آیا نرخ اعلامی تورم نقطه به نقطه کاهشی با واقعیت زندگی می خواند؟

مرکز آمار ایران نرخ تورم ماهانه و نقطه به نقطه را کاهشی اعلام کرده است و با تأکید بر کاهش ۰.۵ واحد درصدی نرخ تورم نقطه‌ای آبان، اعلام می کند؛ تورم ماهانه آبان ۱۴۰۱، به ٢,١ درصد رسیده که در مقایسه با ماه قبل، ۰.۹ واحد درصد کاهش داشته است. انتشار چنین آماری با در نظر گرفته چند قلم کالای مد نظر مرکز آمار برای محاسبه نرخ تورم هر چند اصولی است اما چنانچه در این محاسبات، نرخ تورم شامل همه کالاهای اساسی پرمصرف و ضروری شود بی تردید میانگین نرخ تورم بالای ۸۰ درصد و چه بسا دربرخی اقلام به بیش از ۱۰۰ درصد نیز می رسد.
تورمی که مردم با افزایش روزانه قیمت همه کالاها و خدمات هر روز آن را در بازار لمس می کنند. آنگونه که هزینه های زندگی به قدری بالا رفته است که عموم جامعه توجه ای به انتشار آمارنرخ تورم نمی کنند چرا که خودشان به درستی می دانند، وضعیت اقتصادی چگونه و اداره امور زندگی با این گرانی های کمرشکن چه شکلی است.
به گفته کارشناسان وقتی ارزش پول ملی روز به روز کم و هزینه های زندگی هر روز افزایش می یابد، آنطور که حقوق بگیران فقط تا نیمه ماه می توانند با حقوق که می گیرند زندگی خود را بچرخانند و خیلی ها مجبورند ۲ شغله تا پاسی از شب کار کنند اما بازهم برای تامین نیازهای ضروری لنگ می مانند، اعلام کاهش نرخ تورم برای آنها بی معنی می شود.
البته دولت مجبور است در محاسبه نرخ تورم، شرایط موجود را بسنجد اما خبرگان اقتصادی تاکید دارند؛ شفافیت دراعلام نرخ تورم هر چند شاید تبعات خود را به دنبال داشته باشد، اما ضروری است تا مردم به دولت ها اعتماد کنند چرا که آنها می دانندارقام منتشره نرخ تورم با هزینه های که در زندگی دارند به هیچ وجه با هم همخوانی ندارد.

مردم نرخ بالای تورم را با رشد سطح عمومی قیمت ها لمس می کنند

احسان سلطانی، پژوهشگر و کارشناس مسائل اقتصادی درباره چگونگی واقعیات محاسبه نرخ تورم گفت: اینکه مرکز آمار اعلام می کند نرخ تورم کاهشی شده است و در مقابل مردم رشد قیمت ها و هزینه های زندگی خود را نسبت به ماههای قبل می بینند، بنابراین اعلام چنین نرخ هایی فقط بازی با اعداد و داستان سازی است و خیلی نمی تواند به واقعیات نزدیک باشد چرا که افزایش سطح عمومی قیمت ها بیانگر رشد نرخ تورم بوده و مردم هر روز آن را لمس می کنند.
وی با بیان اینکه معمولا درمحاسبه نرخ تورم، بانک مرکزی آمار نسبتا دقیق تری را می تواند ارایه دهد، گفت: البته مرجع رسمی انتشار آماری این شاخص مهم اقتصادی هم اکنون مرکز آماراست، این مرکز نیز در محاسبات نرخ تورم طوری عمل می کند که رشد بالای تورم اعلام نشود بلکه با محاسبه چند قلم کالایی که کمترین رشد قیمتی را داشته اند، نرخ تورم را تعیین و اعلام کند. اعلام رقم نرخ تورمی که با این شیوه می تواند درست باشد اما اگر مجموعه اقلام کالاهای که در سفره مردم و نیاز ضروری آنها است در محاسبات در نظر گرفته شود نرخ تورم به این شکل نیست که اعلام می شود، بلکه بسیار بالا است.

وقتی در تعیین نرخ تورم شفافیتی وجود ندارد

این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: مقامات دولتی و رسانه های همسو نیز زمانی که می بینند نرخ تورم بالاست، آمارهای مقطعی چنین شاخصی را اعلام می کنند که این آمارها نه فقط وجهه درستی ندارند، بلکه ناشفاف هستند. درحالی که کشور ترکیه به عنوان همسایه شمال غربی کشور در صورتی که نرخ تورم کشورش بالا برود بصورتی شفاف آن را اعلام می کند، آنطور که اخیرا اعلام کرد؛ نرخ تورم در این کشور به بیش از ۸۵ درصد رسیده است اما در ایران با وجودی که نرخ تورم بالاست ولی مراجع آماری آن را حدود ۴۰ درصد اعلام می کنند.
سلطانی اضافه کرد: اصول محاسبه نرخ تورم این است که چنین شاخصی هر ماه منتشر و نرخ آن در مقایسه با ماه قبل حساب شود، این شیوه درستی است که برای تعیین نرخ تورم در تمام دنیا معمول بوده نه اینکه نرخ تورم ۱۲ ماه به ۱۲ ماه محاسبه و اعلام شود.
وی با بیان اینکه تناقضاتی در تعیین نرخ تورم مشاهده می شود که به صراحت معلوم می کند نرخ تورم از سوی مراجع آماری واقعی اعلام نمی شود، گفت: به طور مثال دولت در گزارشات خود رشد قیمت کالاها را اعلام می کند و مشخص می شود که چه کالاهایی طی یک ماه گران شده اند اما در محاسبات تعیین نرخ تورم بعضا دیده می شود که نرخ تورم به جای افزایش، کاهشی شده است.

هنوز تورم ناشی از رشد قیمت ارز و حذف ارز ترجیحی تخلیه نشده است

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در بحث اعلام نرخ اشتغال نیز مشاهد می شود که آمارها با واقعیات هم خوانی ندارند و باید درست شود علاوه بر این اکنون اعلام می شود سهم مسکن در تاثیرگذاری آن بر رشد نرخ تورم ۳۱ درصد است اما بررسی ها نشان می دهد که به این شکل نیست، زیرا اگر خانواده ای بتواند یک واحد مسکونی ۸۰ متری را در مرکز شهر تهران اجاره کند بی تردید باید ماهانه حدود ۲۰ میلیون تومان اجاره بها به صاحب ملک بپردازد در حالی که بیش از ۶۰ درصد مردم درآمد ماهانه ۱۰ میلیون تومانی دارند در چنین شرایطی مشخص می شود که هزینه مسکن در هزینه خانوار بسیار بالاست و کل درآمد ماهانه او را می بلعد اما در آمارها اثربخشی آن بر تورم را ۳۱ درصد اعلام می کنند.
سلطانی با بیان اینکه هنوز تورم ناشی از رشد قیمت ارز و حذف ارز ترجیحی تخلیه نشده است، گفت: طی چند سال اخیر قیمت ارز چند برابر شده و شوک آن هنوز در بازار خالی نشده است. این در حالی است که طی دو سه هفته اخیر نیز قیمت ارز ۲۰ درصد افزیش یافته است. بنابراین باید منتظر ماند و دید که در ماههای آینده تورم ناشی از رشد قیمت ارز و تاثیر گذاری حذف ارز ترجیحی در اقتصاد کشور و خانوار چه رقم و چگونه اعلام می شود. به هر حال در چنین شرایطی که مردم رشد سرسام آور قیمت ها را به چشم خود می بینند، اگر مراجع آماری اعلام کنند؛ نرخ تورم تک حتی رقمی شده است غیر قابل قبول بوده و مردم اعتماد و اعتقادی به اعلام چنین آمارهایی را ندارند.

نرخ واقعی تورمی که در محاسبات گم می شود

مسعود دانشمند، کارشناس اقتصادی نیز در گفتگو با «بازار» می گوید: نرخی که مرکز آمار برای تعیین و اعلام رقم تورم محاسبه می کند، برگرفته از قیمت همه کالاهایی است که در یک سبد گنجانده می شود که خیلی از این اقلام یا مردم از آن برخوردارند و یا خیلی جزو ضروریات آنها نیست. به طور مثال در محاسبه نرخ تورم، اطو، یخچال، فرش، کولر و… در کنار گوشت، تخم مرغ، مرغ، لبنیات، برنج، نوشیدنی ها و همه موادغذایی و میوه جات گنجانده می شود و میانگین قیمتی بدست می آورند که ملاک نرخ تورم است یا بخشی از این اقلام را در نظر می گیرند که رشد قیمتی کمی داشته است، بنابراین با چنین محاسباتی نرخ واقعی تورم در بین آن گم می شود.
وی با بیان اینکه نرخ واقعی تورم باید از میزان تغییر قیمت یک ماهه اقلام سبد مصرفی سفره مردم و … که هر روز به آن نیاز است، تعیین شود افزود: اقلام خوراکی، پوشاک، آشامیدنی ها، دارو، مسکن و… سری اقلامی هستند که با رشد بالای قیمت همراه شده اند و چنانچه در محاسبات آماری برای تعیین نرخ تورم این اقلام مورد سنجش قرار گیرد بی تردید نرخ تورم حدود ۲ برابر رقمی است که اعلام می شود زیرا مردم رشد قیمت ها را حس می کنند.

آمارهایی که به واقعیات نزدیک نیست

این کارشناس اقتصادی افزود: بعضا اعلام می شود میوه و کالاهای اساسی نظیر گوشت، مرغ، میوه و … در بازار به وفور وجود دارد اما به دلیل کاهش قدرت خرید بعضا این کالاها روی دست فروشنده می ماند. بنده خودم دو سه سال گذشته آمپول بیماری قند را ۴۰ هزار تومان می گرفتم اما اکنون قیمت همین کالا به ۷۰۰ هزار تومان رسیده است، در مورد قیمت گوشت، مرغ و برنج و … نیز همین طور است. بنابراین آمارهایی که درباره نرخ تورم اعلام می شود اگرچه اصولی است اما خیلی نمی تواند به واقعیات نزدیک باشد.
بنا به این گزارش، مرکز آمار اخیرا اعلام کرد:‌ نرخ تورم سالانه آبان ماه ۱۴۰۱، برای خانوارهای کشور به ۴۴.۰ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ١.١ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین نرخ تورم نقطه‌ای آبان ماه ۱۴۰۱، در مقایسه با ماه قبل ۰.۵ واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی ها و دخانیات» با کاهش ۳.۰ واحد درصدی به ۶٧.٧ درصد رسیده و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ۰.۸ واحد درصدی به ٣۶.٩ درصد رسیده است. طبق اعلام مرکز آمار این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری ۴٧,٣ درصد می‌باشد که نسبت به ماه قبل ۰.۴ واحد درصد کاهش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ۵٢.٣ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ۰.۹ واحد درصد کاهش داشته است. به عقیده کارشناسان این آمارها با توجه به نحوه محاسبات اگرچه درست است، اما وقتی قیمت اقلام مصرفی روزمره و ضروری سبد مصرفی خانوارها هر روز افزایش می یابد مردم چنین آماری را نمی پذیرند چرا که هر ماه با افزایش قیمت کالاها مواجه اند و افزایش ۲ یا ۳ درصدی تورم یا کاهش نقطه ای آن را را قبول ندارند.

بیشتر بخوانید:

۲۱۷ ۴۶