تفاوت‌های استانی در عزاداری؛ از گِل‌مالی لرستانی‌ها تا نخل‌برداری یزدی‌ها

در این ایام مرکزیت عزاداری ملی وجود ندارد. حتی در جایی مثل مشهد که مدفن امام معصوم علیه السلام قرار دارد، عاشورا از شلوغ ترین ایام آن مرقد مطهر نیست. عاشورا چون یک مساله مورد قبول نسبی همه است و امکان پردازش تصویری دارد، در هرجای کشور مراسم ویژه دارند.

به همین دلیل مردم در هر جا که هستند، برنامه ریزی می کنند تا در عاشورا به شهر و یا روستای خود بروند. این ویژگی در میان کل مراسم ملی و مذهبی اختصاص به عاشورا دارد. بنا بر این به جاست گفته شود عاشورا و مراسم محرم علاوه بر جنبه مذهبی، بخشی از فولکلور مناطق مختلف در کشور شده است.

در این مراسم دینی فولکلوری بیشترین تفاوت های منطقه ای در استانهای مختلف وحتی در شهرها و روستاهای گوناگون بر اساس نام واحد حسین که عالم همه دیوانه اوست اتفاق می افتد. سینه زنی جنوبی خود یک تصویر سازی از واقعه عاشوراست که در همه جهان بیننده می تواند داشته باشد. با حرکات موزون و نوحه های اهنگین و صداهای زیبا، با لهجه شیرین جنوبی.

گِل مالی لرستانی ها و مراسم بسیار سنگین آماده سازی آن و گِل بستن همه در روز عاشورا و عزاداری لری که با سر وصورت گِلی انجام میشود فقط اختصاص به لرها دارد و کمتر نحله ای از لرها به آن بی توجهی میکنند، جلوه های ویژه ای است که وقتی به فیلم کشیده می شود، علاوه بر جنبه مذهبی، رنگ تصویری مهمی دارد.

مراسم نخل برداری در استان یزد و یا شیوه منظم سینه زنی آنان که هرساله در مسجد حظیره اجرا می شود نیز منحصر به فرد است. در مورد همه روستاها و شهرستانها کم وبیش می توان ویژگی مراسم محرم بر شمرد.

بازگشت سالانه اکثریت جامعه به مرکز تولدشان و احیای این فولکلور مذهبی نشانه این است که مذهبدر لایه های عمیقتر از اعتقادات جاری در جان ودل مردم نفوذ داردو هویت ملی ومنطقه ای پیدا کرده است.

ادعای نادرستی نیست اگر گفته شود امام حسین ومراسم محرم وعاشورا نخ تسبیحی فولکلوریک ایران است که حتی پیروان سایر ادیان ومذاهب را هم در بر میگیرد. مهم تر اینکه این فرهنگ دینی و اجتماعی ریشه در تاریخ دارد و حکومت ها – چه حکومت جمهوری اسلامی و چه ایام حکومت پهلوی وچه مبلغان امروزی نفرت از دین خیلی اثر مثبت یا منفی براین فرهنگ نتوانسته اند بگذارند.

* منتشر شده در سایت جماران/ سه‌شنبه ۱۱ مرداد ۱۴۰۱