به جای اختلاس‌گر و رانت‌خوار «خبرنگار» را بازداشت می‌کنند!/ روزنامه‌نگار نباید بازیگر امنیتی بشود

نشست «واکاوی کارکرد حرفه خبرنگاری در انتخابات پیش‌رو» از سلسله نشست‌های «راه گفتگو» با حضور اکبر منتجبی، سردبیر روزنامه سازندگی و محمد جواد اخوان، مدیر مسئول روزنامه جوان در موسسه اطلاعات برگزار شد.

منتجبی در این نشست با اشاره به خلاء‌های آموزشی در حوزه روزنامه‌نگاری در کشور گفت: متاسفانه در سال‌های اخیر موضوع آموزش در رسانه‌های ایران موضوعیت نداشته و به حالت تعطیل درآمده است. در حالی که در سال‌های دور توجه ویژه‌ای به اصول روزنامه‌نگاری در رسانه‌های کشور وجود داشت. به عنوان مثال همین روزنامه اطلاعات در دوران پیش از انقلاب متخصصان رسانه را از آمریکا و کشورهای بزرگ دنیا دعوت می‌کرد و اصول روزنامه نگاری را در حوزه‌های مختلف آموزش می‌داد. اولین مدرسه روزنامه نگاری کشور در همین روزنامه اطلاعات تاسیس شد و حتی برای آموزش، روزنامه نگاران را به خارج از کشور هم اعزام می‌کردند.

او افزود: موضوع مهمی که پس از مرگ مهسا امینی در حوزه روزنامه‌نگاری به شدت احساس شد این بود که ما در حوزه آموزش روزنامه‌نگاری بحران و مشخصا بحران سیاسی با یک خلاء بزرگ مواجه هستیم. فارغ از بحران‌های اجتماعی مانند سیل، زلزله، آتش سوزی و … ما آموزش روزنامه نگاری بحران سیاسی نداریم. این درحالی است که معمولا رسانه‌های بزرگ دنیا دستورالعمل ویژه‌ای برای روزنامه نگاری بحران دارند.

سردبیر روزنامه سازندگی، روزنامه نگاران و رسانه‌ها را قربانیان سیاست و انتخابات دانست و گفت: سیاست‌های حاکم منجر به این شد که ما روزنامه‌های موثر را از دست بدهیم و به جای آن نهادهای حاکمیتی روزنامه تاسیس کنند. نهادهای حاکمیتی نیز نه به دنبال مباحث اصولی روزنامه نگاری هستند و نه به دنبال منافع مردم. بنابراین از آنجا که مردم صدای خود را در روزنامه‌ها نمی‌شنوند به رسانه‌های دیگر رو می‌آورند و اینگونه می‌شود که مرجعیت رسانه‌ای به خارج از کشور منتقل می‌شود.

دستگیری روزنامه نگاران بجای اختلاسگران و رانتخواران

اکبر منتجبی یادآور شد: اگر در کشورهای بزرگ رسانه‌هایی مانند واشنگتن پست و نیویورک تایمز تاثیر گذار و جریان‌ساز هستند به این دلیل است که اولاً دارای قدمت هستند و ثانیاً در فضایی فعایت می‌کنند که قانون حکمفرما است. اما متاسفانه در کشور ما قانون به شکل زبانی حاکم است، اما عملاً اجرا نمی‌شود. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که وقتی روزنامه نگار افشاگری می‌کند و فسادی را رو می‌کند، آن روزنامه‌نگار بازداشت می‌شود؛ مانند جریان سیسمونی گیت، اوقاف و بسیاری دیگر.

او تصریح کرد: از سوی دیگر دستورالعمل‌های مختلف از سوی نهادهای متفاوت به مدیران مسئول روزنامه‌ها و رسانه‌ها مانع از کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری می‌شود و به دلیل اینکه نمی‌گذاریم در رسانه اخبار واقعی منتشر شود، فیک نیوزها و شبه‌رسانه‌ها رشد می‌کنند. از سوی دیگر ایجاد فضای بسته در رسانه‌های رسمی باعث شده تا روزنامه نگاران به توییتر و شبکه‌های اجتماعی کوچ کنند.

پشت پرده گسترش فیک‌نیوزها و شبه‌رسانه‌ها

محمد جواد اخوان در بخش دیگری از این نشست با اشاره به چالش‌های فعالیت رسانه‌ای در سال‌های اخیر گفت: ما در فضای رسانه‌ای کشور با چند چالش جدی روبه‌رو هستیم که مسائل سال گذشته آن را نمایان‌تر کرد. یکی از آن‌ها رشد و گسترش فیک نیوزها و شبه‌رسانه‌ها است که گاهی اوقات قدرت آن‌ها از قدرت رسانه‌های رسمی بیشتر می‌شود. متاسفانه در این روند بخشی از افراد جامعه که کارشان رسانه نیست، خودشان تبدیل به رسانه شده‌اند؛ مانند سلبریتی‌ها. این افراد به دلیل اینکه در حوزه رسانه متخصص نیستند و تخصص در حرفه‌ای دیگری مانند هنر دارند، قدرت و دانش تشخیص و تحلیل اخبار صحیح را ندارند و به انتشار اخبار دروغ و گسترش فیک نیوزها کمک کرده‌اند.

او افزود: برخی از مشکلات امروز ما ناشی از مرجعیت یافتن شبه‌رسانه‌ها در فضای مجازی است و متاسفانه سیاست دولت آقای روحانی حمایت از این‌ها رسانه‌ها بود. این موضوع باعث شد که عملاً بخشی از توجه افکار عمومی به شبه‌رسانه‌ها جلب شود. این شبه‌رسانه‌ها اغلب از بخش پنهان اقتصاد کشور هم ارتزاق می‌کنند و گاهی اوقات اوضاع اقتصادی آن‌ها از رسانه‌های رسمی نیز بهتر است. در شرایطی که جامعه آماده واکنش نشان دادن به جملات التهاب آور است، انتشار اخبار نادرست می‌تواند تبعات بسیاری برای جامعه داشته باشد.

در افشاگری‌ها سوگیری‌های سیاسی غلیظ وجود دارد

مدیر مسئول روزنامه جوان با اشاره به بخشی از سخنان منتجبی درباره بازداشت خبرنگاران افشاگر گفت: برخی از روزنامه نگاران بازداشت شده به مناسبت فعالیت روزنامه‌نگاری بازداشت نشدند، بلکه در جریان اتفاقات دیگر در مکانی دیگر بازداشت شدند. در افشاگری‌های صورت گرفته سوگیری‌های سیاسی غلیظ وجود دارد. آن دسته کنشگرانی که در شبه‌رسانه‌ها فعالیت می‌کنند و در فضای حرفه‌ای روزنامه نگاری پرورش پیدا نکرده‌اند، در افشاگری‌ها به دنبال چیز دیگری هستند و باید هزینه‌اش را هم پرداخت کنند.

محمد جواد اخوان تاکید کرد: ما باید این آموزش را از ابتدا به فعالان رسانه بدهیم که روزنامه نگاران بازیگران امنیتی نیستند. بسیاری از روزنامه‌نگاران سال‌های گذشته ما امروز در برخی شبکه‌های معاند در خدمت دشمن قرار گرفته‌اند و ممکن است روزنامه‌نگاران داخل هم به این سمت کشیده شوند. اما به طور کلی معتقدم آنقدر هم فضا بسته نیست که نتوان حرف زد.

۵۷۵۷