تغذیه با شیر مادر؛ ۱۱ فایده‌ای که نمی‌دانستید

مجله دیجی‌کالا – نسرین طاهری پور: ممکن است شما در معرض اطلاعات مختلفی قرار گرفته باشید و به همین دلیل تمایلی به تغذیه‌ی نوزادتان با شیر مادر ندارید. این موضوع یک تصمیم کاملا شخصی است، اما بهتر است قبل از عملی کردن این تصمیم با چند مزیت تغذیه با شیر مادر آشنا شوید.

مواد مغذی به میزان کافی در شیر مادر وجود دارند؛ بنابراین مطلوب‌ترین تغذیه را برای نوزاد فراهم می‌کند. به علاوه هضم شیر مادر برای کودک آسان است و در هر زمان و مکانی در دسترس نوزاد قرار خواهد داشت. در ارتباط با مزیت تغذیه با شیر مادر، آکادمی اطفال آمریکا (APP) استفاده‌ی کامل و انحصاری از شیر مادر را تا ۶ ماهگی توصیه می‌کند و پیشنهاد می‌کند پس از اضافه کردن مکمل‌های غذایی، شیردهی به کودک را حداقل تا ۱ سالگی ادامه دهید.

همچنین سازمان بهداشت جهانی (WHO) در ارتباط با مزیت تغذیه با شیر مادر می‌گوید: «شیردهی تا ۲ سالگی یا بیشتر، روشی قابل اعتماد برای تغذیه‌ی کودک است و مزیت تغذیه با شیر مادر تا مدت‌ها پس از اتمامِ آن قابل مشاهده است.» همچنین هر دو سازمان توصیه کرده‌اند که برای استفاده‌ی حداکثری از مزایای مواد مغذی موجود در شیرِ مادر، شیردهی را از ۱ ساعت پس از تولد آغاز کنید.

در این مطلب ۱۱ مزیت استفاده از شیر مادر را در دو بخشِ کودک و مادر، بر اساس مستندات علمی به شما معرفی می‌کنیم.

مزایای شیردهی برای کودک

۱. شیر مادر تغذیه‌ای ایدئال برای نوزادان فراهم می‌کند

بیشترِ متخصصان توصیه می‌کنند که تغذیه‌ی نوزاد تا ۶ ماهگی، فقط با شیر مادر باشد.

شیر مادر تمام نیاز‌های غذایی نوزاد را در ۶ ماه اول زندگی تامین می‌کند. ترکیب مواد داخل شیر با توجه به نیاز بدن کودک در بازه‌های زمانیِ مختلف تغییر کرده و مطمئن‌ترین روش تغذیه را در اختیار شما قرار می‌دهد. در روز‌های ابتدایی تولد، سینه‌ی مادر شروع به تولید مایعی غلیظ، با رنگ مایل به زرد می‌کند. این مایع، که آغوز نام دارد، سرشار از پروتئین بوده و قند کمی دارد. همچنین در آغوز، ترکیبات بسیار مفید تغذیه‌ای وجود دارد که آن را به یک غذای شگفت‌انگیز تبدیل کرده است که هیچ جایگزینی ندارد.

آغوز یک شیر ایدئال است و به رشد دستگاه گوارش نوزاد کمک می‌کند. همینطور که معده‌ی نوزاد رشد می‌کند، میزان تولید آغوز نیز بیشتر می‌شود. 

۲. شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌های مهم است

شیر مادر مملو از آنتی‌بادی‌های مهمی است که به کودک شما کمک می‌کند با ویروس‌ها و باکتری‌ها مقابله کند؛ این موضوع در ماه‌های اول زندگی بسیار ضروری است. آغوز سرشار از آنتی بادی است، میزان بالایی از ایمونوگلوبولین A یا IgA دارد و چند آنتی‌بادی مهم دیگر نیز در ترکیباتش موجود است.

زمانی که شما در معرض ویروس و باکتری قرار می‌گیرید بدن‌تان شروع به تولید آنتی‌بادی می‌کند و آن را به شیرِ شما انتقال می‌دهد. به این ترتیب در کودک شما نیز مصونیت ایجاد می‌شود. IgA با تشکیل لایه‌ای محافظتی در بینی، گلو و دستگاه گوارشِ نوزاد از او در برابر بیماری‌های مربوط به دستگاه تنفسی و گوارشی محافظت می‌کند. کودکانی که با شیر مادر تغذیه نکرده‌اند در برابر مشکلاتی مثل ذات‌الریه، اسهال و عفونت، آسیب‌پذیرتر هستند.

۳. شیردهی می‌تواند خطر بیماری را کاهش دهد

تغذیه‌ی انحصاری با شیر مادر، به شکلی که کودک فقط از شیر مادر تغذیه کند، بسیار مفید است. این موضوع خطر ابتلا به بیماری‌های بسیاری را در کودک شما کاهش می‌دهد. در ادامه به بعضی از این بیماری‌ها اشاره کرده‌ایم:

• عفونت گوش میانی
• سرماخوردگی و عفونت در نوزادی
• آسیب بافت روده
• سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
• بیماری‌های آلرژیک
• بیماری‌های روده‌ای مثل کولیت اولسراتیو و کرون
• دیابت
• سرطان خون در دوران کودکی

۴. شیر مادر باعث افزایش وزن مفید در کودک می‌شود

تغذیه از شیر مادر در کودکان افزایش وزن مفید را در پی دارد و از چاقیِ آن‌ها جلوگیری می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که تغذیه از شیر مادر به مدت ۴ ماه یا بیشتر، ریسک ابتلا به اضافه وزن و چاقی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. 

هرچه میزان شیردهی بیشتر باشد، منبع مطمئن‌تری از باکتری‌های مفید در روده‌ی نوزاد شکل می‌گیرد و همین موضوع، چربی‌های اضافه‌ی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین در بدن نوزادانی که از شیر مادر تغذیه کرده‌اند، میزان بالاتری از لپتین وجود دارد. لپتین هورمون اصلیِ تنظیم اشتها و ذخیره‌ی چربی است. 

۵. شیر مادر می‌تواند کودکان را باهوش‌تر کند

در برخی تحقیقاتِ انجام شده بر روی نوزادان مشخص شده است که تغذیه از شیر مادر باعث رشد مغزی آن‌ها شده و میزان این رشد نسبت به نوزادانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند بیشتر است.

این تفاوت علاوه بر اینکه به دلیل مواد مغذی در شیر مادر به وجود می‌آید، می‌تواند به دلیل نزدیکی جسمی با مادر، لمس و برقراری ارتباط چشمی در زمان شیردهی نیز باشد. منابع رسمی بیان می‌کنند که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه کرده‌اند، امتیاز هوشیِ بالاتری نسبت به دیگران دارند و با بزرگ شدن کمتر دچار مشکلات رفتاری می‌شوند.

مزایای شیردهی برای مادر

۶.شیردهی، خطر ابتلا به افسردگی را در مادر کاهش می‌دهد

طبق مطالعاتی که در سال ۲۰۱۲ انجام شد، مادرانی که نوزادان‌شان را با شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر از مادرانی که به آن‌ها شیر نمی‌دهند، یا زود از شیر می‌گیرند، دچار افسردگیِ پس از زایمان شده‌اند.

۷. شیردهی به انقباض رحم کمک می‌کند

در دوران بارداری رحم رشد بسیار زیادی دارد و تقریبا تمام فضای شکم را پر می‌کند. پس از زایمان، رحم فرآیندی به نام اینوولون را طی می‌کند تا به اندازه‌ی قبلی خود بازگردد. اکسی‌توسین، هورمونی که ترشح آن در طول مدت بارداری افزایش می‌یابد، در پیش‌برد این فرآیند بسیار موثر است.

بدن در هنگام زایمان مقدار بسیار زیادی اکسی‌توسین ترشح می‌کند تا به زایمانِ کودک و کاهش خونریزی کمک کند؛ همچنین باعث شکل‌گیری ارتباط عاطفی بین شما و نوزادتان می‌شود. در دوران شیردهی نیز ترشح این هورمون افزایش می‌یابد و باعث انقباضات رحمی می‌شود، خونریزی را کاهش می‌دهد و به طور خلاصه به رحم کمک می‌کند تا به اندازه‌ی قبلیِ خود بازگردد.

۸. شیردهی در کاهش وزنِ مادر موثر است

حتما شنیده‌اید که بعضی از خانم‌ها پس از به دنیا آمدن فرزندشان دچار افزایش وزن می‌شوند، اما برخی دیگر کاهش وزن داشته و بدون زحمت به وزن و ظاهر ایدئال خود می‌رسند. شیردهی باعث سوزاندن کالری و چربی می‌شود. مادران معمولا ۳ ماه پس از آغاز شیردهی متوجه تغییرات پیش آمده در بدن خود می‌شوند.

۹. شیردهی خطر ابتلا به بیماری را در مادر کاهش می‌دهد

اینطور به نظر می‌رسد که شیردهی در بدن مادر محافظتی طولانی مدت در برابر بیماری‌های مختلف از جمله سرطان ایجاد می‌کند. جالب است بدانید که بیشترین تاثیر شیردهی و ایمنیِ ایجاد شده در ارتباط با سرطان پستان و تخمدان مشاهده شده است. زنانی که به نوزادان خود شیر می‌دهند با خطر کمتری در برابر فشار خون بالا، آرتروز، چربی خون بالا، بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ مواجه هستند.

۱۰. شیردهی می‌تواند جلوی عادت ماهیانه را بگیرد

شیردهی مداوم می‌تواند بر فرآیند تخمک‌گذاری و عادت ماهیانه تاثیر گذاشته و آن را متوقف کند. به تعویق افتادن سیکل‌های عادت ماهیانه، نوعی راهِ اطمینانیِ بدن از وجود فاصله‌ی زمانیِ مناسب بین دو بارداری است و نباید شما را نگران کند. 

۱۱. شیردهی باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه می‌شود

تغذیه با شیر مادر رایگان است و هزینه‌های مربوط به مشاوره‌ی استفاده از شیر‌های مختلف یا استفاده از پمپ‌های سینه را ندارد؛ به علاوه شیر مادر همیشه در دمای مناسب، آماده‌ی نوشیدن است. شما با انتخاب شیر دادن به روش طبیعی مجبور نیستید:

• برای تهیه‌ی شیر خشک مناسب هزینه کنید.
• مقدار شیر خشک مورد نیازِ نوزاد را محاسبه کنید.
• وقت خود را صرف تمیز و ضدعفونی کردن شیشه‌های شیر کنید.
• در زمان‌های مختلفِ شبانه روز شیر خشک را آماده کرده و بطری را گرم کنید.
• راه‌های مختلفِ گرم کردن بطری شیر را در حین حرکت و بیرون از منزل پیدا کنید.