بررسی ایجاد شورای فراقوه‌ای برای نظارت بر نمایش خانگی

روز گذشته صحن علنی مجلس شاهد بحثی درباره سریال ‌های نمایش خانگی بود. سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای پاسخ به سوال نماینده آبادان و ۴۵ نماینده دیگر  مجلس شورای اسلامی به صحن علنی پارلمان رفت. صالحی برای پاسخ به سوال سید مجتبی محفوظی نماینده مردم آبادان در مجلس، حاضر شده  بود که ناظر به محتوا و ساخت سریال‌ های نمایش خانگی بود. محفوظی در صحبت ‌های خود اشاراتی به اهمیت حوزه فرهنگ، محتوای سریال‌های خانگی و وضعیت کنونی آن و آن‌چه که عدم نظارت بر آن خواند، داشت.

صنعت پول ساز نمایش خانگی

رشد روز افزون حوزه نمایش خانگی در سال‌های اخیر به گونه‌ای بوده که از نظر گردش مالی، چندین برابر حوزه با سابقه سینما شده است. در ماه‌  های اخیر همواره بین ۵ تا ۷ سریال هفتگی در نمایش خانگی در حال توزیع بوده که با هزینه‌های بالایی به نسبت سریال ‌های معمول تلویزیون تولید می‌شود. در ۱۷ ماه اخیر نیز که کرونا اکران فیلم‌ های سینمایی را با مشکل مواجه کرده، تولید در سینما بسیار کمتر شده و سینمای ایران شاهد کوچ دسته ‌جمعی سینماگران شاخص به نمایش خانگی بوده است. این روزها ده‌ها سریال نمایش خانگی با هزینه ‌های بالا برای پخش از پلتفرم‌های مختلف ساخته می‌شود و سینماگرانی با دستمزدهای بالا، در حال فعالیت در این سریال‌ها هستند. سریال ‌های نمایش خانگی برخلاف سینما، سودده هستند و کمتر تولیدی در حوزه نمایش خانگی وجود دارد که به سوددهی نرسد. سید عباس صالحی وزیر ارشاد در جلسه دیروز گفت: «در آمریکا به صورت میانگین هر ساله حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از این حوزه درآمد به دست می‌آید، حتی کشورهای همسایه ما نیز در این حوزه فعالیت بسیاری دارند. اکنون ترکیه پس از آمریکا بزرگ ترین تولید کننده سریال خانگی و تلویزیونی بوده و حدود ۱۵۰ سریال ترکی به بیش از ۱۰۰ کشور دنیا صادر می‌شود… در صورتی که امروز نتوانیم در جایگاه مناسبی در این حوزه قرار بگیریم، مصرف ‌کننده روزافزون تولیدات غربی یا منطقه‌ای خواهیم بود.»

اصلاحات گام‌ به‌ گام نظارت

صالحی همچنین در ادامه پاسخ به انتقادهای نماینده آبادان  به سه نکته در روند اصلاحی نظارت بر نمایش خانگی اشاره کرد. تغییر نخست به بررسی ۶ قسمت اول هر سریال برای اعطای پروانه نمایش آن برمی‌گردد. وزیر ارشاد در این باره گفته: «پیش از این تنها حلقه اول فیلم به شورای پروانه نمایش ارائه می‌شد، در حالی که اکنون ۶ حلقه از سریال باید به این شورا ارائه شود تا مجوز اکران دریافت کند. با این روش امکان اصلاح در سریال فراهم می‌شود.» قسمت‌ های بعدی سریال نیز پس از دریافت پروانه نمایش، به انتشار خواهند رسید. تغییر دوم در شرایط نظارتی نمایش خانگی، به روندی اشاره دارد که برای پیشگیری از ورود سرمایه‌ های مشکوک به حوزه نمایش خانگی انجام می‌شود. صالحی در این باره این ‌طور توضیح داده است: «اکنون سازندگان سریال باید خوداظهاری مالی داشته باشند و پس از ساخت، پروانه مالکیت اخذ کنند، بدین معنی که مالکان، سهام‌داران و سرمایه‌گذاران مشخص باشند.»

پیشنهاد تشکیل شورای فرا قوه‌ای

مهم ترین نکته سخنان سید عباس صالحی که برای اولین بار است رونمایی شده، پیشنهادی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شورای عالی انقلاب فرهنگی داده تا با ایجاد یک شورای فرا قوه‌ای، بر نمایش خانگی نظارت شود. وی درباره این آیین ‌نامه که از سال ۹۹ بررسی آن در جریان است، ولی نهایی نشده، توضیح داده است: «اگر آیین ‌نامه ارائه‌ شده درباره سریال‌ های خانگی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شود، می‌توان از فرصت ‌های این حوزه به درستی استفاده کرد. بر اساس این آیین ‌نامه مقرر شده که شورایی فرا قوه‌ای بر سریال‌های خانگی نظارت داشته باشد، این‌ گونه که مسئولیت دبیرخانه این شورا همانند هیئت نظارت بر مطبوعات با وزارت فرهنگ است، اما نمایندگانی از حوزه ‌های علمیه، کمیسیون فرهنگی مجلس، صداوسیما وسازمان تبلیغات اسلامی  در این شورا حضور داشته باشند.» پیشنهادی که در صورت عملیاتی شدن می‌تواند جایگاه وزارت ارشاد به عنوان نهاد تخصصی و فراسازمانی این موضوع را نیز تثبیت کند.

رقیب می‌تواند نظارت کند؟

اگر چه وزیر ارشاد در سخنان خود اشاره‌ای به ساترا به عنوان بازوی صدا وسیما در نظارت بر نمایش خانگی نکرده، اما به نظر می‌رسد با اجرای این پیشنهاد می‌توان از نگرانی ‌هایی که درباره نظارت ساترا به نمایش خانگی وجود دارد، تا حد زیادی کاست. چرا که نظارت ساترا بر نمایش خانگی در هفته‌ های گذشته محل چالش بوده و مخالفان زیادی داشته است. ساترا از سویی وابسته به صدا و سیماست که به وضوح رقیب سریال ‌های خانگی است و از سوی دیگر بر این سریال‌ها نظارت می‌کند. ممکن است این شرایط به تضعیف صنعت نوپای نمایش خانگی بینجامد؛ چرا که طبعاً یک رقیب نمی‌تواند بر رقیب خود نظارت عادلانه و منصفانه‌ای داشته باشد و بیم آن می‌رود تا با استفاده از ابزارهای نظارتی، درصدد سرکوب پیشرفت سریع نمایش خانگی برآید.

۵۸۵۸