آیا سیگنال‌های وین نویدبخش یک توافق است؟

مهسا مژدهی: از پنجشنبه ۱۸آذر تیم مذاکره کننده ایرانی بعد از ماه‌ها وقفه به وین بازگشت تا با ۱+۴ به گفتگو بنشیند. ایران با امیدواری به حصول نتیجه در مذاکرات شرکت کرد اما پیش از شروع آن گفت که از خواسته‌های خود عقب‌نشینی نخواهد کرد و ساده‌اندیش نیست. با این شروع اما بالاخره در دور هشتم بالاخره همه کشورها از جمله امریکا به پیشرفت مذاکرات در وین اعتراف کردند.

همزمان با سفر تیم جدید دیپلماسی ایران به وین برای مذاکرات در ۱۸ آذرماه، یک مقام ارشد آمریکایی به رویترز گفت که انتظار می‌رود وزیران دفاع آمریکا و اسرائیل در واشنگتن درباره تمرین‌های نظامی برای شبیه سازی حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران در صورت شکست دیپلماسی مذاکره کنند. این ادعا در حالی مطرح شد که مقامات این کشور در مورد تمایل خودبه برداشته شدن تحریم‌های برجامی اذعان کرده بودند.با این حال سیاستی دوگانه از سوی این کشور اتخاذ شد. نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره کننده ارشد این کشور در مذاکرات وین هم خواستار مذاکرات مستقیم با تهران شده و در این باره گفت، مذاکره‌کنندگان آمریکا «در هر زمان و هر کجا»، آماده دیدار با دیپلمات‌های ایرانی هستند. در آن سوی خط سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه ضمن ابراز امیدواری درخصوص نتیجه‌بخش بودن مذاکرات هسته‌ای در وین خواستار جبران خسارت آمریکا بابت خروج از برجام شد.سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه هم اعلام کرد که همه طرف های شرکت کننده در مذاکرات وین، علاقه مند به حفظ برجام هستند. نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی هم بعد از روز دوم مذاکرات در توییتی تصریح کرد که برخی سوتفاهم‌های پیش آمده در دور اخیر مذاکرات وین رفع شده‌اند.

اما طرف ایرانی از روند مذاکرات چندان راضی نبود. علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد ایران در گفت‌ وگوهای وین با کنایه به عدم جدیت برخی طرف‌ها برای دستیابی به توافق درباره احیای مفاد برجام تصریح کرد که هیات جمهوری اسلامی به وین آمده و در گفت‌ وگوها جدی است. او البته چهارروز بعد از شروع گفتگوها گفت: در حال اعمال اصلاحات و دیدگاه‌های ایران بر روی متن پیش‌نویس وین ۶ هستیم و این گفت‌وگوها مثبت و رو به جلوست. اما اعلام کرد که ابتکار عملی از سوی طف مقابل مشاهده نشده است. در پایان این دور از گفتگوها این روس ها بودند که خبر از پیشرفت‌ها و نزدیک شدن به توافق احتمالی را دادند. سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرد که احتمال دستیابی به توافق در مذاکرات وین افزایش یافته است. بر همین اساس معاون وزیر خارجه کشورمان با بیان اینکه روند مذاکرات وین موفقیت آمیز بوده تاکید کرد: همراهی روسیه و چین با موضع ایران روشن است و اختلاف با طرف غربی است.

همزمان با حضور دیپلمات‌ها در وین، آژانس و تهران هم به توافقی دست یافتند. رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به نحوه تعامل ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی و اینکه این سازمان بین المللی در مقاطعی از ابزار فنی برای تاثیرگذاری سیاسی بر گفتگوهای وین استفاده کرده اظهار داشت، به توافق خوبی با آژانس دست پیدا کردیم که می تواند برخی نگرانی های ادعایی درخصوص برنامه هسته ای صلح آمیز ایران را بر طرف کرده و تداوم بیش از پیش همکاریهای متقابل با آژانس را به دنبال داشته باشد. روز بیست و هشتم اذرماه سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام کرد که ایران از همین تاریخ فرایند بررسی‌های فنی و امنیتی دوربین‌ها پیش از نصب در کرج را آغاز می‌کند.

روز بیست وششم آذر ماه و یک هفته بعد ازشروع گفتگوها در حالی که طرفین خود را برای یک توقف اماده می کردند، معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا گفت که مشارکت کنندگان به یک متن مشترک برای مذاکره درباره احیای مفاد توافق ۱۳۹۴ دست یافته‌اند.

>>> بیشتر بخوانید:

مذاکرات وین به ضرب‌الاجل برجامی می‌کشد؟

نقش اروپایی‌ها پشت میز مذاکرات؛ عملگرایی یا زدن ساز ناکوک آمریکایی‌ها؟

کوئینسی: هیچ توافقی با آمریکا از نابودی در امان نیست؛ اصلا چرا باید ریسک کرد و به واشنگتن امتیاز بزرگ داد؟

به وین امیدوار باشیم؟

انتقاد چین و روسیه از زورگویی غربی ها برای تعیین ضرب الاجل

اولین روز از دی‌ماه در حالی که هیات‌های مذاکره کننده خود را برای دور بعدی از گفتگوها آماده می‌کردند، وزیر امور خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری ضمن انتقاد از تصمیم دولت قبلی این کشور برای خروج از توافق هسته ای گفت: نمی خواهم یک بازه زمانی برای این موضوع قائل شوم یا اعداد و ارقامی به شما بگویم، جز این که، بله ‌[زمان باقی مانده] بسیار، بسیار، بسیار کوتاه می شود. علاوه بر این، بازیابی تمامی منافع برجام از طریق بازگشت به پایبندی به آن، با توسعه هایی که ایران هر روزه در برنامه هسته ای اش ایجاد می کند، بیش از پیش دشوار می شود. در همین زمان جیک سالیوان در سفری به کشورهای منطقه از سرزمین‌های اشغالی هم بازدید کرد و به رژیم صهیونیستی قول داد که در طول مذاکرات با ایران منافع این رژیم هم تامین شود. این سفر بازتاب‌های زیادی با خود داشت. (اینجا بخوانید)

پیش از آغاز دور تازه از گفتگوها روسیه و چین از ایران حمایت و از ضرب الاجل غربی انتقاد کردند. نماینده روسیه در سازمان های بین‌المللی در وین در پیامی توئیتری نسبت به ضرب الاجل طرف های غربی در مذاکرات برجامی انتقاد کرد. ژائو لیجیان سخنگوی وزارت امور خارجه چین هم  با اعلام اینکه پکن از دور هشتم مذاکرات وین(که قرار است از دوشنبه ۶ دی از سرگرفته شود) استقبال می کند، گفت همه تحریم های غیرقانونی آمریکا علیه ایران باید لغو شود. چین و روسیه دو کشوری بودند که همواره از ضرب الاجل های مصنوعی غرب در این مذاکرات انتقاد کردند.

هفتم دی‌ماه و در آغاز دور هشتم مذاکرات، علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد کشورمان راهی وین شد. امیرعبداللهیان وزیرخارجه کشورمان پیش از شروع گفتگوها اعلام کرد که  ما باید به نقطه ای برسیم که نفت ایران به آسانی و بدون هیچ منعی فروخته شود و پول آن به صورت ارزی در حساب های بانکی ایران وارد شود و ما بتوانیم به طور کامل از مزایای اقتصادی برجام برخوردار شویم. وزیر امور خارجه همچنین  گفت که در مذاکرات وین سند ژوئن ۲۰۲۱ را کنار گذاشتیم و به سند جدید و مشترکی رسیدیم و افزود: باید به نقطه‌ای برسیم که نفت ایران به آسانی و بدون هیچ منعی فروخته شود و پول نفت به صورت ارزی در حساب‌های بانکی ایران وارد شود. 

با شروع دور جدید مذاکرات تروئیکای اروپایی برخلاف روسیه و چین استقبال سردی داشتند. دیپلمات های ارشد سه کشور اروپایی با انتشار بیانیه‌ای تکراری ادعا کردند که برای نجات توافقات سال ۹۴ تنها چند هفته فرصت مانده اند. یک روز بعد از شروع دوباره گفتگوها نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین، در توییتی از دیدار خود با نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، با محوریت موضوع برجام خبر داد.میخائیل اولیانوف – نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین نیز در توییتی از دیدارش با با رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران خبر داد و نوشت: «هماهنگی و رایزنی‌های نزدیک میان هیات‌های روسیه و آمریکا در جریان مذاکرات وین پیش‌شرطی مهم برای پیشرفت جهت احیای برجام است.» تصویر منتشر شده از این دیدار با بازتاب های فراوانی در شبکه های اجتماعی روبرو شد.

یک روز بعد از این گفتگوها میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات هسته‌ای مدعی شد که روسیه و چین، ایران را متقاعد کردند که برخی خواسته‌هایش را کنار بگذارد، از جمله اینکه مذاکرات تنها روی موضوع تحریم‌ها متمرکز باشد، نه مسائل هسته‌ای. درنهایت نیز مذاکره‌کنندگان پذیرفتند که رایزنی‌ها را بر مبنای پیش‌نویسی که در شش دور مذاکره قبلی به دست آمده بود، آغاز کنند.

«باقری» مذاکره کننده ارشد ایران هم در همان روز گفت: در عرصه لغو تحریم‌ها مکاتباتی بین دو طرف انجام گرفت و پیشرفت‌های به نسبت خوبی در این چند روز آغازین دور هشتم صورت گرفت. امیدوارم پس از تنفس چند روزه به دلیل تعطیلات پایان سال میلادی کار جدی‌تری در موضوع لغو تحریم‌ها توسط طرف‌های مختلف پیگیری شود. بالاخره در روز یازدهم دی ماه بعد از روز ها اعلام پیشرفت در مذاکرات از سوی چین و روسیه رسانه‌های غربی گفتند که نشانه هایی از پیشرفت مذاکرات وین به سمت توافق دیده می‌شود و برای نخستین بار، مذاکره کنندگان اروپایی از پیشرفت در روند این مذاکرات، گزارش داده‌اند.

این گفتگوها در حالی روند طبیعی خود را طی میکند که همه طرف ها به پیشرفت آن اذعان دارند. پانزدهم دیماه، باقری کنی ازوین گفت:‌ مذاکرات مثبت و رو به جلو جریان دارد. کمی بعد خبر رسید که مقاماتی از کره جنوبی که ایران اموال بلوکه شده زیادی در آن کشور دارد هم به وین وارد شده است. البته یک مسئول نزدیک به هیئت مذاکره کننده ایرانی در وین گفت: سفر مسئول کره جنوبی به وین، ارتباطی به مذاکرات لغو تحریم ندارد.

پس از ملاقات معاون وزیر خارجه کره جنوبی با علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد ایران در وین، کره جنوبی اعلام کرده منابع مالی ایران باید آزاد شود.

افزایش تحرکات دیپلماتیک و شمارش معکوس برای رسیدن به توافق در وین

دور هشتم مذاکرات وین با تفاوت چشمگیری نسبت به دور قبلی آغاز شد به ویژه مرحله دوم که با افزایش دیدارها و رایزنی های دیپلماتیک بین طرفین فرآیند اجماع بر سر لغو تحریم ها و رسیدن به توافق را هموارتر کرد. موضوعی که مقامات آمریکایی نیز با وجود نقش مخرب خود در این مذاکرات به آن اذعان داشتند. در همین راستا ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری گفت: رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و تیمش مشغول انجام دادن دور هشتم مذاکرات وین هستند. مذاکرات وین روز سوم ژانویه از سر گرفته شد. پیشرفت نسبتا کمی در مذاکرات انجام شده. همچنان شاهد آن پیشرفت نسبتا کم بوده ایم. امیدواریم در روزهای آتی، کار را بر اساس آن پیش ببریم. 

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان پیشرفت های حاصل شده در مذاکرات را ناشی از ابتکار عمل ایران دانست و در همین راستا اظهار داشت که اکنون این طرف غربی است که باید نشان دهد آیا حسن نیت و اراده جدی برای توافق خوب دارد.

در ادامه رایزنی های چندجانبه در وین، نمایندگان روسیه، آمریکا، چین و تروئیکای اروپا با حضور انریکه مورا هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام روز پنجشنبه با یکدیگر دیدار کردند و در آن درباره مسایل دشوار و چالش برانگیز در مذاکرات گفتگو شد.

از آنجایی که باقری کنی رمز موفقیت مذاکرات وین را دستیابی به توافق در زمینه لغو موثر تحریم‌های ظالمانه علیه ایران عنوان کرده است، برداشتن گام های مثبت از جمله آزادسازی دارایی های ایران با توجه به سفر مقام کره ای به وین می تواند اتفاق مهم و نقطه عطفی برای حصول توافق باشد. روزهای آینده با افزایش تحرکات دیپلماتیک و سرعت بخشی به روند گفتگوها سرنوشت ساز خواهد بود و نقش مهمی را در نشان دادن دورنمای گفتگوها و مسیر مذاکرات طرفین ایفا خواهد کرد.

۳۱۱۳۱۲