افطاری و هنر تذهیب ثبت جهانی شدند

به گزارش «مبلغ» به نقل از ایلنا گردشگری و صنایع دستی، افطاری و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی وابسته به آن امروز چهارشنبه ۱۵ آذرماه ۱۴۰۲ در سومین روز از هجدهمین نشست کمیته بین الدولی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس ثبت جهانی شد.

افطاری و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی وابسته به آن با مشارکت کشورهای ترکیه، آذربایجان و ازبکستان تهیه و تدوین شده است.

ماه رمضان که در میان ایرانیان به ماه میهمانی خدا شناخته می‌شود برای مسلمانان تنها یک آیین مذهبی نیست، یک فرهنگ است. «افطاری و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی وابسته به آن» عنصری است که مسلمانان پس از غروب آفتاب ماه رمضان (ماه نهم قمری) و با اتمام آیین عبادی روزه، آیینی که در آن مسلمانان از خوردن و نوشیدن از سحرگاه تا غروب روزهای ماه رمضان پرهیز می‌کنند، برگزار می‌کنند.

افطاری و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی وابسته آن که پس از سختی روزه داری برگزار می‌شود نقش بسیار موثری در ارتقای نشاط و شادابی مسلمانان در ایام ماه رمضان دارد. این عنصر که در سطح ملی برگزار می‌شود هم به‌صورت خانوادگی و هم در گروه‌های اجتماعی بزرگتر در اماکن خصوصی، نیمه عمومی و عمومی از جمله مساجد، تکایا، حسینیه‌ها بازارها، میادین، رستوران‌ها و سالن‌های همایش برگزار می‌شود.

افطاری دارای نقش اجتماعی و فرهنگی بسیار مهمی در تمامی جوامع اسلامی، فارغ از جنسیت، قومیت، نژاد و جغرافیاست. این عنصر باعث انسجام اجتماعی، وفاق ملی، صلح، دوستی، شادی و توجه ویژه به فقرا و مساکین می‌شود در زمان برگزاری افطار علاوه بر خواندن نماز به‌صورت فردی یا جمعی، فعالیت‌های مهم دیگری همچون برگزاری مراسم دعا، خواندن و نواختن موسیقی‌های مرتبط، خواندن قصه‌های اجتماعی و دینی برای کودکان، برپا کردن سفره‌های افطار با غذاهای محلی و آیینی، بازی‌های دست جمعی سنتی و معاصر، پختن غذاهای‌های آیینی و محلی، مراسم آشتی‌کنان افراد قهرکرده، خواستگاری برای جوانان و غیره انجام می‌شود. یکی از مهمترین ویژگی‌های این عنصر، اطعام، اهدای البسه و کمک مالی به مستمدان و فقراست.

روش‌های قدیمی برای آگاهی از وقت شرعی غروب و زمان افطار، شبیه روش‌های اعلام سحر بوده است. در گذشته اعلام وقت سحر و بیدارکردن مردم به شیوه‌های گوناگون مانند دوره گردی مؤذنان و جارچیان در خیابان ها، برافروختن فانوس در گلدسته ها، طبل و شیپور نواختن، کوبیدن در خانه ها، شلیک توپ و زدن بوق حمام‌ها بوده است. با پیشرفت ابزارها و وسایل اطلاع‌رسانی هر دوره، تغییر کرده و جای خود را به رادیو، تلویزیون و پخش اذان از بلندگوهای مساجد داده است. مردم هر منطقه از ایران با توجه به خاستگاه اعتقادی و آیینی خود آداب و رسوم خاص منطقه خود را انجام می‌دهند.

در بسیاری از شهرها به هنگام افطار مغازه‌ها تعطیل شده و خیابان‌ها خلوت می‌شود، در برخی مساجد نماز جماعت بلافاصله پس از اذان مغرب و با سرعت خوانده می‌شود و در برخی پس از صرف افطار اقامه شده و بعد از آن برنامه‌های سخنرانی و مناجات برگزار می‌شود. در شب‌های تابستان، مردم پس از افطار به برنامه‌های مختلفی مانند خرید و شب نشینی می‌پردازند و تعطیلی هنگام افطار را با فعالیت‌های تا نزدیک سحر جبران می‌کنند. برنامه‌های متعدد ورزشی مانند جام رمضان نیز پس از افطار برگزار می‌گردد. امروزه سریال‌های متعدد تلوزیونی با محتوایی که تلاش می‌شود ارتباطی به معنویت داشته باشد جایگزین بخشی از این فعالیت‌ها شده است.

شب میلاد امام حسن (ع) و ایام شهادت امام علی (ع) نیز در سراسر مناطق شیعه‌نشین با برنامه‌های خاص مولودی و عزاداری از بقیه روزها ممتاز می‌شود. افطاری دادن و کمک به نیازمندان و ایتام در این روزها پررنگ‌تر انجام می‌شود.

اذان مؤذن زاده اردبیلی، دعای سحر و مناجات ربنا به هنگام افطار از نواهای ماندگار این ایام اند.

از ایران ۳ پرونده برای ثبت جهانی در هجدهمین نشست کمیته بین‌الدولی پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس بررسی می‌شود که شامل افطار و مراسم اجتماعی- فرهنگی آن (مشترک با آذربایجان، ترکیه و ازبکستان)، هنر تذهیب (مشترک با آذربایجان، تاجیکستان، ترکیه و ازبکستان) و جشن سده (مشترک با تاجیکستان) است.

هجدهمین جلسه کمیته بین دولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس از ۱۳ تا ۱۸ آذرماه ۱۴۰۲ در در شهر کاسان جمهوری بوتسوانا آفریقای جنوبی در حال برگزاری است.