند. راستی آزمایی را هم فعلا نپذیرفته اند. از این جهت اگر ایران کوتاه نیاید و سیاست هایش را تعدیل نکند، توافقی نخواهیم داشت. حرف هایی که زده می شود خوشبینانه است و به دلایل متعدد هم آقای رییس جمهور و هم دیگران،‌ حرف های مثبتی می زنند. این که چرا زمانی که آن دو اصلی که ایران پیگیر بوده، حاصل نشده کماکان حرف های مثبتی در مورد گفتگوهای وین زده می شود را باید از خودشان بپرسیم. اما به هر حال اگر قرار باشد توافقی حاصل شود،ایران باید کوتاه بیاید. یعنی به جای لغو همه تحریم ها تعلیق برخی از آنها را بپذیرد و روی بحث راستی آزمایی هم تکیه زیادی نکند. اگر این اتفاق بیفتد احتمال رسیدن به توافق در مدت کوتاه هم هست.

در مورد موضوع تضمین ها هم زیاد مشخص نیست. در داخل مذاکرات حرف هایی زده می شود و نامه هایی نوشته می شود که در معرض دید عموم قرار نگرفته و افرادی هم که به این مباحث دسترسی دارند اعلام نمی کنند و مصاحبه نمی کنند. بحث هایی چون غرامت دادن به ایران هم به نظر نمی رسد که جدی باشد.

یکی از تحلیل هایی که در مورد مذاکرات وین وجود دارد، در مورد اقداماتی است که بایدن علیه مخالفان برجام انجام داده است. مثلا باعث تسریع سقوط نتانیاهو شده یا با بنت هم شرط گذاشته که چندان دخالتی در موضوع برجام و ایران نکند. آیا روند اتفاقاتی که در دولت بایدن با متحدان خاورمیانه ای اش تجربه کرده می تواند در اینده توافق هسته ای موثر باشد؟

این دعوایی که در اسراییل هست ماه ها و سال ها قبل از روی کار آمدن اقای بایدن بوده و نمی توانیم تحلیل کنیم که برکناری نتانیاهو ربطی به واشنگتن و سیاستهایش داشته باشد. در اسراییل بارها انتخابات انجام شد و نتانیاهو شانسی نداشت. این ها به نظر به نوعی داستان سرایی به نظر می رسد. اما در مورد بنت ما شواهد چندانی نداریم. ما می دانیم که ترورهایی که رژیم صهیونیستی انجام می داده با هماهنگی با امریکایی ها بوده است و کاری که آنها می کرده و می کنند این است که به ایران می گویند یا با زبان خوش امتیاز بدهد یا اسراییلی ها را می فرستیم تا تخریب هایی انجام دهند. هفته پیش هم رییس موساد به امریکا سفر کرد و اینها مسائلی است که معمولا هماهنگ می شود. این که ما می شنویم دشمنی میان اسراییل و امریکا وجود دارد بیشتر جنبه داخلی دارد.

آیا امکان این وجود دارد که بایدن در مرحله ای بخواهد لغو تمامی تحریم ها را به کنگره ببرد و بتواند از سد کنگره عبور کند تا آنطور که ایران مایل است، در گفتگوهای برجامی حاضر شده و احیای توافق هسته ای را رسما کلید بزند؟

بایدن الان در کنگره رای ندارد. شرایطی که دارد این است که هر چند وقت یک بار یک تعداد از سناتورهای جمهوری خواه نامه می نویسند که هر توافقی که میخواهی داشته باشی، داشته باش و ما وقتی به قدرت برسیم لغوش می کنیم. اختلاف بین جمهوری خواه و دموکرات صفر است و با یک صندلی می توانند کنترل کنگره را سال آینده به دست بگیرند و هر توافقی هم که دولت بایدن با ایران داشته باشد را با مشکل رو به رو کنند. یکی از درس هایی که ما باید از برجام می گرفتیم همین است که نباید قدرت کنگره را در آمریکا دست کم بگیریم. ترامپ هم با استفاده از قانون کنگره از برجام خارج شد. به این جهت این درس هایی است که نباید فراموش کنیم. بایدن هم می داند که با این موضوع رو به روست و باید برنامه ای برای آن بچیند. یکی از تضمین هایی که احتمالا ایران هم بخواهد همین است که دیگر با امد و رفت ها در کنگره برای توافق هسته ای مشکلی ایجاد نشود.

آقای ربیعی روز دوشنبه گفت که انتخابات ایران در به ثمر رسیدن برجام تاثیری ندارد. از سوی دیگر اتحادیه اروپا و برخی از آمریکایی ها ترجیح می دهند که توافق بر سر احیای برجام هر چه سریع تر و تا پیش از پایان دولت فعلی انجام بگیرد. کدام یکی از این حرف ها می تواند درست تر باشد؟

برداشت غربی ها این است که ممکن است تیم بعدی وزارت خارجه به اندازه تیم فعلی امتیازاتی را به غربی ها ندهند. دولت جدید که اواسط مرداد کارش را شروع می کند هنوز وزیر خارجه اش مشخص نیست و هر کسی که باشد احتمالا به راحتی تیم فعلی مذاکره نمی کند. احساس آنها این است که بهتر از توافق تا قبل از این تاریخ اتفاق بیفتد. اما مساله این است که طرف غربی انتظار دارد ایران برای رسیدن به این توافق کوتاه بیاید. آنها علاقه ای به لغو همه تحریم ها و راستی ازمایی ندارند. اگر ایران بپذیرد که میتوانند به توافق برسند.

ما در آستانه اغاز به کار دولت تازه ای در ایران هستیم. با توجه به رویکردی که آقای رییسی اعلام کرده آیا شرایط در دولت بعدی برای احیای برجام سخت تر خواهد بود؟

آقای رییسی نسبت به برجام حرف منفی نزده است. برخلاف جلیلی که می گفت برجام چک بی محل است، رییسی چنین ادبیاتی نداشته است و توافق را قبول دارد. ار بین دولت فعلی و آمریکا توافقی اتفاق بیافتد او خواهد پذیرفت. منتها به نظر من از تجربه دولت فعلی استفاده خواهد کرد و همه تخم مرغ ها را در سبد برجام نخواهد چید و معطل وین و احیای برجام نمی شود. اینها درس هایی است که به نظر نمی رسد که آقای رییسی آنها را فراموش کند.

 

>>> این مطالب را هم بخوانید:

مذاکرات برجامی در دولت رئیسی ادامه دارد؟

ادامه مذاکرات برجامی در دولت بعد؛ ماجرا چیست؟

تصمیم نهایی با رئیس‌جمهور نیست؛ برجام در دولت بعد ادامه دارد

 

23 / 312 310