با وجود علاقه به کُره، از کتاب‌ها استقبالی نمی‌شود!

سعیدرضا اتحادی، مترجم زبان کره‌ای و کارشناس شرق آسیا که پیشتر مجموعه شعرهایی از شاعران کره با عنوان‌های «گل‌های آزالیا»، «گل‌های کاملیا» و «دنیا از چشم کلاغ» در نشر پرنده منتشر کرده بود، حالا مجموعه‌ شعری از دو شاعر کره‌ای «یون دونگ جو» و «لی یوک سَا» را با عنوان «آسمان و باد و شعر و ستاره» به بازار کتاب عرضه کرده است.

این مترجم درباره ترجمه از زبان کره‌ای گفت: در ایران اولین کسی هستم که به صورت آکادمیک زبان کره‌ای خوانده‌ام. البته زبان دوم من در دانشگاه زبان ژاپنی بود. بنا به شرایطی که داشتم، تنها مترجم رسمی زبان کره‌ای در ایران هستم و فکر می‌کنم جزو اولین علاقه‌مندان زبان کره‌ای بوده‌ام. تاجایی که می‌دانم تاکنون کتابی نداشتیم که به صورت مستقیم از زبان کره‌ای ترجمه شده باشد. البته حوزه کاری من بیشتر سیاسی است، هرچند در این رشته کمی دستمان بسته است. اولین کتابی که از زبان کره‌ای ترجمه کردم، «دموکراسی پس از دموکراتیزاسیون» بود و بعد سراغ شعر رفتم.

اتحادی درباره این‌که آیا رفتن سراغ ادبیات کره به دلیل توجه و علاقه نوجوانان به فیلم و موسیقی ادبیات بوده است، گفت: کتاب جدیدی با عنوان «شناخت فرهنگ کره» دارم که در روزهای آینده راهی بازار خواهد شد و این موضوعات در آن توضیح داده شده است. ما با یک موج کره‌ای مواجه هستیم که فقط مخصوص ایران نیست، حتی می‌شود گفت چون در ایران به صورت غیررسمی پاگرفته است، موج به آن معنا نبوده است. این موج کره‌ای، آمریکا، اروپا و کشورهای آسیایی را گرفته است. ابتدا با سریال‌هایش شروع شد، بعد موسیقی و فیلم سینمایی. ادبیات کره هنوز در سطح جهان شناخته‌شده نیست. هرچند کره ۱۰ سال پیش حرکتی را برای معرفی ادبیات خود شروع کرد تا بتواند جایگاهی برای ادبیات کشورش درست کرد.

او درباره تصمیش برای ترجمه شعر، گفت: ترجمه‌هایی که از ادبیات کره در بازار وجود دارد، معمولا ترجمه از زبان دیگر بوده یا کسانی که مقدماتی از زبان کره می‌دانستند و به آن علاقه‌مند بودند، کتاب‌هایی را ترجه کرده‌اند. بنابراین فرصت را مناسب دیدم که کتاب‌های دو زبانه را وارد بازار کنم تا هم کسانی که کره‌ای بلدند و می‌تواند بخوانند، با متن مقایسه کنند و هم کسانی که دارند کره‌ای یاد می‌گیرند، علاوه بر خواندن شعر فارسی، کره‌ای آن‌ ر ا بخوانند. این کتاب‌ها می‌تواند ابزاری برای یادگیری زبان کره‌ای باشد.

این مترجم همچنین درباره سختی ترجمه شعر که حتی برخی آن را ناممکن می‌دانند و معتقدند زمانی که شعر وارد زبان دیگری می‌شود، معنایش را از دست می‌دهد، گفت: ترجمه شعر در زبان کره، کاملا سهل و ممتع است؛ کشور کره در ایران شناخته شده نیست و شناخت مردم از کره در حد سریال‌ و موسیقی آن‌هاست و چیز خاصی درباره این کشور در ایران گفته نشده و از این کشور شناخت وجود ندارد. اما از نظر فرهنگی با کره‌ای‌ها شباهت‌های بسیاری داریم. زمانی که برای اولین‌بار با کره‌ای‌ها برخورد داشتم، متوجه شدم به طرز عجیبی شباهت‌های اخلاقی داریم؛ در بحث پایبندی به سنت‌ها، منش‌های رفتاری شخصی، احترام به خانواده ما و کره شباهت بسیاری دارم، بنابراین آدم فکر می‌کند به دلیل شباهت‌های فرهنگی، ترجمه شعر کره‌ای کار راحتی باشد ولی وقتی وارد بحث ترجمه می‌شویم، کار، کارِ سختی می‌شود.

او افزود: در ترجمه سعی کردم به کلیت شعر پایبند باشم و تا جایی که توانستم، قالب شعر را به هم نریختم اما اشارات و اصطلاحاتی در زبان وجود که انتقال آن‌ها سخت است. با توجه به این‌که شعرهای انتخابی، برای دوره استعمار و اشغال کره توسط ژاپن است مثلا واژه‌هایی چون «چمن‌زار»، «دشت سرسبز» و «دشت سوخته» به سرزمین کره اشاره دارد. من چمن‌زار و دشت را به همان صورت آورده‌ام و کسی که تاریخچه را مطالعه نکند، شاید برایش گنگ باشد که چمن‌زار و دشت چییست و چرا این همه تکرار شده است. من سعی کردم مقدمه جامعی برای کتاب‌ها بنویسم تا کسی که شعر را می‌خواند بداند شعر در چه دورانی و برای چه گفته شده است.

اتحادی درباره محتوای شعرها نیز گفت: شعرهای «گل‌های آزالیا» عاشقانه‌تر است، نصف اشعار عاشقانه است و بقیه بحث دلتنگی برای وطن، دلسوزی و این‌که چرا این اتفاق افتاده است. به مرور دُز استقلال‌طلبی و مبارزه با استعمار در شاعران بیشتر شده و در شعرهای مجموعه «آسمان و باد و شعر و ستاره» بحث‌های انقلابی‌گری، خیلی زیاد است به ویژه شعرهای لی‌یوک سَا.

این مترجم و کارشناس شرق آسیا درباره ترجمه داستان که به نظر می‌رسد راحت‌تر از شعر باشد، گفت: در حقیقت با ترجمه داستان شروع کرم ولی محدودیت‌های فرهنگی دست آدم را می‌بندد؛ درست است که شباهت‌های فرهنگی داریم اما تفاوت‌هایی هم داریم که نوشتن درباره‌شان در کره راحت‌تر است، آدم مدام مجبور است یک‌ چیزهایی را خود سانسوری کند، خب روح داستان کشته می‌شود. ترجمه داستان انجام شد اما در نهایت به این نتیجه رسیدم اگر قرار است آنقدر در داستان دست ببرم، همان بهتر که ترجمه نکنم.

سعیدرضا اتحادی درباره این‌که ترجمه شعرهای شاعران کره‌ای ادامه‌دار خواهد بود، گفت: امیدوارم که ادامه‌دار باشد؛ هرچند وضعیت نشر وضعیت جالبی نیست و آنچنان که باید و شاید استقبالی از کتاب‌ها صورت نمی‌گیرد. حداقل برخلاف این‌که آدم فکر می‌کند علاقه‌مندان به کره زیاد هستند، این علاقه‌مندی با وضعیت کتابخوانی خیلی نمی‌خواند، هرچند ممکن است زمینه علاقه‌مندی‌ها متفاوت باشد.

مجموعه شعر دو زبان کره‌ای- فارسی «آسمان و باد و شعر و ستاره» از «یون دونگ جو» و «لی یوک سَا» با ترجمه سعیدرضا اتحادی با ویراستاری ادبی عباس حسین‌نژاد در ۲۴۶ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه و با قیمت ۱۱۱ هزار تومان در نشر پرنده منتشر شده است.

نمونه شعری از این مجموعه:

درخت که برقصد

باد می‌ورزد

درخت که بخوابد

باد هم خوابیده است

***

پرسیدم از فردایی که مدام صحبت آن است

می‌گویند

فردا یعنی این‌که شب بخوابی و آسمان مشرق روشن شود

برای من که دنبال روزی نو بودم

آن فردا نیست

امروز است

دوستان!

رفقا!

فردایی در کار نیست

۵۷۲۴۵