تالاب‌های گلستان پیشنهاد شگفت‌انگیز طبیعت گردان/ هر پرنده ای که تا حالا ندیدی اینجا ببین

یکی از عناصر زیبای طبیعت تالاب هایی هستند که با زیبایی طبیعی و پوشش گیاهی و جانوری متنوعی که در داخل و اطراف خود دارند به عنوان یک جاذبه دوست داشتنی شناخته می شوند.

تالاب های بی نظیر استان گلستان همواره در اوج زیبایی و آرامش قرار داشته و گردشگران را به سمت خود فرا می خوانند.

تالاب ها، گوشه ای از زیبایی‌های منحصر به فرد این استان است. در دل دشت های ترکمن صحرا و در فاصله کوتاهی با مرز ترکمنستان مجموعه تالاب‌های بین المللی استان گلستان آرام و باوقار جاخوش کرده اند. تالاب‌های آلاگل، آلماگل، آجی گل و گمیشان چهار تالاب بزرگ این استان به شمار می رود که به بهشت طبیعت گردی شهره شده است.

 از جمله ویژگی مشترکی که همه ی این تالاب ها دارند اینکه زیستگاه گونه های مختلفی از جانوران و گیاهان هستند لذا محیط مناسبی برای شناخت تعداد زیادی از این گونه موجودات می باشند.

کشور ایران تاکنون ۲۲ تالاب با مساحت تقریبی یک میلیون و ۴۸۰ هکتار را در کنوانسیون رامسر به ثبت رسانده است. این کنوانسیون یک مجمع بین ‌المللی است که با هدف جلوگیری از هر گونه تخریب تالاب ها، شناخت ظرفیت ‌ها و قابلیت احیا و بازسازی آنها بنیان گذاری شده است.

تالاب آلاگل
از جمله تالاب های استان گلستان تالاب آلاگل است که در فاصله ی ۶۰ کیلومتری شمال گنبدکاووس در شرق جاده ی آق ‌قلا به اینچه ‌برون واقع شده است. تالاب آلاگل بزرگترین دریاچه ی استان گلستان می باشد که عمق ان در زمان پرآبی ۲ و نیم متر و مساحت آن حدودا دو هزار و  ۵۰۰ هکتار است.

آب این تالاب از رودخانه ی مرزی اترک و زهکشی‌ های طبیعی رودهای شور مانند رود سامان و رود شورجه تأمین می ‌شود. تالاب آلاگل در واقع در شهرستان گنبد کاووس، بخش داشلی برون، در کنار شهر اینچه برون واقع شده است.

تالاب آلاگل در چند کیلومتری مرز ترکمنستان و در مرکز شوره ‌زار بزرگ ترکمن صحرا قرار گرفته در نتیجه یک دریاچه با آب شور به شمار می رود. اطراف این تالاب اغلب پوشیده از نی و جگن و درختچه ‌های گز است و کف آن معمولا با جلبک های سبز رنگ به شکلی تقریبا یک دست پوشیده شده است.

یکی از ویژگی های خاص هر تالاب، مهاجرت انواع پرندگان به سمت آن در فصول خاصی از سال است. تالاب آلاگل نیز از این قضیه مستثنی نیست و هر ساله هزاران پرنده به آن مهاجرت کرده و در بازه ی زمانی خاصی از سال می توانید شاهد حضور انواع پرندگان زیبا و رنگارنگی از جمله قو، فلامینگو، اردک، پرستوی دریایی، چنگر، غاز، سلیم، کاکائی، بالکان، آبچلیک و … در این منطقه از استان باشید.

از آنجا که تالاب آلاگل دارای آبی کاملا شور است برای پرورش ماهیانی که در آب شور زندگی می کنند مناسب است، لذا انواع ماهیان شورزی دریای خزر مخصوصا ماهی سفید و کپور در این تالاب پرورش داده می شود.

تالاب آلماگل
از دیگر تالاب های استان گلستان می توان به تالاب آلماگل اشاره کرد. منبع تامین آب این تالاب نیز همان رودهایی است که آب تالاب آلاگل را تامین می کنند در نتیجه این تالاب نیز دارای آبی شور می باشد.

تالاب آلماگل به عنوان یکی از سه تالاب بین ‌المللی شهرستان گنبدکاووس در شمال استان گلستان در نزدیکی مرز ایران و ترکمنستان در شمال تالاب آلاگل واقع شده است. این تالاب که معنی نام آن “دریاچه سیب” می ‌باشد با مساحتی در حدود ۲۰۰ هکتار در فاصله تقریبی ۷۲‬ کیلومتری از شهر گرگان قرار گرفته است.

از جمله ویژگی های تالاب آلماگل می توان به این مورد اشاره کرد که دارای مقدار فراوانی از مواد مغذی است. تالاب آلماگل در جنوب رودخانه مرزی اترک که از جمله رودهای اصلی و مرزی حوضه آبریز دریای خزر است، واقع شده و بیشتر آب آن از طریق این رود تامین می شود.

لازم به ذکر است حدود ۸۰‬ درصد از پوشش گیاهی موجود در تالاب آلماگل در بخش شرق و شمال شرقی آن پراکنده شده است و گونه ‌های مختلف گیاهان آبزی در این تالاب به چشم می خورد.

از جمله این گیاهان می توان به چنگال آبی، بومادران آبی، جگن، نی، هفت بند، آلاله آبی و لویی اشاره کرد. این در حالی است که در نوار اطراف این تالاب گیاهانی نیز وجود دارد که پرندگان بومی و آنهایی که در فصل مهاجرت به سمت این منطقه هجوم می آورند از آنها به عنوان محلی برای ساختن آشیانه‌ خود استفاده می ‌کنند.

از مهم ترین این گیاهان می ‌توان به علف شور، جارو ترکمنی، گز شاهی، خارشتر، یولاف وحشی، چمن و مرغ اشاره کرد. علاوه بر اینها که به طور طبیعی در اطراف این تالاب رشد می کنند سازمان جهاد کشاورزی نیز انواع دیگری از گیاهان را در اطراف تالاب آلماگل کاشته است.

این سازمان چنین عملی را برای کاهش اراضی بیابانی و ممانعت از فرسایش خاک و نیز برای پیاده سازی طرح های مرتع داری انجام داده است.

تالاب آلماگل دارای انواع متفاوتی از جانوران مانند ماهی ها، پرندگان و خزندگان مختلف است که از جمله آنها می توان به زردک، سیاه ماهی، کپورچه، آمور، کپور معمولی، پاروا یا آمورچه، کلمه، اسبله، گامبوزیا و گاو ماهی اشاره کرد.

شرایط محیط زیستی خاصی که در اطراف تالاب آلماگل برقرار است موجب شده که این دریاچه مکان مناسبی برای زندگی و تولید مثل پرندگان مهاجر باشد به طوری که حدود ۳۶‬ نوع از این پرندگان که در فصل مهاجرت از دیگر مناطق به این منطقه می آیند و جزء پرندگان بومی استان نمی باشند در تالاب های این منطقه تخم گذاری کرده و تا زمانی که تخم های خود را به جوجه تبدیل کنند و هنر پرواز کردن را به آنها بیاموزند در اطراف این تالاب می مانند و می توانند گردشگران را از لذت دیدن خود بهره مند کنند.

از مهم ترین پرندگان مهاجر آلماگل می توان به کشیم گردن سیاه، باکلان، حواصیل خاکستری، اگرت، اردک سر سیاه، اردک سیاه کاکل، اردک تاجدار، اردک سرسفید، خوتکا، چنگر، چوب پا، خروس کولی، تلیله کوچک، آبچلیک، کاکایی، قوی گنگ، غار پیشانی سفید و عقاب دریایی دم سفید اشاره کرد که برخی در داخل آب و برخی در کنار اب زندگی می کنند. در این میان اردک سر سیاه، سیاه کاکل و تاجدار جزء پرندگانی هستند که تعدادشان در حال کم شدن است. 

طبیعی است که در جوار این تالاب پستانداران هم زندگی کنند. از جمله اینها می توان به تشی، جرد بزرگ، خرگوش، گربه دشتی، روباه معمولی، روباه سردم سیاه، شغال و گراز اشاره کرد. در فاصله نزدیکی از این تالاب روستاهایی نیز به صورت پراکنده وجود دارد که اهالی آن بیشتر از طریق برداشت نی، چرای دام ها، شکار پرندگان و ماهی گیری از این تالاب امرار معاش می ‌کنند.

تالاب آجی گل
در جنوب غربی آلماگل تالاب دیگری به نام آجی گل واقع شده است. برای رسیدن به این تالاب بایستی ۸۰ کیلومتر از شهر گنبدکاووس به سمت بخش مرزی داشلی برون پیش بروید. تالاب آجی گل نیز در شمال شهرستان گنبدکاووس و در جنوب روستای تنگلی واقع شده است. مساحت این تالاب حدود ۳۶۰ هکتار و عمق آن بین ۱ تا ۵ متر، حجم آب آن ۷/۲ میلیون متر مکعب و در حد فاصل دو تالاب آلماگل و آلاگل قرار دارد. مسیر دسترسی به این تالاب‌ نیز مانند دو تالاب دیگر از شهر گرگان به سمت جاده آق قلا به اینچه برون است. تالاب آجی گل در شمال شوره زار آلاگل و در فاصله ۲ کیلومتری شرق دریاچه شور قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا منفی چهار متر است.

هر سه تالاب آلاگل، آلماگل و آجی ‌گل به عنوان تالاب های بین ‌المللی در سال ۱۹۷۵ میلادی در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده اند و در مجموع با مساحتی در حدود ۱۴۰۰ هکتار تحت حفاظت سازمان محیط زیست استان گلستان قرار دارند.

تالاب گمیشان

تالاب گمیشان یکی تالاب های مورد علاقه پرندگان مهاجر است که به عنوان یک ذخیرگاه ژنتیکی با ارزش زیاد می شود که به صورت معمول می‌توان ۱۰۰ نوع پرنده نادر را در این تالاب تماشا کرد. این تالاب با مساحت حدود ۳۰ هزار هکتار که به عنوان یک منطقه تفریحی است در ۶۰ کیلومتری شمال غرب گرگان در غرب دشت ترکمن، حاشیه شرقی دریای خزر، واقع شده است. از قدمت این تالاب اطلاعاتی دقیقی در دسترس نیست اما با توجه به اینکه سطح آب دریای خزر در زمان سلطنت سومین شاه خوارزم بقدری پایین بود که از تالاب انزلی چیزی جز بستری، به جا نمانده بود و با توجه به زمان سلطنت استر که بین سال های ۱۲۵ تا ۱۵۵ق. در زمان فرار سلطان محمد خوارزم شاه به جزیره آبسکون در سال۷۱۶ ق، می توان نتیجه گرفت که از آن سال‌ها به بعد با افزایش آب دریا در این منطقه تالاب ایجاد شده است.

تالاب گمیشان علاوه بر ارزش‌های اکولوژیکی، تفریحی و اقلیمی و آموزشی که دارد در حفظ مناسبات اقتصادی و اجتماعی منطقه نیز اهمیت بسزایی داشته و باتوجه به فقدان ارزش کشاورزی اراضی این منطقه، تالاب گمیشان یکی از منابع تامین مالی اهالی به شمار می‌آید.

از ویژگی‌های منحصر به فردی که تالاب گمیشان دارد اکوسیستم کم نظیر آن است که در آن انواع ماهیان، سخت پوستان، نرم تنان، دوزیستان، خزندگان و پرندگان و همچنین پایگاه پاییزی و زمستانی برخی از پرندگان درحال انقراض و نادر جهان واقع شده است.

انتهای پیام