آیا چین می‌تواند خلاء ناشی از توقف کمک‌های آمریکا به افغانستان را پر کند؟

به گزارش هوشمند نیوز، نشریه “دیپلمات” که مسائل حوزه آسیا را پوشش می‌دهد در گزارشی با اشاره به این که تصمیمات ترامپ برای کاهش میلیارد‌ها دلار کمک به فقیرترین مناطق جهان می‌تواند پیامد‌های گسترده‌ای به ویژه در مورد افغانستان داشته باشد می‌نویسد: “این تصمیم ترامپ در مورد افغانستان ممکن است منجر به افزایش شدت سرکوب جمعیت افغان مقیم آن کشور توسط حکومت طالبان شود آن هم در زمانی که چین آماده افزایش نفوذ در افغانستان است. ترامپ تصمیم خود را با طرح این ادعا که آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID) توسط “دیوانه‌های رادیکال” اداره می‌شود، توجیه کرد. “ایلان ماسک” که برنامه کاهش هزینه‌های دولت را رهبری می‌کند، آن نهاد را یک “سازمان تبهکار” خوانده بود.

حتی در زمان حکومت طالبان کمک‌های ایالات متحده نقش حیاتی در افغانستان ایفا کرده است

آن نشریه با اشاره به این که حتی در دوران زمامداری طالبان بر افغانستان کمک‌های ایالات متحده نقشی حیاتی برای آن کشور ایفا کرده است، می‌نویسد: “این کمک‌ها به حدی ضروری و حائز اهمیت بوده‌اند که از زمان خروج نیرو‌های ایالات متحده در سال ۲۰۲۱ از افغانستان به این سو، ۲۱ میلیارد دلار کمک‌های بشردوستانه از طریق آژانس‌های مختلف به این کشور ارسال شده است. اگرچه طالبان بار‌ها وابستگی و ارتباط خود با ایالات متحده و کمک‌های مالی آن را انکار کرده است، اما تأثیر فوری تصمیم ترامپ زمانی آشکار شد که کارمندان دولت افغانستان مطلع شدند حقوق شان برای سه ماه آینده به دلایل “فنی” به حالت تعلیق درآمده است. دولت طالبان برای جبران این کسری، احتمالا زکات و عشریه را به عنوان مالیات اجباری مذهبی افزایش می‌دهد، که به شدت فشار بر جمعیت افغانستان را افزایش خواهد داد. علیرغم آن که تقریباً تمام کمک‌های نقدی ایالات متحده که تحت عنوان حمایت‌های بشردوستانه به صورت هفتگی برای افغانستان ارسال می‌شد، توسط رژیم طالبان کنترل و هدایت شده بود، تعلیق این کمک‌ها بلافاصله بر قیمت مواد غذایی و کالا‌های تجاری در بازار‌های افغانستان تاثیر گذاشت. پس از این تصمیم ارزش واحد پول افغانستان (افغانی) در برابر ارز‌های خارجی ۱۴ افغانی کاهش یافت. سازمان ملل متحد تخمین می‌زند که ۲۲.۹ میلیون نفر یا تقریباً نیمی از جمعیت افغانستان در سال جاری میلادی به کمک‌های بشردوستانه نیاز خواهند داشت. بیمارستان‌های دولتی افغانستان به‌ویژه بخش‌های کودکان و زنان، احتمالاً از لغو کمک‌ها به شدت آسیب خواهند دید. از زمان خروج پر هرج و مرج ایالات متحده از افغانستان در سال ۲۰۲۱، وزارت امور خارجه ایالات متحده و آژانس توسعه بین المللی آن کشور به تأمین مالی بخش‌های کلیدی در افغانستان از جمله بهداشت، آموزش، کشاورزی، و امنیت غذایی و همچنین حمایت از جامعه مدنی و رسانه‌ها ادامه دادند. تمام این کمک‌ها اکنون به حالت تعلیق درآمده‌اند”.

افزایش نفوذ چین در افغانستان در غیاب آمریکا 

نشریه “دیپلمات” در ادامه با گمانه زنی در این باره که آیا چین می‌تواند جای خالی آمریکا در افغانستان برای ارائه کمک به آن کشور را پر کند یا خیر می‌نویسد: “در همین حال، چین که روابط نزدیکی با طالبان دارد، حضور خود را در افغانستان به ویژه در بخش‌های دیپلماتیک، اقتصادی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری‌های معدنی و گردشگری به میزان قابل توجهی افزایش داده است. چین در ابتدا از به قدرت رسیدن طالبان استقبال کرد و خروج ناتو را فرصتی برای تقویت نفوذ منطقه‌ای خود قلمداد کرده بود. طالبان فرصت بی سابقه‌ای را در اختیار چینی‌ها برای دسترسی به معادن و منابع زیرزمینی افغانستان قرار داده است. وزیر امور خارجه چین در ماه مارس ۲۰۲۲ میلادی از کابل بازدید بعمل آورد و چین اولین کشوری بود که تمامی پروتکل‌های دیپلماتیک را برای پذیرش سفیر طالبان رعایت کرده و اجرا نمود. “مولوی عبدالکبیر” یکی از رهبران ارشد طالبان در آگوست ۲۰۲۳ میلادی حمایت طالبان از برنامه سرمایه گذاری تریلیون دلاری چین یعنی ابتکارعمل کمربند و جاده را اعلام کرد. به دنبال آن، چین در اکتبر ۲۰۲۴ میلادی، چین معافیت تعرفه‌ای را برای افغانستان اعلام کرد که که نه تنها نشان دهنده بخش مهمی از حمایت اقتصادی این کشور از طالبان است، بلکه زمینه را برای نفوذ عمیق‌تر چین در تجارت افغانستان فراهم می‌سازد. اگرچه بعید است که چین تمام هزینه‌هایی را که پیش‌تر آمریکا در مورد افغانستنان برعهده گرفته بود متقبل شود، اما ممکن است به طور انتخابی از برخی فرصت‌های ایجاد شده استفاده کند و از شکاف‌های موجود برای پیشبرد منافع خود بهره ببرد”. 

نفوذ بر رسانه‌ها و آموزش بخش مهمی از استراتژی قدرت نرم چین است

“دیپلمات” در ادامه این گزارش با اشاره به این که اکنون در غیاب حضور و کمک آمریکا به افغانستان فرصت برای نفوذ فرهنگی، رسانه‌ای و آموزشی چین در افغانستان فراهم شده می‌نویسد: “چین در تلاش برای کنترل گفتمان عمومی در مناطقی که به عنوان بخشی از ابتکارعمل کمربند و جاده در آن سرمایه گذاری می‌کند، مبالغ زیادی را برای اعمال کنترل بر رسانه‌های خارجی، به ویژه در قاره آفریقا، هزینه کرده است. در داخل افغانستان، برخی از زیرساخت‌های رسانه‌ای فعال باقی مانده‌اند و این فرصتی ایده‌آل برای چین فراهم می‌کند تا با پایان یافتن بودجه آن رسانه‌ها بر محتوای آن‌ها تاثیرگذار باشد. در همین حال، رسانه‌های طرفدار دموکراسی که از خارج از افغانستان پخش می‌شوند، اکنون با تهدیدی فوری برای بقای خود مواجه هستند. مسئولان یکی از رسانه‌های افغانستان که نزدیک به دو دهه است که فعال بوده و بیشتر به کمک‌های ایالات متحده متکی می‌باشد، به “دیپلمات” گفته‌اند که ممکن است به زودی مجبور به تعطیلی رسانه شان شوند”.

“دیپلمات” در ادامه می‌نویسد: “همچنین، چین ممکن است برخی موسسات آموزشی و دانشگاه‌هایی را که پیش‌تر به طور مستقیم یا غیرمستقیم توسط ایالات متحده حمایت می‌شدند هدف قرار دهد. در چنین سناریویی، نفوذ چین بر سیاست‌های آموزشی افغانستان در طول زمان افزایش خواهد یافت. نفوذ بر رسانه‌ها و حوزه آموزش بخش مهمی از استراتژی قدرت نرم چین است که هدف آن مهار هرگونه انتقاد از سیاست‌های آن کشور و در عین حال به چالش کشیدن هنجار‌های تثبیت شده مانند جهانشمول فرض شدن حقوق بشر است. اداره “کار جبهه متحد” که اغلب از آن به عنوان “سلاح جادویی” حزب کمونیست چین یاد می‌شود، تحولات در افغانستان را از نزدیک زیر نظر خواهد داشت. از آنجایی که یکی از وظایف اولیه اداره کار جبهه متحد تأثیر گذاشتن بر گفتمان عمومی در مورد موضوعات حساس مانند تایوان، سین کیانگ و تبت است، کنترل رسانه‌های افغانستان می‌تواند فرصتی جذاب برای آن نهاد باشد”. 

حفظ طالبان و سرکوب منتقدان؛ بازی برد-برد برای طالبان و حکومت چین

این نشریه در پایان می‌نویسد: “چین می‌تواند به تقویت و حفظ طالبان به نفع خود کمک کند. چین می‌تواند از نفوذ خود برای سرکوب دموکراسی خواهان در افغانستان و منطقه استفاده کند. این یک بازی با نتیجه “برد-برد” برای پکن و طالبان خواهد بود. دشوار است که استدلال کنیم چنین نتیجه‌ای چیزی جز ضرر برای ایالات متحده خواهد بود”.